Thủ tục nhận con ngoài giá thú

Hỏi: Đương sự A sống như vợ chồng cùng chị B (đang ly thân với chồng). Trong thời gian chung sống, anh A và chị B có hai con chung. Để thuận tiện trong việc làm khai sinh, chị B đề nghị cho con mang họ người chồng (trên giấy tờ) của chị và anh A đồng ý. Thời gian sau, chị B bỗng nhiên bỏ đi, để lại 2 con cho anh A. Nay anh A muốn làm thủ tục nhận lại con theo họ của mình thì có được không?  

Luật sư Nguyễn Bảo Trâm – Đoàn Luật sư TP.HCM: Theo điểm C, khoản 1, điều 27 bộ Luật Dân sự năm 2005, anh A có quyền yêu cầu cơ quan chức năng công nhận việc cải họ cho con nhưng phải sau khi có quyết định công nhận nhận con của anh A. Do chị B đã bỏ đi, nên trong thủ tục nhận con của anh A không cần có ý kiến của chị B.

Đối với trường hợp không có yếu tố nước ngoài, trường hợp này sẽ xảy ra hai tình huống:

Một là: anh A tự nguyện nhận 2 đứa trẻ là con mình, không bị tranh chấp bởi bất cứ ai có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan (người chồng chị B). Anh A đến UBND xã, phường, thị trấn nơi anh (hoặc 2 con) cư trú làm thủ tục nhận con.

Hồ sơ gồm: tờ khai theo quy định, giấy khai sinh, giấy tờ chứng minh mối quan hệ của A và 2 con (như giấy xác định zen, nhóm máu để chứng minh có quan hệ huyết thống, những hình ảnh, thông tin tài liệu, lời khai của những người làm chứng), xuất trình tài liệu chồng chị B không tranh chấp, giấy chứng minh chị B đã bỏ đi.

Trong vòng 8 ngày làm việc, chính quyền địa phương sẽ xem xét hồ sơ, nếu hợp lệ và xác định đúng không có tranh chấp, chủ tịch UBND cấp xã, sẽ ký và cấp quyết định công nhận cho anh A nhận con. Từ quyết định này, anh A làm thủ tục cải chính họ cho con. Nếu con dưới 14 tuổi, thủ tục làm tại UBND cấp xã nơi con anh A đăng ký khai sinh; nếu con trên 14 tuổi, thủ tục làm tại UBND cấp huyện. UBND sẽ cấp quyết định thay đổi hộ tịch về họ.

Hai là: anh A tự nguyện nhận 2 đứa trẻ là con mình, nhưng có sự tranh chấp từ C (chồng của chị B). Anh A sẽ phải làm hồ sơ khởi kiện anh C ra tòa án cấp huyện, nơi anh C cư trú, về việc tranh chấp này. Trên cơ sở có phán quyết chính thức từ tòa, công nhận anh A là cha của 2 con, anh A tiến hành các thủ tục như trên để cải họ cho con.

Nếu tòa án không chấp nhận thông tin chị B bỏ đi, anh A có quyền yêu cầu tòa làm công nhận đã thông báo, đã tìm kiếm chị B (nếu chị B đi khỏi nơi cư trú quá 6 tháng), hoặc tuyên bố mất tích (nếu chị B rời khỏi đó trên 2 năm).

Trong quá trình nhận con (chưa ra quyết định) mà chị B bất ngờ quay về hoặc nối lại liên lạc thì việc nhận con của anh A phải có sự đồng ý của chị B. Nếu chị B không đồng ý, anh A có quyền khởi kiện ra tòa, yêu cầu xác định cha cho con. Sau khi hoàn tất thủ tục xác nhận này, việc cải họ cho 2 đứa trẻ sang họ anh A hay họ chị B cần có sự thỏa thuận giữa hai người.