Hàng chục nghìn hộ đồng bào thiếu đất ở, đất sản xuất

Chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh chiều 6-6, ĐB Dương Tấn Quân (Bà Rịa- Vũng Tàu) cho rằng tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất của đồng bào dân tộc thiểu số là vấn đề nhức nhối nhiều năm nay nhưng chưa được giải quyết dứt điểm.

Trong khi đó, Nghị quyết 688 năm 2019 của Quốc hội yêu cầu đến năm 2025 phải giải quyết căn cơ tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào.

ĐB Bà Rịa- Vũng Tàu đề nghị Bộ trưởng cho biết thuận lợi, khó khăn và giải pháp để giải quyết tình trạng này trong thời gian tới.

Trả lời, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh đánh giá tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất của đồng bào là “một việc rất lớn”. Quá trình rà soát và báo cáo của các địa phương, đến năm 2019, nhu cầu về đất ở của vùng đồng bào dân tộc thiểu số là hơn 24.000 hộ gia đình, đất sản xuất là khoảng 43.000 hộ.

Theo Bộ trưởng Hầu A Lềnh, Uỷ ban Dân tộc sau khi tính toán đã đưa vào báo cáo nghiên cứu khả thi và trình Thủ tướng ban hành Quyết định 1719, đề ra các chỉ tiêu, mục tiêu rất cụ thể.

Trong đó, đến năm 2025 giải quyết 60% nhu cầu đất ở cho người dân, tương đương với trên 17.000 hộ. Giai đoạn tiếp theo 2026-2030 sẽ giải quyết 40% còn lại, tương đương khoảng 7.000 hộ.

“Trong đó, 17.000 hộ của giai đoạn 1 này tập trung vào những hộ đồng bào dân tộc thiểu số khó khăn nhất, những nơi khó khăn nhất mà bà con chưa được cấp bất cứ một chính sách nào, chưa được hỗ trợ lần nào”- ông Hầu A Lềnh nhấn mạnh.

Về đất sản xuất, thống kê từ các địa phương cho thấy có địa phương còn quỹ đất để hỗ trợ xây dựng các mô hình sắp xếp dân cư tập trung. Tuy nhiên, rất nhiều địa phương không còn quỹ đất, cấp xã và cấp thôn đều không còn.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho rằng đây là vấn đề rất lớn, cần giải pháp thống nhất ở các bộ ngành…Nghị quyết của Quốc hội và các văn bản triển khai của Chính phủ yêu cầu rà soát quỹ đất của các nông lâm trường ở các địa phương, lấy quỹ đất này để cấp cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Đánh giá tiến độ triển khai các Nghị quyết, Nghị định này ở các bộ ngành, địa phương đang “hết sức chậm”, ông Hầu A Lềnh cho hay trong thời gian tới, Ủy ban Dân tộc sẽ cùng phối hợp với các bộ ngành rà soát quá trình thực hiện để có quỹ đất cấp cho bà con.

Nghe câu trả lời này, ĐB Trần Văn Khải (Hà Nam) cho rằng “không chỉ thiếu, chậm giải quyết” mà còn có chuyện đất giao cho đồng bào sản xuất thường thiếu các điều kiện cơ bản, như nước tưới, các điều kiện về hạ tầng… dẫn đến không thể sản xuất hoặc chưa thể sản xuất được, phải bỏ. Ngoài ra còn tình trạng lấn chiếm, bán, sang nhượng khi được giao. ĐB chất vấn về nguyên nhân, trách nhiệm để xảy ra tình trạng như trên.

“Bộ trưởng đề xuất nội dung gì đưa vào dự án Luật đất đai (sửa đổi) để giải quyết căn cơ vấn đề thiếu đất ở, sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số?”- ĐBQH tỉnh Hà Nam hỏi.

Hồi đáp, ông Hầu A Lềnh cho biết chúng ta đang tập trung giải quyết để những hộ dân chưa được cấp đất lần nào, hiện không có đất ở và chưa có đất sản xuất do nguyên nhân khách quan. Nhưng thực tiễn xảy ra một số trường hợp khác, như đã được cấp đất rồi (kể cả đất ở, đất sản xuất) nhưng chuyển nhượng, mua bán, cho, tặng…

Theo ông Hầu A Lềnh, người dân được chuyển nhượng, mua, bán, cho, tặng đất theo quy định pháp luật. Địa phương khi xác nhận việc này cũng thực hiện theo quy định pháp luật… Nhưng cũng có trường hợp cho tặng, mua bán tự do, không ai xác nhận. Ông Lềnh cho rằng địa phương có trách nhiệm rà soát việc này, để khi triển khai chính sách hỗ trợ cho người dân đảm bảo công bằng.

Với câu hỏi “trách nhiệm thuộc về ai”, ông Hầu A Lềnh nói “đều do địa phương hết”. Để khắc phục, theo, cần có một sự phối hợp thống nhất từ trung ương đến địa phương. Theo đó, Trung ương cần tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, còn địa phương kiểm tra và xử lý vi phạm nếu có.

Nêu đề xuất sửa Luật Đất đai, ông Hầu A Lềnh cho biết Ủy ban Dân tộc đề nghị khoản 1 Điều 27 quy định: "Có chính sách về đất ở, đất sinh hoạt cho cộng đồng đồng bào dân tộc thiểu số phù hợp với phong tục, tập quán, bản sắc văn hóa và điều kiện thực tế của từng vùng".

Khoản 2 quy định: "Có chính sách tạo điều kiện cho đồng bào dân tộc thiểu số trực tiếp sản xuất nông nghiệp ở nông thôn có đất để sản xuất nông nghiệp".