Những gì được phóng viên Yudhijit Bhattacharjee kể trên tạp chí Wired mới đây đã cho thấy đó là một câu chuyện thật sự ly kỳ với sức hấp dẫn có thể trở thành kịch bản điện ảnh ăn khách. Chuyện về một tay gián điệp nghiệp dư với khả năng tạo ra loại mật mã mà thậm chí FBI cũng bó tay.
Một đêm tháng 6/2001, Brian Patrick Regan đánh xe đến công viên Pocahontas ở bang Virginia rồi mất hút vào khu rừng đen kịt bóng đêm. Mang balô trên lưng, tay cựu trung sĩ Không quân Hoa Kỳ 38 tuổi này tránh đường mòn và lầm lũi men theo bờ lạch để không bị phát hiện. Trong balô, ngoài chiếc xẻng, còn có kính nhìn đêm và xấp tài liệu mật mà đương sự đã trộm từ Cơ quan Thám báo quốc gia (NRO), nơi chịu trách nhiệm quản lý hệ thống vệ tinh do thám của Mỹ.
Brian Patrick Regan
Sau chừng 10 phút, Regan dừng lại, quan sát các ngọn sồi cao, đặt balô xuống rồi lấy miếng trải nhựa ra phủ trên đất. Tiếp đó, Regan đào hàng loạt hố nhỏ, cẩn thận xúc đất lên miếng trải để xóa sạch dấu vết rồi vùi từng tập tài liệu vào từng hố. Mỗi gói chứa hàng ngàn trang tài liệu với những thông tin tuyệt mật về các địa điểm tên lửa xung yếu của Libya, hệ thống phòng không Iraq cùng những chiến dịch do thám lâu nay của Mỹ nhằm vào Trung Quốc và Iran. Bộ tài liệu cung cấp toàn bộ những gì Mỹ biết về những quốc gia trên với giá trị thông tin tình báo, Regan nghĩ, có thể hội đủ độ nhạy cảm để tạo ra một cuộc chiến!
Sau khi lấp hố, Regan tiến đến một cây to gần đó, lấy búa đóng vài chiếc đinh lên thân cây rồi dùng thiết bị định vị toàn cầu để xác định tọa độ các gói tài liệu được chôn. Xong việc, Regan lầm lũi trở lại xe và lên đường về nhà.
Hai tháng sau, ngày 23/8/2001, Regan nói với thượng cấp rằng, anh ta chuẩn bị đi nghỉ mát tại Orlando với vợ và 4 đứa con. Nhưng đến 16h Regan đánh xe ra sân bay Dulles để đáp chuyến bay sang Zurich, nơi anh ta dự tính gặp giới chức Sứ quán Iraq và Trung Quốc với hy vọng bán được tài liệu tình báo với giá cao nhất. Sau khi lọt qua cửa an ninh, Regan lên xe buýt để ra cổng bay. Tuy nhiên, ngay sau khi cánh cổng vừa đóng lại, nhân viên FBI Steven Carr cùng một đồng nghiệp thình lình xuất hiện và giữ Regan lại.
Lục soát đối tượng, FBI phát hiện một mảnh giấy giấu trong đế giày bên phải, ghi địa chỉ một số viên chức Sứ quán Iraq và Trung Quốc tại châu Âu. Trong túi quần Regan (từng được Không quân Mỹ đào tạo làm chuyên viên phân tích mã), FBI còn thấy quyển sổ nhỏ ghi 12 chữ dường như không liên quan đến nhau, chẳng hạn tricycle (xe ba bánh), rocket (hỏa tiễn), glove (găng tay)... Ngoài ra còn có 26 từ khác viết trên một phiếu mục lục.
Một trong những kỹ thuật thiết lập bộ mã của Regan
Trong ví Regan, còn có mảnh giấy với loạt chữ cái và số, bắt đầu như sau: "5-6-N-V-O-A-I...". Còn nữa, trong tấm bìa cứng bọc hồ sơ mà Regan ôm kè kè bên mình, FBI thấy 4 trang ghi chằng chịt các dãy ba chữ số hoặc tam thức, chẳng hạn 952, 832, 041, 11A... Thế là quyển sổ nhỏ, phiếu mục lục, mảnh giấy trong ví và tờ giấy với các tam thức đã trở thành bốn bài toán mật mã bí hiểm đối với FBI.
Nhiều tháng trước đó, Brian Patrick Regan không biết rằng, mình đã bị theo dõi nhất cử nhất động, sau khi một nguồn tin nước ngoài chuyển đến FBI lá thư từ một viên chức tình báo Mỹ với nội dung rằng có những tài liệu tuyệt mật người muốn bán. Lá thư với đầy lỗi chính tả giúp FBI khoanh hẹp đối tượng tình nghi; và Regan - vốn mắc hội chứng khó đọc - trở thành mục tiêu chính.
Vào buổi sáng hôm Regan bị bắt, hệ thống camera mật đã quan sát và ghi hình khi đối tượng ngồi ở bàn làm việc trong văn phòng. Người ta thấy Regan truy cập vào hệ thống kết nối nội bộ Intelink rồi ghi ghi chép chép lên quyển sổ nhỏ. Từ ảnh chụp được, giới chức điều tra FBI phỏng đoán rằng, chuỗi 13 từ bí hiểm trên quyển sổ nhỏ có thể liên quan tới một địa điểm tên lửa của Trung Quốc, đặc biệt khi ảnh địa điểm trên thoáng hiện lên màn hình vài phút sau khi Regan truy cập Intelink.
Và chữ tricycle (xe đạp ba bánh) có thể biểu thị con số đầu tiên liên quan đến vĩ độ của địa điểm trên là 3. So sánh với những từ khác, nhân viên FBI Carr cho rằng, ông đã mò ra được phần nào thách thức trong mật mã Regan. Những từ chẳng hạn post (cột) hoặc tree (cây) có thể ám chỉ đến con số 1; trong khi motorcycle (xe gắn máy, với hai bánh) và switch (công tắc, bật lên tắt xuống) dễ liên tưởng đến khái niệm liên quan số 2; rồi weapon (gợi lên hình ảnh súng lục với 6 viên đạn) hẳn ám chỉ số 6.
Carr thử nghiệm giả thuyết trên bằng cách ứng dụng lên ngay một mật mã khác trong ví Regan. Đó là mảnh giấy ghi số tài khoản giao dịch chứng khoán Ameritrade của Regan, cùng những từ "hand, tree, hand, car" (bàn tay, cây, bàn tay, xe hơi - với các biểu thị gồm số 5 như năm ngón tay, "cây" biểu thị số một và "xe hơi" với bốn bánh biểu thị số 4). Nói cách khác, dãy từ bí hiểm trên tượng trưng cho dãy số "5154".
Suy luận như vậy, Carr gọi đến Ameritrade, nhập số tài khoản của Regan cùng mã "5154"; và lập tức được truy cập vào tài khoản Regan. Vậy là Carr đã suy luận chính xác. Việc tiếp theo của nhóm nhân viên điều tra là thao tác tương tự để giải mã 26 từ trên phiếu lục. Kết quả, mật mã được giải cho thấy đó là những địa điểm hệ thống tên lửa đất đối không của Iraq tại khu vực cấm bay phía bắc nước này (việc báo cho Baghdad, thời Saddam Hussein, biết rằng tình báo Mỹ đã nắm rõ các vị trí hệ thống phòng thủ tên lửa Iraq sẽ giúp nước này nhanh chóng dời vị trí và do vậy Mỹ có thể hoàn toàn bị "hố" một khi tấn công Iraq)...
Theo những lá thư tìm thấy trong máy tính đương sự (gửi đến Tổng thống Iraq Saddam Hussein, nguyên thủ Libya Muammar Qaddafi và một số nhân vật khác), Regan rao giá cho việc cung cấp bộ tài liệu là 13 triệu USD! Vấn đề bây giờ là Regan đã giấu tài liệu ở đâu?
Thoạt đầu nhóm nhân viên FBI những tưởng tìm ra được chiếc "chìa khóa" còn lại mở nốt "cái rương" tài liệu Regan trong những tài liệu mã hóa mà họ tịch thu được tại sân bay. Đó là chuỗi số và chữ cái cùng loạt chuỗi tam thức. Tuy nhiên, sau nhiều tháng vật lộn bất thành, FBI đã phải nhờ đến các chuyên gia giải mã thuộc Cơ quan An ninh quốc gia (NSA), nơi người ta bỏ ra hàng trăm giờ để giải hai bài toán còn lại. Kết quả là con số không to tướng!
Trong báo cáo tháng 2/2002, NSA thừa nhận nhóm chuyên gia phá mã hơn 10 người của họ đành thúc thủ. Sự kiện khủng bố nước Mỹ 11/9/2001 khiến NSA chẳng còn thời giờ để vật lộn với bộ mã Regan. Sau khi NSA "đầu hàng", việc giải bộ mã Regan được giao cho Daniel Olson, một “ngôi sao” đang lên tại FBI. Đó là điểm khởi đầu của một trong những câu chuyện mò kim đáy bể phức tạp và khó khăn nhất trong lịch sử phá mã của tình báo Mỹ.
Mạnh Kim tổng hợp (ANTG)
