Thời gian qua, anh Bùi Nam (*) (trú xã Nam Thanh, huyện Nam Đàn, Nghệ An) lâm vào cảnh gà trống nuôi con. Nay con anh đã gần 2 tuổi nhưng bé vẫn chưa được làm giấy khai sinh vì người mẹ đã bỏ đi.
Cơ quan chức năng cũng đang tích cực tìm cách gỡ vướng để tìm cách cấp giấy khai sinh cho trường hợp này.
Có con rồi mới biết mẹ của con mình đã có chồng
Anh Nam cho hay anh làm công nhân ở Hà Nội. Ban ngày đi làm, tối về thường hay lên mạng xã hội giải trí. Trong một lần lướt mạng xã hội, anh tình cờ quen được cô gái tên Hương, quê Hà Tĩnh.
Sau thời gian tâm sự online, Hương (*) ra Hà Nội tìm gặp anh Nam. Qua trò chuyện, Hương cho biết bản thân mình là người phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn. Đồng cảm với Hương, anh Nam dang tay chở che đồng thời xoay xở tìm việc làm cho Hương. Cả hai cùng làm công nhân ở Hà Nội. Sau một thời gian thì hai người quyết định thuê trọ sống chung với nhau.
“Có lần tôi lên Facebook thì phát hiện người yêu có tài khoản mạng xã hội khác. Tài khoản này đăng hình cô ấy chụp chung với trẻ nhỏ. Tôi hỏi thì người yêu mới thú nhận là cô đã có ba đứa con và đang ly hôn chồng ở quê. Tôi giận và có tát cô ấy. Nhưng vì thương người yêu đang mang bầu nên tôi đã tiếp tục cưu mang, chăm sóc.
Rồi một hôm, khi tôi đang đi làm thì người ở công ty báo là có người ở quê ra Hà Nội tìm tôi. Lúc tôi trở về dãy phòng trọ thấy có người đã bị đánh chảy máu mặt. Hỏi ra mới biết chồng của Hương ở Nghệ An ra tìm đánh tôi nhưng vì người chồng chưa gặp tôi bao giờ đã đánh nhầm sang người khác. Tuy không bị đánh nhưng tôi rất sốc” - anh Nam kể tiếp.
Mặc dù thất vọng nhưng thấy cái thai trong bụng Hương ngày càng lớn, anh Nam nén buồn bực trong lòng để động viên, chăm sóc, chở che hai mẹ con. Dẫu vậy, giữa hai người cũng không thể tiến tới hôn nhân bởi phía nhà anh Nam phản đối và điều quan trọng cô này chưa làm xong thủ tục ly hôn với chồng.
Sau đó, anh Nam đưa Hương về quê nhà để tiện sinh em bé. Tại Trung tâm Y tế huyện Nam Đàn, bé được cấp giấy chứng sinh ngày 28-4-2023.
Mẹ của anh Nam cho biết: “Lúc đầu vợ chồng tôi rất giận con trai, mấy tháng trời hai mẹ con không nói chuyện với nhau. Nhưng khi biết cháu đã ra đời thì chúng tôi đón, đưa về nhà để chăm sóc cả hai mẹ con.
Sau ít tháng thì mẹ của cháu bỏ đi, để con lại cho vợ chồng chúng tôi và Nam chăm sóc. Từ đó đến nay, chúng tôi không liên lạc được với Hương. Vì cháu chưa có giấy khai sinh nên đang phải đi nhà trẻ và học ở trường tư. Chúng tôi mong muốn được cấp giấy khai sinh cho cháu để cháu được đi học, có bảo hiểm và hưởng các quyền lợi tiêm phòng...”.
Anh Nam cũng cho biết bản thân đã đi khắp nơi nhưng không tìm được Hương.
Tháng 4-2024, anh Nam đưa con đi đi làm xét nghiệm ADN và cho kết quả là “hai người có quan hệ huyết thống cha - con”. Anh Nam ra chính quyền địa phương xin được cấp giấy khai sinh cho con, anh ghi trong giấy khai sinh anh là bố đẻ nhưng chính quyền địa phương chưa thể cấp.
Phải kiện ra tòa
Chiều 25-10, ông Trần Đăng Khoa, Chủ tịch UBND xã Nam Thanh, cho biết: “Xã muốn cấp giấy khai sinh, nhưng phải căn cứ vào quy định pháp luật, xã không thể làm sai. Xã cũng muốn tạo điều kiện cho con em địa phương nhưng phải đúng các thủ tục".
Bà Nguyễn Thị Hương Giang - Công chức tư pháp - hộ tịch xã Nam Thanh, nói: “Người mẹ không lên chính quyền để làm thủ tục cấp giấy khai sinh cho con và người mẹ hiện không ở địa phương. Khi anh Nam lên đề nghị cấp giấy khai sinh cho con, chúng tôi đã hướng dẫn anh Nam ra TAND huyện Nam Đàn khởi kiện yêu cầu Tòa án xác định anh Nam là cha đẻ của cháu. Như vậy chúng tôi sẽ có căn cứ cấp giấy khai sinh cho cháu. Nhưng hiện nay anh Nam vẫn chưa nộp đơn kiện ra Tòa án”.
Liên quan vấn đề trên, đại diện Sở Tư Pháp tỉnh Nghệ An cho biết: "Công dân chưa cung cấp hồ sơ cụ thể cho chúng tôi. Nhưng theo Thông tư 04/2020 quy định chi tiết một số điều của Luật Hộ tịch và Nghị định số 123/2015 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch, trước mắt người bố (đã có kết quả giám định ADN có huyết thống cha, con) phải gửi đơn lên TAND để xác định cha, con. Trong trường hợp TAND từ chối thụ lý vì không có tranh chấp đứa con thì bên chính quyền sẽ thực hiện cấp giấy khai sinh cho đứa trẻ".
*Tên nhân vật trong bài viết đã thay đổi.
Cách đăng ký giấy khai sinh trong những trường hợp đặc biệt
Tại Điều 16, Thông tư 04/2020 của Bộ Tư pháp có hướng dẫn đăng ký nhận cha, mẹ, con, bổ sung hộ tịch trong một số trường hợp đặc biệt.
Theo đó, trường hợp con do người vợ sinh ra hoặc có thai trong thời kỳ hôn nhân nhưng vợ hoặc chồng không thừa nhận là con chung hoặc người khác muốn nhận con thì do Tòa án xác định theo quy định pháp luật.
Trường hợp tòa án từ chối giải quyết thì cơ quan đăng ký hộ tịch tiếp nhận, giải quyết yêu cầu đăng ký khai sinh cho trẻ em chưa xác định được cha hoặc đăng ký nhận cha, con, hồ sơ phải có văn bản từ chối giải quyết của Tòa án và chứng cứ chứng minh quan hệ cha, con.
Căn cứ những thông tin mà anh Nam cung cấp,ếu anh Nam muốn nhận con ruột thì phải làm đơn yêu cầu hoặc khởi kiện (nếu có tranh chấp) đến TAND cấp có thẩm quyền để yêu cầu xác định cha cho con, cung cấp tài liệu chứng cứ mà anh có để tòa án xem xét và giải quyết theo quy định.
Trường hợp tòa án từ chối giải quyết hoặc có bản án, quyết định xác định anh Nam là cha của con anh thì anh Nam quay lại Cơ quan đăng ký hộ tịch để làm đăng ký khai sinh cho bé theo quy định tại khoản 4, điều 16, Thông tư 04/2020 như nêu trên.
Luật sư NGUYỄN VĂN HỒNG, Đoàn Luật sư TP.HCM.
