Kiện quyết định hay hành vi?

Tháng 6-2013, ông Bùi Văn Tẩu đã gửi hồ sơ đề nghị UBND xã Sông Phan (Hàm Tân, Bình Thuận) thẩm định, tham mưu cho UBND huyện cấp giấy đỏ 96.000 m² đất (thuộc năm thửa khác nhau) cho ông. Sau đó UBND xã trả lời là hồ sơ của ông không đủ điều kiện cấp giấy đỏ theo Luật Đất đai.

Tòa nói kiện quyết định, VKS bảo kiện hành vi

Ông Tẩu khiếu nại đến UBND huyện Hàm Tân. Hai tháng sau, UBND huyện ban hành công văn trả lời, khẳng định việc từ chối của UBND xã là đúng. Phần cuối cùng của công văn nêu rõ nội dung trả lời là thông báo cho ông Tẩu biết. Người ký ban hành công văn này là phó chủ tịch UBND huyện (ký thay chủ tịch) chứ không phải chủ tịch UBND huyện thay mặt UBND (ký, đóng dấu).

Đầu năm nay, ông Tẩu đã khởi kiện “hành vi hành chính không cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất” của UBND huyện ra TAND huyện này. Nhưng sau khi thụ lý, tòa đã mời ông lên để điều chỉnh lại đối tượng khởi kiện thành “yêu cầu hủy bỏ quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai”.

Tại phiên xử sơ thẩm ngày 5-9 vừa qua, tòa vẫn xác định đây là vụ kiện quyết định hành chính. Đại diện VKS thì có quan điểm khác. Theo đại diện VKS, công văn trả lời khiếu nại của ông Tẩu là văn bản hành chính cá biệt của chủ tịch huyện (phó chủ tịch huyện ký thay) nên phải kiện hành vi hành chính mới đúng. Còn nếu xác định văn bản này là quyết định hành chính của UBND huyện thì phải xem lại thẩm quyền ban hành, tức người ký phải là chủ tịch huyện thay mặt UBND huyện mới chính xác.

Ông Tẩu khởi kiện hành vi hành chính nhưng tòa nói phải sửa đơn kiện thành yêu cầu hủy quyết định hành chính. Ảnh: T.TÙNG

Tuy nhiên, HĐXX vẫn cho rằng đối tượng khởi kiện là công văn trả lời khiếu nại của UBND huyện. Công văn này chứa nội dung của quyết định hành chính nên việc tòa xác định đối tượng khởi kiện là quyết định hành chính là chính xác. Căn cứ pháp lý của việc này là Điều 1 Nghị quyết 02/2011 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao (hướng dẫn thi hành một số quy định của Luật Tố tụng hành chính).

Cạnh đó, HĐXX nhận định theo các quy định hiện hành, việc phó chủ tịch huyện ký thay chủ tịch huyện trong công văn của UBND là không đúng thẩm quyền. Nhưng thực chất công văn này là ý kiến của UBND huyện nên dù phó chủ tịch có ký thay chủ tịch thì cũng không ảnh hưởng đến nội dung của quyết định.

Đối tượng bị kiện là hành vi không cấp đất

Thẩm phán Phạm Công Hùng (Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM) nhận xét trong vụ án này, tòa phải xác định đối tượng khởi kiện là hành vi hành chính mới đúng.

Thẩm phán Hùng phân tích: Đúng là theo khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 02/2011, việc kiện những văn bản thể hiện dưới hình thức thông báo, kết luận, công văn chứa đựng nội dung của quyết định hành chính thì được coi là kiện quyết định hành chính. Tuy nhiên, cụm từ “chứa đựng nội dung của quyết định hành chính” phải được hiểu là văn bản đó có nội dung buộc hoặc không buộc người được thông báo thực hiện một nghĩa vụ nào đó. Ví dụ, ngoài việc trả lời bác khiếu nại, công văn còn buộc đương sự phải chấp hành việc đóng phạt một khoản tiền… Lúc đó mới có thể coi công văn này là văn bản chứa đựng nội dung của quyết định hành chính vì quyết định hành chính về bản chất là buộc đối tượng phải thực hiện một vấn đề cụ thể. Trong khi đó, công văn trả lời của UBND huyện Hàm Tân cho ông Tẩu chỉ hàm chứa một nội dung thông báo không cấp giấy đỏ chứ không buộc hay buộc ông Tẩu phải làm gì.

Mặt khác, khoản 2 Điều 1 Nghị quyết 02/2011 định nghĩa hành vi hành chính thuộc đối tượng khởi kiện là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan tổ chức khác hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan tổ chức đó thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật. Vụ này, hành vi và mục đích của ông Tẩu nhằm hướng tới việc được cấp giấy đỏ. Khi UBND huyện Hàm Tân từ chối không cấp giấy đỏ thì ông có quyền kiện hành vi không cấp giấy đó. Tòa phải thụ lý yêu cầu này và đánh giá hành vi không cấp giấy của UBND huyện là đúng hay sai.

Giảng viên Lưu Đức Quang (khoa Luật hành chính Trường ĐH Luật TP.HCM) và luật sư Huỳnh Ngọc Hoàng (Đoàn Luật sư tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) cũng cho rằng phải kiện hành vi hành chính.

Theo ông Quang, công văn trả lời khiếu nại của UBND huyện Hàm Tân có ý nghĩa và nội dung như một thông báo về kết quả xử lý yêu cầu của ông Tẩu chứ không chứa đựng nội dung của quyết định hành chính (nội dung công văn cũng có chữ “thông báo cho ông Tẩu biết”). Công văn này đơn thuần chỉ mang tính thông báo chứ không mang dáng dấp của quyết định hành chính theo hướng dẫn tại Nghị quyết 02/2011.

Luật sư Hoàng phân tích thêm: Ở đây, người có thẩm quyền cấp giấy đỏ là UBND huyện Hàm Tân nên tòa phải xác định đối tượng bị kiện là hành vi không cấp giấy, gắn với đối tượng này là chủ thể UBND huyện. Như vậy tòa phải xác định người bị kiện là UBND huyện mà người đại diện là chủ tịch UBND huyện. Do vụ án đã được xử sơ thẩm (tòa bác yêu cầu khởi kiện của ông Tẩu - NV) nên VKS cùng cấp có quyền kháng nghị, ông Tẩu có quyền kháng cáo để cấp phúc thẩm xác định lại đối tượng bị kiện.

THANH TÙNG