Chiều 13-7, ĐH Quốc gia TP.HCM đã tổ chức Tọa đàm đề xuất và kiến nghị một số vấn đề triển khai nghị quyết 54. Các chuyên gia đã có nhiều ý kiến góp ý cho nghị quyết mới thay thế nghị quyết 54 ở nhiều góc tiếp cận khác nhau.
 |
| |
Thu hút nhân tài chưa được như mong muốn
PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TP.HCM – cho rằng việc xây dựng cơ chế đặc thù cho TP thay thế thay thế nghị quyết 54 đặt ra trong bối cảnh TP đang hoàn thiện về thể chế nhưng tốc độ hoàn thiện còn chậm hơn so với yêu cầu thực tiễn phát triển của TP.
Đặc biệt là trong bối cảnh địa chính trị, dịch bệnh, công nghệ số đang ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế xã hội. Các cơ chế đặc thù sẽ hướng đến hành lang pháp lý đủ mạnh, đủ linh hoạt để giải phóng tất cả nguồn lực, phục vụ cho sự phát triển nhanh, bền vững của TP và đủ lực để làm đầu tàu kinh tế của cả nước.
Theo PGS.TS Vũ Hải Quân, cơ chế chính sách thu hút nhân tài chưa được như mong muốn, đặc biệt trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, khoa học công nghệ.
Trong 5 năm thí điểm, TP.HCM thu hút 19 nhà khoa học về làm việc, nhưng sau đó 14 người rời đi, 3 năm qua các đơn vị không tuyển được chuyên gia nào.
“Trong lĩnh vực y tế, gần đây có hiện tượng một số chuyên gia y tế giỏi chuyển sang khu vực tư và hiện tượng này có thể làm giảm cơ hội tiếp cận với y tế của một bộ phận gia đình có thu nhập thấp, nhất là đối với lao động nhập cư”- Giám đốc ĐH Quốc gia nói thêm.
Từ đó, PGS.TS Vũ Hải Quân đặt vấn đề: “Cơ chế chính sách thu hút người tài như hiện nay đã đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả chưa? Việc trả lương cao so với mặt bằng chung để thu hút có phải là cách làm, cách giải quyết vấn đề từ gốc hay mới chỉ là phần ngọn? Người tài, chuyên gia học hàm giáo sư, phó giáo sư được hưởng bậc 2 với hệ số 9,4; mỗi tháng nhận 14 triệu đồng; các trường hợp còn lại nhận hơn 13 triệu đồng mỗi tháng có thực sự thu hút được không?".
Về cơ chế đặt hàng đào tạo nhân lực, TP.HCM đang tái cấu trúc nền kinh tế, theo định hướng phát triển kinh tế tri thức, kinh tế số và cần nguồn nhân lực chất lượng cao...Nhưng lại chưa có cơ chế để TP đặt hàng trực tiếp các trường đại học để đào tạo nhân lực chất lượng phục vụ cho chiến lược phát triển kinh tế tri thức, kinh tế số, cũng như đào tạo cán bộ quản lý có chuyên môn và kỹ năng đáp ứng yêu cầu mới.
Ông cũng cho rằng, cần có cơ chế chính sách đặc thù cho lao động nhập cư. Bởi đây là lực lượng lao động đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế của TP.
“Do vậy vấn đề nhà ở, trường học, y tế cho người lao động nhập cư cần được giải quyết tốt và đôi khi vượt khỏi các quy định hiện hành, ví dụ như về cách tính biên chế, hệ thống trường học, bệnh viện”- PGS.TS Vũ Hải Quân nói.
Có một nguồn thu rất quan trọng chưa được khai thác hiệu quả
Về tài sản công, PGS.TS Vũ Hải Quân cho rằng có một nguồn thu rất quan trọng chưa được TP khai thác hiệu quả là tài sản công.
Ông nói, ĐH Quốc gia là đơn vị sự nghiệp công lập, đang thực hiện mạnh mẽ tự chủ đại học, do vậy ngân sách chi thường xuyên càng ngày giảm. Trường có quỹ đất trong cả nội thành 3 trường thành viên và ngoại thành.
