Khi cuộc chiến Nga-Ukraine bùng nổ vào ngày 24-2-2022, binh nhất Oleksandr Ivansov - 28 tuổi, lúc đó đang làm nhân viên an ninh hàng hải - được giao nhiệm vụ bảo vệ tàu khỏi cướp biển Somali trên Vịnh Aden gần Biển Đỏ, theo tờ The New York Times.
Sau đó, vào ngày 14-3, binh nhất Ivansov gia nhập Trung đoàn Azov của Ukraine, chịu trách nhiệm bảo vệ nhà máy thép Azovstal ở TP Mariupol (tỉnh Donetsk).
Anh Ivansov cho biết anh đã sống ở Mariupol được 8 năm và lúc chưa xảy ra cuộc chiến, thành phố vẫn đang phát triển với các công viên, đường sá, bể bơi, phòng tập đang được xây dựng.
Tình thế ngặt nghèo ở nhà máy thép Azovstal
Vào thời điểm đó, cuộc giao tranh giữa Nga-Ukraine để giành TP Mariupol được đánh giá là một trong những trận chiến khốc liệt nhất. Khi quân Nga oanh tạc thành phố, hàng nghìn dân thường và lính Ukraine cố thủ bên trong mạng lưới boong-ke phức tạp bên dưới nhà máy thép Azovstal.
Khi lực lượng Ukraine trú ẩn ở nhà máy thép Azovstal ngày càng tuyệt vọng, giới lãnh đạo quân sự ở Kiev quyết định tiến hành một chiến dịch táo bạo, đó là băng qua vòng vây dày đặc của quân Nga để viện trợ nhu yếu phẩm cho lực lượng Ukraine bên trong nhà máy.
Binh nhất Ivantsov đã nhận nhiệm vụ tiếp viện này, dù biết anh có thể mãi mãi không quay trở lại.
Vào ngày 25-3, bất chấp mọi khó khăn, chiếc trực thăng Mi-8 do anh Ivantsov lái đã tránh được các khẩu đội phòng không của Nga và hạ cánh bên trong khuôn viên nhà máy thép Azovstal, cung cấp những nhu yếu phẩm vô cùng cần thiết cho hàng ngàn lính Ukraine đang ẩn náu ở đó.
Tuy nhiên, những chuyến cứu trợ này không đủ. Khi binh nhất Ivansov đến Azovstal, lực lượng Ukraine ở đây không còn đạn cho nhiều loại vũ khí hạng nặng và sắp hết mìn chống tăng và súng cối. Dân thường ngày càng chật vật vì lương thực dần cạn kiệt.
Anh Ivansov nhớ lại: “Có khá nhiều người bị thương rất nặng và bị hoại tử. Những vết thương đó đang thối rữa. Và mỗi ngày, vòng vây của Nga quanh Azovstal ngày càng thắt chặt”.
Hành trình thoát thân đầy hiểm nguy
Ngày 16-5, sau khi thấy được tình hình khó lật ngược thế cờ, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky lệnh cho binh sĩ Ukraine ở nhà máy thép Azovstal hạ vũ khí đầu hàng sau 80 ngày kháng cự. Tuy nhiên, binh nhất Ivansov nói rằng lúc đó anh không muốn đầu hàng và nảy ra ý tưởng khác, là bỏ trốn.
Anh Ivansov biết kế hoạch của mình nghe có vẻ hơi điên rồ, nhưng vào thời điểm đó, anh tin rằng mình có cơ hội sống sót cao hơn bằng cách trốn ra ngoài thay vì đầu hàng quân Nga.
Vì vậy, anh Ivansov đã đục lỗ trên tường để tạo ra một đường hầm nhỏ, cất giấu một số vật dụng và lên kế hoạch ẩn náu trong 10 ngày. Anh hy vọng rằng lực lượng Nga đã nắm quyền kiểm soát nhà máy thép Azovstal đổ nát lúc đó sẽ mất cảnh giác và anh sẽ lẻn ra khỏi nhà máy mà không bị chú ý và tìm đường vào TP Mariupol.
