Thu 2.300 tỉ đồng nhưng thất thu 3.600 tỉ đồng
Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế TW (CIEM) vừa công bố nghiên cứu tác động kinh tế - xã hội của áp thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với các sản phẩm người giải khát có đường (NGKCĐ).
 |
| TS Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban nghiên cứu MTKD & NLCT (CIEM). Ảnh: Minh Trúc |
Nghiên cứu cho thấy, kể từ năm 2015 tới nay, ngành đồ uống chiếm 4.5% tỉ trọng nhóm ngành sản xuất kinh doanh dịch vụ.
Trong giai đoạn 2010-2019, ngành nước giải khát nộp NSNN gần 90.000 tỉ đồng, cung cấp việc làm trực tiếp cho 300.000 lao động và việc làm gián tiếp cho hàng triệu lao động.
Theo TS. Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban nghiên cứu Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh của CIEM, từ kết quả nghiên cứu, khi mở rộng đối tượng chịu thuế TTĐB bao gồm cả thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn với lý do bảo vệ sức khỏe người dân sẽ có tác động tiêu cực đối với DN, người dân và với nền kinh tế.
Giá trị sản xuất của 21 ngành hàng sẽ giảm trung bình 0.08%, trong đó mặt hàng cà phê giảm 18% và chè giảm 0.22%.
Mặc dù thuế TTĐB 10% sẽ tăng thu ngân sách 2.300 tỉ đồng, nhưng sẽ gây thất thu 3.600 tỉ đồng do giảm sản lượng.
Các chỉ số kinh tế như tổng giá trị tăng thêm, GDP, thu nhập người lao động, thặng dư sản xuất, lao động, thu ngân sách qua thuế gián thu đều bị ảnh hưởng tiêu cực.
Đó là chưa kể đến việc đánh thuế NGKCĐ sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới ngành mía đường của Việt Nam do đường là nguyên liệu đầu vào cho ngành thực phẩm và giải khát trong nước.
Dự kiến, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ tác động tiêu cực tới sinh kế của 337.000 hộ gia đình trồng mía.
Theo Quy hoạch phát triển ngành đồ uống được Chính phủ phê duyệt, Việt Nam dự kiến sẽ tăng tỉ trọng của NGK không cồn và giảm tỉ trọng của rượu bia do tác động tiêu cực của các sản phẩm này.
"Tuy nhiên, việc áp thuế TTĐB lên NGKCĐ sẽ đi ngược lại mục tiêu trên khi các nhà sản xuất đồ uống không cồn sẽ buộc phải cân nhắc lại kế hoạch đầu tư của mình", bà Thảo lo ngại.
Doanh nghiệp cần sự hỗ trợ thiết thực và hiệu quả
Theo bà Thảo, DN nói chung và DN trong lĩnh vực nước giải khát nói riêng đang trong giai đoạn rất khó khăn.
Các chính sách ban hành cần đảm bảo nhất quán với định hướng, chính sách của Đảng và Nhà nước về hỗ trợ phục hồi và phát triển DN. Những rủi ro chính sách sẽ dẫn tới bào mòn sức khoẻ, ảnh hưởng tới niềm tin của nhà đầu tư và DN.
 |
Giá trị sản xuất của 21 ngành hàng sẽ giảm trung bình 0.08%. Ảnh minh họa |
Từ kết quả nghiên cứu, bà Thảo cho rằng, xét trên tổng thể, cả về khía cạnh sức khỏe cộng đồng, cũng như việc đảm bảo nguồn thu cho NSNN, đề xuất đưa các sản phẩm đồ uống vào danh mục chịu thuế TTĐB sẽ không hữu hiệu.
Vì sắc thuế này sẽ tạo tác động tiêu cực đến nền kinh tế lớn hơn lợi ích có thể đạt được; đồng thời cũng không thật sự đạt hiệu quả trong việc giải quyết vấn đề thừa cân, béo phì.
Do vậy, đối với dự thảo Luật thuế TTĐB (sửa đổi), CIEM đưa ra 3 kiến nghị, thứ nhất, cơ quan soạn thảo nên đánh giá tác động một cách toàn diện khi đề xuất mở rộng đối tượng chịu thuế và tăng thuế TTĐB;
Thứ hai, Chính phủ nên lùi thời hạn hoặc có lộ trình đối với việc áp dụng thuế TTĐB đối với NGKCĐ để các DN xây dựng chiến lược thích ứng, kế hoạch cải tiến sản phẩm;
Thứ ba, Chính phủ có thể đưa ra những biện pháp mang tính thị trường hơn như khuyến cáo về dinh dưỡng, yêu cầu dán nhãn phân loại sản phẩm theo lượng đường.
Bà Thảo cho rằng, các hành động chính sách sẽ tác động đến cách thức vượt qua khó khăn và mức độ tận dụng cơ hội của DN trong quá trình phục hồi.
Trong bối cảnh hiện nay, DN hơn bao giờ hết cần sự hỗ trợ thiết thực và hiệu quả từ sự đồng hành, chia sẻ của Chính phủ.
Tương tự, ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia Rượu Nước giải khát Việt Nam (VBA) cũng đề xuất giai đoạn hiện nay chưa phải là lúc đề sửa đổi Luật thuế TTĐB.
Nhất là trong khoảng thời gian 2023 - 2025 và ổn định chính sách thuế như hiện nay để giúp các doanh nghiệp vượt qua khó khăn và phục hồi.
“Khi chưa có đầy đủ cơ sở khoa học thuyết phục cũng như chưa đánh giá tác động đầy đủ đối với việc mở rộng các đối tượng chịu thuế TTĐB thì nên cân nhắc, chưa nên bổ sung mặt hàng NGKCĐ, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn vào đối tượng chịu thuế TTĐB”, ông Việt nói.