“Tuy nhiên hiện nay cơ chế cho phép đồng khai thác, sử dụng đất đai, tài sản công chưa rõ ràng nên chưa tiến hành được. Việc khai thác hiệu quả dịch vụ, tài sản công sẽ góp phần đa dạng hóa nguồn thu của ĐH Quốc gia TP và TP.HCM”- ông gợi mở và cho rằng, hiện chưa có giáo dục định hướng thị trường.
“Theo đó TP đóng góp ngân sách về Trung ương và Trung ương điều tiết lại ngân sách cho các đại học. Đây còn là cách làm theo cơ chế bao cấp, theo mô hình kinh tế kế hoạch từ trước khi đổi mới"- ông Quân nêu rõ.
TS Thái Thị Tuyết Dung, Trường Đại học Kinh tế-Luật TP.HCM cho rằng, nhiều nội dung Nghị quyết 54 chưa phân cấp triệt để, tức là đã cho phép nhưng cho không dứt khoát.
 |
TS Thái Thị Tuyết Dung, Trường Đại học Kinh tế-Luật TP.HCM góp ý kiến. Ảnh: BẢO PHƯƠNG |
Cụ thể, TP chưa được quyền chủ động thực hiện, phải ra Trung ương xin thêm cơ chế. Đơn cử, nghị quyết 54 cho phép TP được hưởng 50% khoản thu tiền sử dụng đất khi bán tài sản công gắn liền trên nhưng TP không dễ dàng chủ động trong việc bán tài sản công thuộc Trung ương quản lý trên địa bàn TP mà phải qua quá nhiều thủ tục hành chính, phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án bán tài sản.
Về tổ chức, bộ máy quản lý nhà nước và cán bộ, công chức, viên chức, bà cho rằng cần cho phép HĐND TP.HCM được quyền quyết định bộ máy chính quyền của TP, nhất là thành lập, giải thể các cơ quan, đơn vị trực thuộc.
Các chuyên gia tại tọa đàm cũng cho rằng, các chính sách, cơ chế của TP.HCM phải bằng hoặc vượt trội hơn với các TP, đô thị khác.
Cần cơ chế đặc thù về khoa học- công nghệ
PGS.TS Hoàng Công Gia Khánh, ĐH Kinh tế- Luật cho rằng, cần nhìn ở góc độ xây dựng khung pháp lý thử nghiệm cho TP.HCM và việc thử nghiệm nghị quyết 54 không phải cho TP.HCM mà cho cả nước.
Theo ông, TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai đều đối mặt với trình trạng người dân đến sinh sống rất nhiều. Về mặt giáo dục, TP phải chịu gánh nặng khi miễn phí cho các đối tượng giáo dục phổ thông. Dù vậy, khi phân chia ngân sách thì không tính đến câu chuyện này.
“Cơ chế thử nghiệm cho TP cần bàn đến câu chuyện này. Khi giải quyết xong cơ chế cho TP.HCM sẽ lấy đó làm cơ chế cho nhiều tỉnh thành cùng có tình trạng này. Đặc thù này mang tính thí điểm để rồi lan rộng trên cả nước chứ không chỉ đặc thù năm này năm kia, chỉ riêng cho TP.HCM”- ông Khánh nói và cho rằng cần tiếp cận nghị quyết dựa trên quan điểm này.
Ông cũng cho rằng, TP cần có cơ chế đặc thù về khoa học- công nghệ.
Về đề nghị tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, ông băn khoăn về tính cạnh tranh của TP.HCM và cho rằng TP cũng chưa nói rõ việc tăng thuế này đem lại khoản thu gì cho TP.
Với nội dung TP đề nghị giữ nguyên tỉ lệ điều tiết trong 10 năm vẫn với con số 21%. Ông đặt câu hỏi liệu TP đã thỏa mãn với con số này, và cho rằng cần mạnh dạn đề nghị tăng lên, có thể giữ yên trong 5 năm chứ 10 năm thì khoảng thời gian biến động quá dài.
“Nó sẽ bó tay TP trong tương lai, muốn xin điều chỉnh cũng không được”- ông nói.
