Thực tế hiện nay nhiều công trình nhà ở riêng lẻ hoặc dự án xây dựng lớn khi thi công đã làm nứt tường, sụt móng, nghiêng nhà của hộ dân liền kề. Nếu hai bên giải quyết êm đẹp thì không có gì để bàn cãi.
Tuy nhiên, một số trường hợp chủ đầu tư và người bị thiệt hại không thống nhất được việc bồi thường, sửa chữa dẫn đến mâu thuẫn, thưa kiện khắp nơi vẫn không có kết quả tốt đẹp.
Chỉ biết “níu áo” chính quyền
Bạn đọc T.T.N.H tìm đến báo Pháp Luật TP.HCM với bức xúc: Nhà kế bên xây dựng công trình 4 tầng gây nứt tường, lún nhà bà. Bà khiếu nại lên phường, thanh tra xây dựng quận.
UBND phường lập biên bản làm việc, có sự tham gia của đại diện UBND phường, thanh tra địa bàn quận, phòng quản lý đô thị và các bên liên quan. Biên bản xác định công trình thi công gây lún nền, nứt tường nhà bà.
Đối với quyền lợi của nhà bà H, họ đề nghị chủ đầu tư, nhà thầu xây dựng phối hợp gia đình bà thực hiện di dời người, tài sản ra ngoài và thực hiện kiểm định, đánh giá chất lượng công trình bị ảnh hưởng và phương án khắc phục. Các bên tự thỏa thuận phương án bồi thường, nếu không tự thỏa thuận được thì kiện ra tòa.
Bà H thắc mắc, đáng lẽ phường phải đứng ra giải quyết các tranh chấp của người dân, sao lại để người dân tự xử lý rồi hướng dẫn kiện ra tòa?
Thực tế, không ít trường hợp rơi vào hoàn cảnh như bà H và họ nghĩ rằng trách nhiệm giải quyết là ở phường, quận chứ không phải kéo nhau ra tòa.
Vậy pháp luật quy định ra sao? Khi nhà mình bị xâm hại bởi công trình bên cạnh, người dân có thể làm gì? Cơ quan chức năng nào có trách nhiệm giải quyết?
Cần làm gì để bảo vệ quyền lợi?
Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) nêu rõ trách nhiệm của chủ đầu tư, đơn vị thi công, cơ quan nhà nước có thẩm quyền,… trong xử lý sự cố công trình xây dựng.
Tổ chức, cá nhân gây ra sự cố công trình có trách nhiệm bồi thường thiệt hại và chịu chi phí có liên quan, bị xử lý vi phạm hành chính; cá nhân bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường được quy định tại Bộ luật Dân sự. Tuy nhiên, Bộ luật Dân sự không quy định cụ thể mức bồi thường. Vậy người dân cần làm gì?
Luật sư Trần Hoàng Hải Phong (Đoàn Luật sư TP.HCM) phân tích: Trường hợp người dân thấy nhà ở của mình bị hư hỏng do công trình lân cận đang xây dựng gây ra, cần báo ngay cho cơ quan có thẩm quyền quản lý trong hoạt động xây dựng để kiểm tra nhằm xác định công trình đang xây dựng có phải là nguyên nhân dẫn đến thiệt hại hay không.
Khi xác định được lỗi do công trình đang xây dựng gây ra thì cơ quan có thẩm quyền có thể lập biên bản ghi nhận sự việc, đồng thời áp dụng các biện pháp cưỡng chế cũng như phạt vi phạm hành chính theo quy định.
Về vấn đề bồi thường thiệt hại, có thể dựa trên sự thỏa thuận của các bên. Trường hợp các bên không thể thỏa thuận được thì người bị thiệt hại có quyền khởi kiện để yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Yêu cầu bồi thường thiệt hại thường rất phức tạp do quy định của pháp luật cần phải chứng minh được thiệt hại thực tế, xuất phát từ lỗi của bên gây ra thiệt hại cũng như xác định được giá trị thiệt hại là bao nhiêu.
Do đó, người bị thiệt hại cần xác định căn cứ khởi kiện để yêu cầu bồi thường thiệt hại. Tài liệu, chứng cứ để thực hiện việc khởi kiện bao gồm giấy tờ chứng mình quyền sở hữu, sử dụng hợp pháp căn nhà; hình ảnh, video ghi nhận hiện trạng trước và sau khi sự cố xảy ra; vi bằng ghi nhận hiện trạng hư hỏng (nếu có); biên bản làm việc của cơ quan có thẩm quyền hoặc kết luận của thanh tra xây dựng.
Trường hợp, nếu nhà không thể ở được phải tìm nơi ở khác thì người bị thiệt hại có thể đề nghị bên kia chi trả chi phí di dời, thuê nơi ở tạm thông qua hợp đồng vận chuyển nhà, hợp đồng thuê nhà tạm,...
Sau khi tòa án thụ lý đơn khởi kiện thì người bị thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án trưng cầu giám định về hư hỏng tài sản nhằm xác định nguyên nhân dẫn đến thiệt hại cũng như giá trị của tài sản bị hư hỏng làm căn cứ giải quyết.
