Ngày 10-1-2022, Quốc hội khóa XV đã ban hành Nghị quyết số 44 về chủ trương đầu tư dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2021-2025. Theo đó, dự án được chia thành 12 dự án thành phần, hoạt động độc lập theo hình thức đầu tư công. Một tháng sau đó, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 18 và sau đó tiếp tục ban hành Nghị quyết số 119 để triển khai Nghị quyết số 44 của Quốc hội. Trong đó, xác định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và ấn định thời gian hoàn thành dự án rất cụ thể.
Ngày 1-1-2023, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát lệnh khởi công đồng loạt 12 dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2021-2025. Trong đó, ở ĐBSCL có hai dự án thành phần; đó là dự án thành phần đoạn Cần Thơ - Hậu Giang, chiều dài hơn 37 km và dự án thành phần đoạn Hậu Giang - Cà Mau, chiều dài hơn 73 km (cao tốc Cần Thơ - Cà Mau).
Phát biểu chỉ đạo tại lễ khởi công, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ cao tốc Bắc - Nam có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước. Đồng thời, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, mở ra không gian phát triển mới cho các vùng, địa phương, tạo dư địa cho việc quy hoạch, hình thành các khu công nghiệp, đô thị mới.
Nhấn mạnh các nhiệm vụ trọng tâm để hoàn thành mục tiêu đến năm 2025 nối thông tuyến cao tốc từ Lạng Sơn đến Cà Mau, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các cơ quan, địa phương, đơn vị, cá nhân tham gia dự án phát huy tối đa tinh thần trách nhiệm. Cạnh đó, phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hiệu quả, thực hiện các công việc chủ động, tích cực, không trông chờ, ỷ lại, không đùn đẩy trách nhiệm; làm việc nào dứt việc đó, khó khăn, vướng mắc ở đâu thì tháo gỡ ở đấy, chủ động nắm bắt tình hình, giải quyết các vấn đề đặt ra.
Kể từ khi dự án khởi công đến khi khánh thành tuyến chính, Thủ tướng và các Phó Thủ tướng đã dành nhiều thời gian đến kiểm tra thực tế công trình, họp và làm việc với các bộ, ngành, địa phương để thúc đẩy tiến độ triển khai. Chính sự quan tâm sâu sát của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, hàng loạt những khó khăn trong quá trình thi công dự án đã được tháo gỡ nhanh chóng.
Còn nhớ, thời điểm sau khởi công, tiến độ dự án liên tục bị chậm so với kế hoạch do thiếu nguồn vật liệu cát. Cụ thể, sau gần 1 năm khởi công, sản lượng thi công toàn dự án chỉ đạt khoảng 15% và sau hơn 19 tháng, tiến độ chỉ đạt khoảng 37%. Thời điểm tháng 8-2024, gần 79 km trên tuyến chính cần xử lý nền đất yếu thi công, chỉ mới đắp nền K95. Trong khi đó, để tuyến chính có thể khánh thành vào cuối năm 2025 thì phải hoàn thành gia tải vào cuối năm 2024.
Giữa tháng 8-2024, tại dự án cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát động cao điểm "500 ngày đêm thi đua hoàn thành 3.000 km đường bộ cao tốc"; trong đó có dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau.
Cùng với đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, lãnh đạo Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) đã có nhiều buổi làm việc với chủ đầu tư, nhà thầu, các địa phương để thúc tiến độ, xử lý các khó khăn vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai. Trong đó, ưu tiên giải quyết vấn đề nguồn vật liệu thi công cao tốc, như: cát, đá…
Từ sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, lãnh đạo Bộ Xây dựng, cũng như sự phối hợp chặt chẽ của chủ đầu tư với các địa phương có nguồn vật liệu, như: An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long…, vấn đề khó khăn về vật liệu đã được tháo gỡ.
Ngoài ra, để giảm bớt áp lực cho cát sông, song song với phương pháp xử lý nền đất yếu bằng phương pháp gia tải, các đơn vị thi công còn kết hợp xử lý bằng phương pháp hút chân không tại những vị trí nền đất yếu, có thời gian gia tải kéo dài. Tháng 3-2025, toàn bộ tuyến chính đã hoàn thành đắp cát gia tải; thời điểm đó, sản lượng thi công toàn dự án đạt gần 64%.
Ông Nguyễn Thành Vinh, Phó Giám đốc điều hành Ban Trường Sơn Nam (Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn), kể thời điểm Thủ tướng Phạm Minh Chính phát động cao điểm thi đua, đoạn tuyến do đơn vị đảm nhận thi công vẫn chưa đắp gia tải xong, do thiếu nguồn vật liệu.
“Sau lời phát động của Thủ tướng, đơn vị đã huy động nguồn lực, đưa cát về công trường để gia tải, lấy nguồn đá ở tỉnh Bình Dương (nay là TP.HCM) để đáp ứng tiến độ. Cạnh đó, chúng tôi đã tổ chức tăng ca, tăng kíp hoàn thành gia tải toàn bộ 21 km trong tháng 3-2025” - ông Vinh kể lại.
