Chỉ nhận một cuộc gọi điện thoại giả danh điều tra, chẳng hiểu “ma xui quỷ khiến” thế nào, các nạn nhân bị những kẻ lừa đảo móc túi tiền tỷ, lâm vào cảnh khốn cùng là câu chuyện của một cựu chủ tịch huyện ở tỉnh Đồng Nai.
Cụ thể, 12 giờ 25 phút ngày 4-3-2024, điện thoại của bà N.T.G.H (51 tuổi, Chủ tịch UBND huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai) vang lên. Người đàn ông tự xưng danh là cán bộ lãnh đạo công an tỉnh, giọng dứt khoát: “Các tài khoản đứng tên bà liên quan chuyên án ma túy đặc biệt nghiêm trọng. Nếu không hợp tác sẽ bị phong tỏa, thậm chí khởi tố”.
Ngay sau đó, hai tài khoản Zalo tên “Tuan Anh” và “Nguyen Hoang Nam” nhắn đến, tiếp tục “hướng dẫn nghiệp vụ”. Trong vòng hai ngày, bà H. mở ba tài khoản ngân hàng nhưng toàn bộ số điện thoại và mật khẩu đăng nhập đều do kẻ tự xưng “điều tra viên” cung cấp. Chúng yêu cầu giữ bí mật tuyệt đối vì “đang trong giai đoạn mật của chuyên án”.
Đối tượng còn hẹn 8 giờ sáng 12-3 sẽ mở lại tài khoản, hoàn tiền sau khi xác minh khiến bà G.H tin là thật nên không nói với ai.
Trong 8 ngày, từ 5 đến 12-3, bà liên tục chuyển tiền theo chỉ đạo, mỗi lần từ 5 đến 20 tỉ đồng. Tổng cộng bà đã chuyển hơn 171 tỉ đồng, bao gồm tiền tích lũy cá nhân và các khoản vay từ người thân, bạn bè. Tất nhiên, bà mất trắng!
Trưa 13-3, toàn bộ liên lạc bị cắt. Kiểm tra lại, bà bàng hoàng khi phát hiện ba tài khoản đã bị chiếm quyền kiểm soát, toàn bộ tiền biến mất. Chỉ đến khi gọi trực tiếp cho cơ quan công an, gặp những cán bộ công an thật, bà mới biết mình bị lừa.
Ngay sau khi tiếp nhận tố giác, Công an tỉnh Đồng Nai đã phối hợp các cục nghiệp vụ và ngân hàng phong tỏa, truy vết đường đi tiền. Đến nay, cơ quan này đã bắt 9 đối tượng làm giả CMND/CCCD, mở – bán tài khoản ngân hàng và sim cho đường dây lừa đảo. Kẻ cầm đầu nhánh làm giả được xác định là Hồ Đức Thanh (35 tuổi, quê An Giang, tạm trú Nhơn Trạch). Tài liệu kỹ thuật số cho thấy nhóm chủ mưu là người Trung Quốc, Đài Loan, điều hành từ Campuchia, tuyển người Việt làm “nhân viên”, lừa chính đồng bào mình.
Ngày 20-3, Công an Đồng Nai khởi tố vụ án “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Đến 29-3, tiếp tục khởi tố bổ sung tội “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức”.
“Chúng đánh trúng nỗi sợ pháp luật và danh dự. Khi nạn nhân tin đang trong ‘chuyên án mật’, họ tự cô lập khỏi người thân, tự nguyện làm theo từng bước” – một điều tra viên nhận định.
Theo một chuyên gia tâm lý, sở dĩ một người vừa có trình độ, vừa có lập trường chính trị như bà H vẫn bị kẻ xấu “thao túng” là vì “não người thường rơi vào ‘chế độ hoảng loạn’ (panic mode) khi đối mặt rủi ro hình sự. Những dấu hiệu như mộc đỏ, thông tin người thân, nghiệp vụ đọc vanh vách đã khiến họ tin tuyệt đối”.
Tương tự bà G.H, chỉ bằng vài cuộc gọi video giả danh công an, hai phụ nữ lớn tuổi ở tỉnh Đồng Nai và TP.HCM đã rơi vào bẫy “chuyên án ma túy – rửa tiền”. Người mất hơn 4,2 tỉ đồng cùng tiền, vàng tích góp; người khác bán cả căn nhà 3 tầng – tài sản để dành suốt đời. Điểm chung: nạn nhân bị thao túng tâm lý, bị yêu cầu giữ tuyệt đối bí mật và liên tục bị dồn ép bằng những “chứng cứ” giả.
Ngày 17-4, bà L.T.M.B (79 tuổi, ngụ phường Hiệp Hòa, tỉnh Đồng Nai) nhận cuộc gọi của một người đàn ông xưng Phan Duy Tân, “công an phường Hiệp Hòa”. Giọng nói tự tin, xưng hô như người quen biết gia đình, người này thông báo bà từng “đăng ký số điện thoại ở Hà Nội để quyên góp từ thiện và nhận 45 triệu đồng” và hiện số tiền này liên quan một vụ án nghiêm trọng.
“Lấy danh nghĩa là Tân, Trưởng công an phường, mà chỗ công an phường với gia đình là quen biết. Họ nói chuyển 45 triệu mà sao cô không nạp vô. Giờ bên cơ quan điều tra Bộ Công an chuyển thông tin cho con, cô liên hệ ‘điều tra viên Hà Nội’ này để làm việc”- người thân của bà B. kể.
