Cử tri với quyền năng của lá phiếu

LTS: Chỉ còn một tháng 18 ngày nữa, cử tri cả nước sẽ bỏ phiếu bầu đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016-2021 - những người đại diện mình thực hiện quyền làm chủ đất nước. Pháp Luật TP.HCM xin giới thiệu những nội dung đáng chú ý trong các luật liên quan: Luật Tổ chức QH, Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND, Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam là nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội (QH), HĐND và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước.

1. Vị trí, chức năng và nhiệm kỳ của QH

- QH là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam.

- QH thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước.

- Nhiệm kỳ của mỗi khóa QH là năm năm.

2. Vị trí, chức năng và nhiệm kỳ của HĐND

- HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.

- HĐND quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của HĐND.

- Nhiệm kỳ của mỗi khóa HĐND là năm năm.

Đại biểu quốc hội Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP.HCM) trong một lần chất vấn các thành viên chính phủ. Ảnh: CTV

3. Đại biểu QH, đại biểu HĐND

a) Vị trí, vai trò của đại biểu QH (ĐBQH)

ĐBQH là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân ở đơn vị bầu cử ra mình và của nhân dân cả nước; là người thay mặt nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước trong QH; ĐBQH chịu trách nhiệm trước cử tri và trước QH về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đại biểu của mình.

b) Vị trí, vai trò của đại biểu HĐND

Đại biểu HĐND là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân địa phương, chịu trách nhiệm trước cử tri địa phương và trước HĐND về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đại biểu của mình.

c) Tiêu chuẩn ĐBQH, đại biểu HĐND

- Trung thành với Tổ quốc, nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

- Có phẩm chất đạo đức tốt, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, gương mẫu chấp hành pháp luật; có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền và các hành vi vi phạm pháp luật khác.

- Có trình độ văn hóa, chuyên môn, có đủ năng lực, sức khỏe, kinh nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ ĐBQH, đại biểu HĐND.

- Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, được nhân dân tín nhiệm.

- Có điều kiện tham gia các hoạt động của QH, HĐND.

4. Cử tri

- Cử tri là người có quyền bầu cử. Công dân nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, tính đến ngày bầu cử được công bố, đủ 18 tuổi trở lên và có đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật về bầu cử đều có quyền bầu cử.

- Mỗi công dân được ghi tên vào một danh sách cử tri (ở nơi mình thường trú hoặc tạm trú).

- Danh sách cử tri được niêm yết tại trụ sở UBND phường, xã, thị trấn và tại những địa điểm công cộng của khu vực bỏ phiếu, đồng thời thông báo rộng rãi danh sách cử tri và việc niêm yết để nhân dân kiểm tra.

5. Quyền bầu cử của cử tri

- Cử tri có quyền tham gia bầu cử ĐBQH, đại biểu HĐND ba cấp (TP; quận, huyện; phường, xã, thị trấn).

- Trường hợp cử tri là người đang bị tạm giam, tạm giữ, người đang chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc có trụ sở trên địa bàn TP; cử tri từ tỉnh, TP khác đến TP.HCM sau khi đã niêm yết danh sách cử tri cho đến ngày bầu cử, nếu không thể tham gia bỏ phiếu ở nơi đã có danh sách cử tri và có giấy chứng nhận của UBND cấp xã nơi đã đăng ký, có tên trong danh sách cử tri thì được tham gia bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND TP.

- Trường hợp cử tri là người tạm trú và có thời gian đăng ký tạm trú tại địa phương chưa đủ 12 tháng; cử tri là quân nhân ở các đơn vị vũ trang nhân dân đóng quân tại TP.HCM; cử tri là công dân Việt Nam ở nước ngoài trở về Việt Nam trước thời điểm bắt đầu bỏ phiếu 24 giờ, nếu xuất trình hộ chiếu có ghi quốc tịch Việt Nam tại nơi đăng ký tạm trú thì được tham gia bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND TP, quận, huyện.

6. Những người không được ghi tên vào danh sách cử tri

Người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật, người bị kết án tử hình đang trong thời gian chờ thi hành án, người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo, người mất năng lực hành vi dân sự thì không được ghi tên vào danh sách cử tri.