Theo nhận định của báo cáo về thị trường tài chính tiền tệ Việt Nam của Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn, tháng 6 và đầu tháng 7 đánh dấu chuỗi biến động mạnh của thị trường ngoại hối khi tỉ giá USD/VND tăng mạnh thêm 150 đồng mỗi USD, bật lên khỏi nền giá duy trì ổn định trong hơn một năm qua.
Tỉ giá tiếp tục tăng thêm 100 đồng trong hai tuần đầu tháng 7, tương đương mức tăng 1,1% chỉ trong vòng một tháng và giao dịch ở mức 23.010-23.080 VND/USD trên thị trường ngân hàng.
Tỉ giá trên thị trường tự do cũng chịu áp lực và tăng mạnh thêm 360 đồng, lên mức 23.180-23.230 VND/USD, đồng thời chênh lệch giá mua bán tăng từ 20 đồng lên 50 đồng.
Nói về nguyên nhân khiến tỉ giá đột ngột tăng mạnh trong vòng 1,5 tháng qua, chuyên gia của Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn cho rằng sức ép lên tỉ giá trong tháng 6 đến chủ yếu từ yếu tố bên ngoài kết hợp với tâm lý bên trong. Hàng loạt đồng tiền trên thế giới đã mất giá nhanh trong tháng 6 do Mỹ chính thức áp thuế cao với hàng hóa Trung Quốc, làm dấy lên nguy cơ chiến tranh thương mại leo thang.
Cụ thể, tính từ đầu tháng 6 đến nay, đồng nhân dân tệ (CNY) của Trung Quốc đã mất giá 4,5%, THB của Thailand mất giá 3,8% và đồng IDR của Indonesia mất giá 3,4%. Việc các đồng tiền mất giá tạo ra tâm lý đồng VND cũng sẽ phải mất giá khiến tỷ giá tăng.
Tuy nhiên, nếu phân tích từ khía cạnh cung cầu ngoại tệ, thực tế cho thấy tình trạng mất cân đối cung cầu chưa lớn để đẩy tỷ giá tăng mạnh. Xuất siêu đã trở lại trong tháng 6 với giá trị 800 triệu USD, nâng tổng giá trị xuất siêu từ đầu năm lên 3,74 tỉ USD hỗ trợ tích cực cho tỷ giá. Cán cân tổng thể đạt thặng dư 9,577 tỉ USD trong 6 tháng đầu năm, tăng mạnh so với 2,5 tỉ USD cùng kỳ năm 2017.
Ngoài yếu tố tâm lý kể trên, tỉ giá tăng cũng xuất phát từ biến động trong giao dịch liên ngân hàng. Lãi suất USD trên thị trường liên ngân hàng tăng từ 1,7% lên sát 2% ở kỳ hạn qua đêm, trong khi lãi suất VND giảm mạnh nới rộng chênh lệch lãi suất USD-VND từ 0,2% lên 1,2%. Động thái hút thanh khoản VND bằng tín phiếu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong thời gian qua phần nào cũng giúp thu hẹp nguồn cung nội tệ, từ đó hỗ trợ tỉ giá.
Với nguồn dự trữ ngoại hối dồi dào, xấp xỉ 65 tỉ USD, tương đương 15 tuần nhập khẩu, NHNN đã chủ động can thiệp hỗ trợ thị trường để hỗ trợ tỉ giá. Thực tế, NHNN đã giảm mạnh tỉ giá bán ra USD từ 23.294 VND/USD xuống 23.050 VND/USD vào ngày 3-7.
Trao đối với quan điểm cho rằng cần giảm giá VND để hỗ trợ xuất khẩu, ông Nguyễn Đức Hùng Linh - Giám đốc phân tích và tư vấn đầu tư khách hàng cá nhân Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn cho rằng: "Cần có một cái nhìn dài và tổng thể hơn. Thứ nhất, các đồng tiền trong khu vực dù mất giá nhanh hơn VND trong một tháng qua nhưng lại lên giá khá nhiều so với VND trong khoảng thời gian một năm. Điều này có nghĩa xuất khẩu Việt Nam đã được hưởng lợi trong một thời gian dài. Thứ hai, lượng vay nợ ngoại tệ của Việt Nam là rất lớn nên cái lợi từ xuất khẩu cần phải cân đối với cái hại của áp lực trả nợ nước ngoài".
Bắt đầu từ tháng 7, song song với giảm giá bán, NHNN cũng cho tỉ giá tham chiếu gần như đi ngang, tạo tín hiệu rõ rệt với thị trường về chủ trương không tiếp tục điều chỉnh tỷ giá. Cùng thời gian này tỉ giá ngân hàng thương mại cũng đi ngang và chỉ có tỉ giá tự do còn ở mức cao.
Năm 2015 và 2016 khi tỉ giá nổi sóng, tỉ giá tự do cũng tăng cao nhưng sau đó giảm trở lại và đi cùng quỹ đạo của tỷ giá NHTM. Trong thời gian tới nếu áp lực tiếp tục gia tăng, NHNN có thể sẽ bán ra dự trữ ngoại hối để bình ổn thị trường. Cam kết ổn định tỉ giá của NHNN với nguồn lực dự trữ ngoại hối dồi dào và cung cầu ngoại tệ cân bằng là các yếu tố hỗ trợ ổn định tỉ giá.