Vào ngày 20-5-2022, khi người lính Ukraine cuối cùng đầu hàng thì binh nhất Ivantsov đã trốn trong đường hầm. Ngoài thức ăn và nước uống dự trữ, anh còn có một ít cà phê, trà và đường, cùng một tấm nệm và một túi ngủ.
Tuy nhiên, sau một tuần ở trong đường hầm ẩm ướt và tối tăm nằm sâu trong lòng nhà máy thép, anh đã dùng hết 6 lon gà hầm, 10 lon cá mòi và gần hết 8 chai nước 1,5 lít.
“Tôi cảm thấy rất tệ, tôi bị mất nước và trở nên rối trí. Tôi nhận ra rằng mình phải rời đi vì tôi không thể sống ở đó thêm 3 ngày nữa” - anh Ivantsov nói.
Khi đó, biết chắc mình phải rời đi, anh thay quần áo dân sự, vứt vũ khí và mạo hiểm đi vào khuôn viên nhà máy thép Azovstal. Anh thấy lính Nga tại đây lơ là cảnh giác và nói chuyện với nhau rất to. Do đó, anh Ivansov có thể dễ dàng tránh được lính Nga bằng cách chui xuống gầm các toa tàu.
Binh nhất Ivansov nói rằng phải mất 6 giờ đồng hồ, tới gần sáng anh mới đến được TP Mariupol. Tuy nhiên, trước mắt anh là khung cảnh quá bi thảm.
Anh nói: “Tôi nhìn thấy xác động vật, xác người. Có những mảnh thi thể".
Kế hoạch của anh là đi đến khu phố nơi anh từng sống. Anh nghĩ nếu nhìn thấy những khuôn mặt quen thuộc, anh sẽ nhờ họ giúp đỡ như cho tắm rửa, ăn uống nhờ. Tuy nhiên, thành phố yêu quý của anh đã bị xóa sổ và giờ đây, anh cũng không thể tin được ai, kể cả người quen lẫn người lạ.
Binh nhất Ivansov nhanh chóng nhận ra rằng hy vọng duy nhất để tránh bị bắt là rời khỏi thành phố và đi về phía tây đến lãnh thổ do Ukraine kiểm soát. Tuy nhiên, anh vẫn cần sự giúp đỡ và rõ ràng anh sẽ phải cẩn thận về việc hỏi ai, bởi hỏi người lạ thì gặp rất nhiều rủi ro.
Anh Ivansov nhớ lại rằng anh sẽ không thể sống sót nếu không có lòng tốt của những người lạ đã giúp đỡ anh. Ở một ngôi làng nọ, một bà lão đã cho anh uống nước giếng.
Anh Ivansov kể rằng anh đã bị bắt một lần khi vẫn còn ở trong thành phố nhưng từ chối tiết lộ thêm bất kỳ chi tiết nào.
Có lúc, chân anh đã chảy máu, lưng và đầu gối đau nhức đến mức đi lại khó khăn. Anh Ivansov đã sụt hơn 11 kg trong chuyến hành trình đó. Anh Ivansov kể lại rằng khi tới khu vực do Ukraine kiểm soát, anh phải dùng adrenaline nguyên chất - loại thuốc có liên quan việc điều chỉnh các chức năng nội tạng, để duy trì sự sống.
Hành trình trở về khó tin của binh nhất Ivansov được xác thực bằng những hình ảnh, video và lời xác nhận của các sĩ quan cấp trên cũng như hồ sơ y tế ghi lại quá trình điều trị của anh sau khi đến khu vực do Ukraine kiểm soát.
Hiện anh Ivansov vẫn đang chiến đấu cho Ukraine, chịu trách nhiệm giúp đỡ một đơn vị máy bay không người lái (UAV) bên ngoài TP Bakhmut (tỉnh Donetsk) - một trong những chiến trường đẫm máu nhất cuộc xung đột Nga-Ukraine. Nhà máy thép Azovstal nhà máy thép Azovstal
