Cơ quan tố tụng đã bắt tạm giam bốn bị can về tội giết người; hai bị can khác bị khởi tố về tội chống người thi hành công vụ. Đặc biệt nghiêm trọng là căn nhà của gia đình ông Vươn bị phá hủy dẫn đến cả gia đình phải chịu cảnh màn trời chiếu đất… Đây là vụ án không những gây ra những thiệt hại vật chất mà còn gây ra những thiệt hại phi vật chất khác về chính trị, xã hội và đặc biệt là lòng tin của nhân dân vào chính quyền.
Thế nhưng các vị lãnh đạo huyện Tiên Lãng và một số quan chức TP Hải Phòng vẫn ra sức biện bạch cho việc làm trái pháp luật của mình.
Lùi lại một tí, rõ ràng việc ra quyết định thu hồi đất của UBND huyện Tiên Lãng là trái pháp luật; dù có “cố đấm ăn xôi” thì cũng không thể biện minh cho việc làm sai trái này được. GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT, đã phân tích khá cặn kẽ và đầy đủ về các căn cứ pháp lý để khẳng định rằng quyết định thu hồi đất là sai. Nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh và nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thường trực Ban Bí thư Phạm Thế Duyệt cũng nhận định vụ thu hồi, cưỡng chề này có vấn đề, cần xem xét, làm rõ…
Thiết nghĩ không cần phải nhắc lại những quy định của Luật Đất đai qua các thời kỳ được sửa đổi, bổ sung, cũng như giá trị pháp lý của văn bản pháp luật. Không chỉ có những người chuyên sâu về đất đai như GS Đặng Hùng Võ, các chuyên gia, các luật gia phát biểu, mà cả những người làm công tác mặt trận, công tác hội cũng khẳng định rằng quyết định thu hồi đất của UBND huyện Tiên Lãng là không đúng.
Ai cũng hiểu, chỉ có cán bộ huyện Tiên Lãng và một số cán bộ TP Hải Phòng “quyết” không hiểu! Nếu ai còn băn khoăn, xin đọc lại Luật Đất đai và Nghị định số 181 về thi hành Luật Đất đai.
Khi đã ra quyết định thu hồi đất trái pháp luật thì quyết định cưỡng chế thu hồi đất cũng không thể nói là đúng pháp luật được. Không thể trách lực lượng tham gia cưỡng chế vì họ chỉ là người chấp hành. Điều đáng trách là những người ra quyết định và chủ trương việc cưỡng chế.
Hành vi ra quyết định thu hồi đất, cũng như quyết định cưỡng chế và tổ chức việc cưỡng chế của một số cán bộ huyện Tiên Lãng và xã Vinh Quang không còn là hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng nữa. Nó không phải do thiếu kiểm tra, đôn đốc, không làm hoặc làm không đúng nhiệm vụ được giao mà có nhiều dấu hiệu thể hiện đó là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ quy định tại Điều 281 Bộ luật Hình sự.
Mặt khác, ngôi nhà của ông Đoàn Văn Vươn nằm ngoài khu vực cưỡng chế nên việc phá ngôi nhà của ông là hành vi hủy hoại tài sản được quy định tại Điều 143 Bộ luật Hình sự. Vấn đề ở đây phải xác định rõ: Ai là thủ phạm?
Tội hủy hoại tài sản là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, có mức hình phạt tối đa đến tù chung thân, nếu không khởi tố, điều tra thì làm sao biết được ai là thủ phạm? Việc phá nhà ông Vươn có người chỉ huy, cầm đầu hay không, ai phá, ai ra lệnh? Sẽ không công bằng nếu chỉ khởi tố vụ án chống người thi hành công vụ mà không khởi tố vụ án hủy hoại tài sản. Bởi lẽ, tài sản bị hủy hoại là nhà dân chứ không thể nói như vị đại diện UBND huyện Tiên Lãng tuyên bố: “Đó là nơi cố thủ, tấn công lực lượng cưỡng chế” nên phải phá.
Góp phần gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng trên, không thể không nói đến việc giải quyết vụ án hành chính của TAND TP Hải Phòng là chưa thỏa đáng, chưa đúng pháp luật. Nếu thẩm phán xử lý và trả lời cho người khởi kiện làm hết trách nhiệm, đúng trình tự, thủ tục giải quyết vụ án hành chính thì sự việc có thể diễn biến theo hướng khác chứ không đến mức xảy ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng này.
ĐINH VĂN QUẾ