Ít phút sau, điện thoại bà lại đổ chuông. Đầu dây là người đàn ông xưng Nguyễn Hùng Hòa, cán bộ điều tra Công an TP Hà Nội. Người này đọc vanh vách họ tên người thân, nghề nghiệp của con cháu, thậm chí cả thông tin về khoản tiền đền bù đất mà gia đình từng nhận như một cách “chứng minh” đây là chuyên án thật.
“Họ rải hồ sơ trên bàn, đưa danh sách người thân, nói nếu không khai thật sẽ bị khởi tố vì nằm trong đường dây ma túy. Họ bảo gặp ‘sếp cao hơn’ để nói rõ dòng tiền”- con trai bà B. thuật lại.
Kịch bản tiếp tục được “nâng cấp” khi đối tượng tự xưng đại úy Phạm Sỹ Nguyên, cán bộ điều tra cấp cao, gửi cho bà các văn bản đóng dấu “mật” qua điện thoại, yêu cầu chứng minh nguồn tiền trong sạch bằng cách rút tiền tiết kiệm và nộp vào tài khoản “kiểm tra” theo hướng dẫn.
Trong trạng thái hoảng loạn, bà B. đã làm theo. Hơn 4,2 tỉ đồng trong sổ tiết kiệm đã bị rút sạch sau khi kẻ gian chiếm quyền kiểm soát điện thoại. Chúng chưa dừng lại: tiếp tục ép bà bán USD và trang sức, dọa “bắt giam, khám nhà, cấm gặp con cháu”. Bà run rẩy chuyển thêm 381 triệu đồng.
Chỉ đến khi kể lại cho con trai, bà mới bàng hoàng hiểu rằng toàn bộ chỉ là một màn kịch lừa đảo được dựng bằng giọng điệu hù dọa, “chứng cứ” giả và kỹ thuật nắm bắt tâm lý nạn nhân lớn tuổi.
Đầu năm 2025, bà T.T.K.H (75 tuổi, sống một mình tại quận Gò Vấp, TP.HCM cũ) nhận cuộc gọi video từ một người mặc sắc phục công an. Người này lạnh lùng báo bà “liên quan đường dây phá hoại đất nước” đang được Công an TP Đà Nẵng điều tra, rồi chuyển máy cho đơn vị làm việc với bà.
Sau đó thì một người xưng là công an TP Đà Nẵng liên hệ đến và trình ra một “cuốn sổ tiết kiệm 18 tỉ đồng đứng tên bà” trong quá trình khám xét nhà của đối tượng cầm đầu đường dây và gọi nó là tang vật chuyên án. Chúng ra lệnh bà phải bán ngay căn nhà đang ở, rời đi nơi khác và tuyệt đối không tiết lộ cho người thân. Tin rằng làm việc với công an thật, bà H. gọi theo số họ đưa, liên hệ người đàn ông “môi giới”.
“Qua ngày sau, hai người đến gặp tôi và nói cô tính bán nhà hả? Tôi nói không bán. Nhưng họ chở tôi đi công chứng. Họ bảo tiền mặt phải giao cho ‘ông gọi điện cho bà’. Tôi không hiểu sao lúc đó không nghi ngờ… Sau này mới tỉnh” - bà H. nhớ lại.
Khi được hỏi “Vì sao bà không nghi ngờ gì và nghe theo lời hướng dẫn của nhóm đối tượng?”. Bà chỉ nghẹn ngào: “Tôi quá sợ hãi và bị gọi dồn dập”.
“Họ gọi cả chục lần, ngày cũng gọi, đêm cũng gọi. Họ dọa ‘không nghe theo họ thì sẽ có người đến thủ tiêu tôi. Trong khi tôi ở một mình nên rất lo sợ” - bà H. nói.
Hơn nửa năm trôi qua, bà vẫn chưa tin nổi mình đã mất trắng căn nhà 3 tầng mua cách đây 4-5 năm với giá gần 5 tỉ đồng – tổ ấm và tài sản duy nhất bà tích góp cùng người chồng quá cố. Hiện bà phải tá túc ở một mái ấm tại Thủ Đức, sống trong nỗi hoang mang, tâm lý luôn bất an.
Theo một điều tra viên, thủ đoạn của các đối tượng lừa đảo chủ yếu là đánh vào nỗi sợ. Nạn nhân bị đặt trong tình thế ‘nếu không làm ngay sẽ bị khởi tố, phong tỏa’, lại bị yêu cầu giữ bí mật vì ‘mật của chuyên án’. Khi đã tin rằng đang làm việc với công an, họ tự ngắt kết nối với người thân – cơ chế cô lập khiến đối tượng càng dễ điều khiển”.
Một chuyên gia tâm lý thì cho rằng, những người lừa đảo tạo ảo tưởng tính chính thống bằng sắc phục trong trong cuộc gọi video, ảnh dấu mộc, danh xưng chức vụ, thậm chí đọc chính xác họ tên người thân của nạn nhân (do dữ liệu rò rỉ). Não người trong trạng thái panic mode sẽ ưu tiên thoát nguy hơn là kiểm chứng.
Trong các vụ việc tương tự, nạn nhân các lứa tuổi đều có thể mắc bẫy. Nhưng nhóm người lớn tuổi sống một mình và cán bộ giữ vị trí, sợ ảnh hưởng uy tín thường bị thao túng mạnh hơn. “Danh dự càng cao, nỗi sợ càng lớn” – chuyên gia nói.
