Với việc Phần Lan và Thụy Điển có ý định gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) trong bối cảnh Nga đang thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, danh sách các quốc gia trung lập hoặc không liên kết ở châu Âu có chiều hướng thu hẹp lại, theo hãng tin AP.
Những lo ngại về an ninh hiện nay đã thay đổi suy tính của Phần Lan và Thụy Điển, đồng thời khiến không ít nước châu Âu xưa nay vốn chủ trương trung lập phải nghĩ lại lập trường của mình.
Vậy còn quốc gia châu Âu nào còn theo chủ trương trung lập? Dưới đây là một số nước đã đưa khái niệm “trung lập” vào luật pháp hoặc tự nhận định mình là quốc gia trung lập.
Thụy Sĩ
Thụy Sĩ được cho là quốc gia trung lập điển hình nhất ở châu Âu khi đưa quy chế trung lập vào hiến pháp và từ các cử tri nước này từ nhiều thập niên trước cũng đã quyết định không gia nhập Liên minh châu Âu (EU).
Tuy vậy, thời gian gần đây, chính phủ Thụy Sĩ đã rất đau đầu khi phải giải thích khái niệm trung lập, sau khi tham gia vào nỗ lực trừng phạt Nga của EU. Theo AP, quy chế trung lập của Thụy Sĩ được phân tích gần như hàng ngày trên các phương tiện truyền thông địa phương.
| |
Quốc kỳ các nước thành viên NATO bên ngoài trụ sở của khối ở Brussels (Bỉ). Ảnh: AP |
AP đưa tin rằng khả năng Thụy Sĩ thay đổi quan điểm trung lập dường như rất thấp. Chính phủ nước này đã yêu cầu Đức không chuyển cho Ukraine thiết bị quân sự do Thụy Sĩ sản xuất.
Đảng cánh hữu nắm giữ phần lớn số ghế trong quốc hội Thụy Sĩ hiện đang khá do dự về việc liệu có tiếp tục áp đặt các biện pháp trừng phạt lên Nga hay không. Nước này cũng tích cực bảo vệ vai trò làm trung gian hòa giải cho các nước đối lập, cũng như là trung tâm của các hành động nhân đạo và nhân quyền.
Áo
Quy chế trung lập của Áo là đóng vai trò quan trọng trong thể chế dân chủ hiện đại của nước này do nó chính là điều kiện để phe Đồng minh rời đi và Áo có thể giành lại độc lập vào năm 1955. Áo tuyên bố trung lập về quân sự.
Thủ tướng Áo Karl Nehammer khẳng định rằng nước này không có kế hoạch thay đổi tình trạng an ninh.
Ngày 16-5, Ngoại trưởng Áo Alexander Schallenberg tuyên bố rằng Áo không phải là thành viên NATO và cũng không có kế hoạch trở thành thành viên của khối trong tương lai gần.
Ông Schallenberg cho biết ông “hoàn toàn tôn trọng” các quyết định gia nhập NATO của chính quyền Helsinki và Stockholm, song nói thêm rằng đó “là quyết định của họ chứ không phải của chúng tôi”.
Tuy nhiên theo Thủ tướng Nehammer, tuyên bố rằng trung lập về quân sự không nhất thiết có nghĩa là trung lập về tinh thần. Theo đó, Áo đã lên án mạnh mẽ các hành động của Nga ở Ukraine.
Ireland
Theo AP, quy chế trung lập của Ireland xưa nay vẫn khá mơ hồ. Thủ tướng Ireland - ông Micheal Martin hồi đầu năm đã nói về quan điểm của đất nước: “Chúng tôi không trung lập về chính trị, chúng tôi trung lập về quân sự”.
Cuộc chiến ở Ukraine đã mở ra cuộc tranh luận về ý nghĩa quy chế trung lập của Ireland. Ireland đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Nga và gửi viện trợ phi sát thương tới Ukraine.
Ireland đã và đang tham gia vào các nhóm tác chiến của EU, một phần trong nỗ lực tăng cường khả năng phối hợp giữa các lực lượng quân sự của khối.
Malta
Hiến pháp của Malta nêu rõ quốc đảo Địa Trung Hải này chính thức theo quan điểm trung lập, do chính sách “không liên kết và từ chối tham gia vào bất kỳ liên minh quân sự nào”. Một khảo sát của Bộ Ngoại giao Malta, được công bố hai tuần trước khi Nga phát động chiến dịch quân sự, cho thấy phần lớn người tham gia khảo sát đều ủng hộ quan điểm trung lập của đất nước, chỉ 6% phản đối điều đó.
Tờ Times of Malta hôm 11-5 đưa tin rằng Tổng thống Ireland Michael Higgins, trong chuyến thăm cấp nhà nước đến Malta, đã nhấn mạnh quan điểm trung lập “tích cực” và cùng với Tổng thống Malta George Vella lên án cuộc chiến ở Ukraine.
Cyprus (Cộng hòa Síp)
Các mối quan hệ giữa Cyprus và Mỹ đã phát triển đáng kể trong thập niên qua, song ý tưởng về việc nước này gia nhập NATO hiện vẫn chưa được bàn đến, ít nhất là đến thời điểm hiện tại.
Ngày 14-5, Tổng thống Cyprus Nicos Anastasiades cho biết hiện vẫn còn quá sớm để suy nghĩ về một động thái mà chắc chắn sẽ vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của Thổ Nhĩ Kỳ.
Nhiều người Cyprus, đặc biệt là những người thiên tả, tiếp tục chỉ trích NATO sau khi các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ tấn công nước này vào giữa những năm 1970. Khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ là một thành viên NATO và liên minh đã không làm gì để ngăn cản hành động quân sự này, theo AP.
Theo AP, Cyprus muốn duy trì quy chế trung lập và đã cho phép các tàu chiến của Nga nhận tiếp tế tại các cảng của mình, mặc dù điều này đã bị đình chỉ sau khi cuộc xung đột Ukraine bắt đầu.