“Thời điểm Thủ tướng phát động thi đua dự án còn rất ngổn ngang. Kể từ thời điểm Thủ tướng phát động, nhà thầu đã tăng ca, tăng kíp, tăng thiết bị, nhân lực. Cùng với đó, các vấn đề khó khăn về vật liệu cũng được giải quyết giúp đơn vị tăng tốc thi công” - ông Lê Tuấn Anh, Chỉ huy trưởng thi công (thuộc Tổng Công ty Xây dựng số 1 - CC1) chia sẻ.
Không chỉ phát động thi đua, tổ chức các cuộc họp với bộ ngành, địa phương liên quan để giải quyết khó khăn; Thủ tướng Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà và lãnh đạo Bộ Xây dựng đã nhiều lần trực tiếp đến kiểm tra, thăm hỏi, động viên và tặng quà cho các công nhân, kỹ sư đang thi công trên công trường.
Trong những lần kiểm tra hay các buổi làm việc, người đứng đầu Chính phủ luôn yêu cầu chủ đầu tư, các nhà thầu phải đẩy nhanh tiến độ thi công. Phương châm thực hiện là tăng “3 ca, 4 kíp” theo tinh thần “vượt nắng, thắng mưa”, “ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương”, “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, “làm ngày không đủ, tranh thủ làm đêm", “làm xuyên ngày Tết, ngày Lễ”…
Từ chỉ đạo của người đứng đầu Chính phủ, chủ đầu tư, các nhà thầu, các kỹ sư, công nhân, người lao động... đã hiện thực hóa bằng chính hành động của mỗi người trên công trường. Có thể nói, trong suốt thời gian thi công cao tốc Cần Thơ - Cà Mau, những bữa ăn cơm vội trên công trường, thi công đến hơn 22 giờ hay việc gác niềm riêng vào dịp lễ, Tết, để bám trụ công trường là chuyện “rất đỗi bình thường”.
Đơn cử, trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán Ất Tỵ, tại dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau có gần 2.900 người là chỉ huy trưởng, kỹ sư, cán bộ, lái máy, công nhân, người lao động… ở lại công trường thi công. Hay kỳ nghỉ Lễ Quốc khánh 2-9-2025, trên công trường có gần 2.450 kỹ sư, công nhân, người lao động và gần 1.240 thiết bị, máy móc, triển khai khoảng 140 mũi thi công. Tất cả chỉ với mục tiêu đưa dự án hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng công trình.
Ông Nguyễn Thanh Đăng (ngụ tỉnh Vĩnh Long, công nhân thi công dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau), kể đã hai lần Tết Nguyên đán ông không về đoàn tụ với gia đình. Dẫu có chút buồn nhưng ông quyết định ở lại công trường để thi công xuyên Tết cùng đồng nghiệp.
“Ngày Tết của chúng tôi cũng như bao ngày bình thường khác, không có bánh tét, bánh chưng, không đoàn viên, ăn uống. Chỉ có những tiếng xe cơ giới hoạt động trên công trường, tiếng í ới của đồng nghiệp, tiếng hàn xì, tiếng xe đổ bê tông…” - ông Đăng kể lại.
“Dịp lễ, tết, rất nhiều anh em kỹ sư, công nhân chọn ở lại công trường làm xuyên lễ, xuyên Tết. Họ cũng như tôi, mỗi ngày nhìn mỗi dự án dần hình thành, ai cũng vui và có thêm động lực. Dự án này khi hoàn thành đưa vào khai thác, tôi mới tính nghỉ bù” - kỹ sư Đậu Văn Xuân (ngụ TP.HCM) bày tỏ.
“Đối với những anh em tham gia thi công xuyên Tết, đơn vị đã quan tâm hỗ trợ đúng đủ các chế độ theo quy định pháp luật, ngoài ra lãnh đạo đơn vị còn hỗ trợ thêm chi phí cho anh em kỹ sư, công nhân, người lao động…” - ông Phan Văn Tuấn, Chỉ huy trưởng Công ty CP Đầu tư Xây dựng và Kỹ thuật VNCN E&C.
Không đoàn tụ với gia đình ngày lễ, tết, bữa ăn của các công nhân, kỹ sư, người lao động cũng thường diễn ra tranh thủ; đặc biệt là trong giai đoạn dự án gần về đích. Như ở dây chuyền thảm bê tông nhựa, các công nhân phải thi công liên tục để đảm bảo chất lượng, yêu cầu kỹ thuật. Cạnh đó, nếu dừng máy đi ăn cơm rồi khởi động lại sẽ mất nhiều thời gian nên các công nhân thường chia thành nhóm thay phiên nhau ăn cơm.
Bữa cơm tranh thủ đó có thể là trên xe cơ giới, dưới lề đường hay thậm chí có người ngồi vắt vẻo trên dải phân cách ăn cơm rất thoải mái. Thế nhưng, ai cũng trong tư thế “ăn tranh thủ” để còn đổi cho đồng nghiệp mình ăn cơm trưa, rồi cùng nhau thi công tiếp.
