Ngày 20-2, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đồng ý và yêu cầu các bộ, cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan chịu trách nhiệm thực hiện theo đúng quy định của pháp luật theo kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ tại dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên.
Trước đó, Thanh tra Chính phủ đã ban hành thông báo kết luận thanh tra tại dự án nói trên, chỉ ra một loạt sai phạm trong quá trình đầu tư, dẫn tới thiệt hại rất lớn về kinh tế.
Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên hiện đã bị hư hỏng nhiều hạng mục. Ảnh: Tổ quốc
Dự án 8.100 tỉ rỉ sét, hư hỏng
Cụ thể, theo Thanh tra Chính phủ, dự án cải tạo mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên (Dự án) được Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư vào năm 2005; giao Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) tổ chức thẩm định, xem xét phê duyệt; Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) là Chủ đầu tư.
Tổng mức đầu tư được HĐQT VNS phê duyệt là 3.843 tỉ đồng. Dự án gồm hai gói thầu chính: (1) Gói thầu mỏ sắt Tiến Bộ đã hoàn thành đưa vào sử dụng với giá trị thanh toán là 224 tỉ đồng; (2) Gói thầu EPC Dây chuyền công nghệ luyện kim (143 triệu USD, sau là 160,9 triệu USD) đấu thầu rộng rãi; Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) trúng thầu với giá 160,9 triệu USD.
Ngày 12-7-2007, Hợp đồng số 01 được ký giữa Bên giao thầu (Bên A) là TISCO và Bên nhận thầu EPC (Bên B) là Công ty Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC), cam kết giá hợp đồng tổng thầu EPC là gần 160,9 triệu USD.
Giá hợp đồng này là giá trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện Hợp đồng đã bao gồm các loại thuế được xác định trong Hợp đồng, các chi phí cần thiết để thực hiện Hợp đồng theo phương thức Tổng thầu EPC.
Sau ký hợp đồng, MCC đã được tạm ứng 35,6 triệu USD; trong quá trình thực hiện Hợp đồng, TISCO và MCC ký 10 Phụ lục điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng của Hợp đồng EPC đã ký.
Ngày 15-5-2013, Chủ tịch HĐQT TISCO ký quyết định phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư Dự án là hơn 8.100 tỉ đồng (tăng 4.200 tỉ đồng), thời gian thực hiện đến hết năm 2014 đi vào hoạt động. Thực tế, Gói thầu EPC đã tạm dừng thi công từ năm 2013 đến nay, các hạng mục đều chưa hoàn thành.
TTCP đánh giá chủ trương đầu tư Dự án là phù hợp với yêu cầu thực tế nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động khai thác quặng, sản xuất thép, ổn định việc làm, tăng thu nhập cho gần 5.000 cán bộ, công nhân viên. Tuy nhiên, quá trình thực hiện Dự án, TISCO, MCC, VNS, Bộ Công Thương, các cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan đã có hàng loạt khuyết điểm, sai phạm.
Cụ thể, đến thời điểm thanh tra, tổng giá trị TISCO đã thanh toán cho Dự án là 4.421 tỉ đồng; tổng dư nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả là 3.896 tỉ đồng (hiện lãi vay phải trả trên 40 tỉ đồng/tháng), trong đó thanh toán cho MCC trên 92% giá trị hợp đồng nhưng các hạng mục của Dự án đều chưa hoàn thành, đến năm 2013 MCC và các nhà thầu đã dừng thi công.
TISCO đã thanh toán thay MCC tiền thuế là 11,6 triệu USD, thanh toán chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là 4,737 tỉ đồng, vượt giá trị hợp đồng, trong khi MCC chưa chuyển đủ thiết bị, cung cấp nhiều máy móc thiết bị sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật, không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam với giá trị xác định bước đầu là 38,8 triệu USD (42 xe ô tô là 1,033 triệu USD, 05 đầu máy toa xe là 5,4 triệu USD...). Hiện một số thiết bị đã rỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án, thiệt hại vốn đầu tư.
Chuyển hồ sơ sang Bộ Công an
Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Công Thương chỉ đạo VNS và TISCO thu hồi của MCC các khoản: Tiền thuế TISCO đã nộp thay số tiền là 11, 6 triệu USD; các khoản chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là 4,737 tỉ đồng và phí quản lý Phần C là 708.343 USD; tiền đã chi cho các tổ chức, cá nhân sai quy định hơn 3 tỉ đồng và 439.562 USD; giá trị thiết bị máy móc (38,8 triệu USD) do MCC cung cấp, có sai khác về quy cách chủng loại, xuất xứ, tên nhà cung cấp, mã hiệu, thông số kỹ thuật, trọng tải và 10 triệu USD tiền bảo lãnh thực hiện hợp đồng…
Cùng đó, rà soát, giảm trừ 7,9 tỉ đồng và 1,3 triệu USD tiền chi thuê tư vấn APAVE, SOFRECO; xử lý số tiền thanh toán sai (Phần C) cho các nhà thầu phụ và giá trị phần việc các Nhà thầu phụ thực hiện Dự án 876,7 tỉ đồng.
Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ còn kiến nghị xử lý việc điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư Dự án lên 8.100 tỉ đồng không có cơ sở, không đúng quy định. Tổng công ty VINAINCON nộp vào ngân sách đối với khoản bán thầu không đúng quy định 3,6 tỉ đồng.
Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ, Bộ Công thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính và các bộ liên quan theo thẩm quyền kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với đơn vị, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm nêu tại kết luận thanh tra.
Đồng thời, Thanh tra Chính phủ yêu cầu VNS, TISCO, VINAINCON, Công ty Cổ phần tư vấn đầu tư mỏ và Công nghiệp TKV, Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Nông nghiệp và PTNT Thái Nguyên theo thẩm quyền tổ chức kiểm điểm, xử lý đối với tổ chức, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm nêu tại kết luận thanh tra.
Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ, đảng viên thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý có liên quan đến khuyết điểm, sai phạm nêu tại Kết luận thanh tra.
Đặc biệt, cơ quan này kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự (Thanh tra Chính phủ đã chuyển hồ sơ, tài liệu cho Cơ quan CSĐT Bộ Công an) đối với bốn vụ việc.
