Một trong những quyền đầu tiên của trẻ em là quyền được khai sinh, điều này được quy định tại Điều 30 BLDS. Có thể thấy quyền được khai sinh là quyền đầu tiên để khẳng định mỗi người là một cá nhân riêng biệt, một công dân bình đẳng như mọi công dân khác.
Thế nhưng hiện nay, một số trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt vẫn chưa được hưởng quyền lợi mà pháp luật bảo vệ.
Thời gian qua, chính quyền địa phương các cấp đã cùng nhau nỗ lực trong việc hướng dẫn, giải quyết cấp giấy khai sinh đối với những trường hợp đặc biệt đang sinh sống trên địa bàn TP.HCM.
Ai cũng có quyền được cấp giấy khai sinh
Liên quan đến công tác cấp giấy khai sinh cho người dân trên địa bàn TP.HCM, ông Nguyễn Văn Vũ , Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM (ảnh), chia sẻ: Quyền được khai sinh là quyền nhân thân của mỗi công dân được hiến pháp, pháp luật công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm.
Do đó, đối với những trường hợp công dân chưa được đăng ký khai sinh, sở vẫn luôn hướng dẫn, chỉ đạo địa phương thực hiện xuyên suốt từ nhiều năm nay.
Cụ thể, cứ hai năm một lần, Sở Tư pháp sẽ ban hành kế hoạch về đăng ký khai sinh cho người không có hồ sơ, giấy tờ, đặc biệt là trẻ em từ 16 tuổi trở xuống đang sinh sống tại TP.HCM. Việc cấp giấy khai sinh cho những đối tượng này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho công dân cập nhật thông tin trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đăng ký cư trú, cấp CCCD theo quy định.
Quyền được khai sinh là quyền nhân thân của mỗi công dân được hiến pháp, pháp luật công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm.
Quyền được khai sinh là quyền nhân thân của mỗi công dân được hiến pháp, pháp luật công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm.
Cũng theo ông Vũ, việc cấp giấy khai sinh sẽ không phân biệt trẻ sinh sống với gia đình hay sống tại các cơ sở nuôi dưỡng.
Ông Vũ cho biết các xã, phường sẽ có trách nhiệm rà soát, lập danh sách để hỗ trợ trẻ làm giấy khai sinh. Trong quá trình giải quyết hồ sơ, cấp giấy khai sinh nếu có khó khăn, vướng mắc thì xã, phường xin ý kiến phòng tư pháp quận, huyện và phòng tư pháp sẽ có hướng dẫn theo từng trường hợp cụ thể.
Trường hợp phòng tư pháp thấy khó khăn, phức tạp thì phòng sẽ chuyển hồ sơ lên Sở Tư pháp, sở sẽ có ý kiến việc giải quyết cấp giấy khai sinh cho người dân.
Đặc biệt, đối với trẻ em có cha, mẹ không có giấy tờ tùy thân, tùy vào từng trường hợp mà có hướng giải quyết cụ thể.
“Quan điểm của tôi từ trước đến nay khi chỉ đạo giải quyết cấp giấy khai sinh là tất cả trẻ em sinh ra đều có quyền được cấp giấy khai sinh theo như pháp luật đã quy định. Kể cả những trẻ chưa xác định được cha, mẹ thì UBND xã, phường phải kiểm tra, xác minh, làm rõ nguồn gốc của trẻ, thông tin về cha, mẹ bỏ trống. Nếu sau này trẻ xác định được cha, mẹ thì cha, mẹ sẽ làm thủ tục xác nhận cha, mẹ, con và bổ sung vào giấy khai sinh” - ông Vũ chia sẻ.
Thường xuyên rà soát, cấp giấy khai sinh
Theo ông Nguyễn Văn Vũ, người dân đang sinh sống trên địa bàn TP.HCM chưa được cấp giấy khai sinh vẫn còn nhiều. Bởi TP.HCM được xem là TP “đất lành chim đậu”, dù theo số liệu thống kê chính thức thì dân số của TP chỉ hơn 9 triệu người nhưng nếu tính cả số người “vãng lai” có thể lên đến 15 triệu người.
Chính vì thế, việc cấp giấy khai sinh cho người dân, đặc biệt là trẻ có hoàn cảnh đặc biệt không thể dừng lại mà sẽ được thực hiện xuyên suốt. Việc chấm dứt công tác rà soát, cấp giấy khai sinh cho trẻ có hoàn cảnh đặc biệt chỉ khi nào dân số TP.HCM được ổn định, cuộc sống ổn định, kinh tế ổn định…
Ông Vũ chia sẻ: Hiện nay, khó khăn lớn nhất của địa phương trong việc rà soát và cấp giấy khai sinh cho trẻ em là gia đình các em không có nơi ở ổn định, có trường hợp ở quận này vài tháng rồi lại chuyển qua nơi khác sinh sống khiến cán bộ địa phương không thể xác định được nơi ở hiện tại để lập hồ sơ cấp giấy khai sinh.
Cha, mẹ hay người nuôi dưỡng trẻ cũng phải có trách nhiệm
Thông thường những trẻ em không được cấp giấy khai sinh đều rơi vào hoàn cảnh hết sức đặc biệt.
Trước tiên, cơ quan chức năng phải có nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến với toàn dân. Đồng thời hỗ trợ người dân trong việc lập hồ sơ cấp giấy khai sinh.
Tuy nhiên, đối với các bậc cha, mẹ hay người nuôi dưỡng trẻ cũng phải có trách nhiệm liên hệ đến các cơ quan chức năng để đăng ký khai sinh.
Tôi tin rằng khi chính quyền địa phương làm tốt nhiệm vụ tuyên truyền, hướng dẫn, các bậc phụ huynh thực hiện đầy đủ trách nhiệm của mình trong việc khai báo thông tin thì tất cả trẻ em sinh ra sẽ đều có giấy khai sinh.
Ông NGUYỄN VĂN VŨ, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM
