Tại sao lại phải đặt vấn đề "muốn kiện báo chí ra tòa lại khó như thế?". Xét trên phương diện nguyên tắc, báo chí là một chủ thể trong mối quan hệ xã hội, quan hệ pháp luật. Cũng giống như các chủ thể khác, báo chí chịu sự điều chỉnh của hệ thống pháp luật, nghĩa là báo chí không phải là một chủ thể đặc biệt. Trong hệ thống pháp luật Việt Nam hiện hành, ngoài Bộ luật Tố tụng hình sự ta không bàn ở đây, còn lại Bộ luật Tố tụng dân sự và Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính.
Trong trường hợp cơ quan báo chí không cải chính, không xin lỗi hoặc cải chính, xin lỗi không đúng các quy định của pháp luật, không đăng, không phát sóng lời phát biểu của tổ chức, cá nhân thì tổ chức, cá nhân đó có quyên khởi kiện tai tòa án. Đây là loại vụ việc thuộc quan hệ dân sự, nó chịu sự điều chỉnh của Bộ luật Dân sự và Bộ luật Tố tụng dân sự. Vì thế đương nhiên không có quy định nào buộc người đi kiện phải "tiến hành khiếu nại” rồi mói được kiện như trong các vụ việc hành chính.
Theo Điều 9 Luật Báo chí, việc khiếu nại hay chọn khởi kiện tại tòa án là hai quyền độc lập mà pháp luật dành cho tổ chức, cá nhân bị báo chí xâm hại quyền lợi của mình. Thiết nghĩ cũng cần hiểu rõ thêm: Khiếu nại và khởi kiện là hai định chế pháp luật hoàn toàn khác nhau và độc lập với nhau. Các định chế đã được cụ thể hóa trong luật định, không nên hiểu theo hướng phức tạp hóa vấn đề làm khó thêm những ai đang phải “vô phúc đáo tụng đình".
Luật sư Nguyễn Văn Bình (TP.HCM, ...binh@yahoo.com.vn)
