Sáng 13-2, tại phiên họp thứ 20, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua dự án Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán nhà nước.
Dự thảo Pháp lệnh trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua gồm 5 chương, 21 điều, được cơ quan chủ trì soạn thảo là Kiểm toán nhà nước kỳ vọng tạo cơ sở pháp lý cho việc xử phạt hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này; nâng cao hiệu lực hoạt động kiểm toán của Kiểm toán nhà nước và tính nghiêm minh của pháp luật.
Rà soát các quy định để bảo đảm tính khả thi
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng Kiểm toán nhà nước đã “29 tuổi”, nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản nào quy định về vấn đề xử phạt hành chính trong lĩnh vực này.
Dự án xây dựng Pháp lệnh khởi động từ tháng 3-2021 nhưng đã trải qua vài lần gia hạn, đến nay mới trình được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua, điều này để thấy độ khó và tính phức tạp của nó.
 |
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: PHẠM THẮNG |
Người đứng đầu Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan thẩm tra rà soát kỹ các quy định để bảo đảm tính khả thi.
Liên quan đến đối tượng bị xử phạt, ông dẫn chứng khoản Điều 4 dự thảo quy định trường hợp cán bộ, công chức, viên chức, người thuộc lực lượng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và người làm công tác cơ yếu thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong hoạt động kiểm toán nhà nước khi đang thi hành công vụ, nhiệm vụ và hành vi vi phạm đó thuộc công vụ, nhiệm vụ thì không bị xử phạt theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính mà bị xử lý theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Cơ quan nhà nước thực hiện hành vi vi phạm thuộc nhiệm vụ quản lý nhà nước hoặc nhiệm vụ phục vụ quản lý nhà nước thì không bị xử phạt theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính mà bị xử lý theo quy định của pháp luật có liên quan.
“Theo quy định của pháp lệnh này thì chỉ một nhóm nhỏ, chỉ có doanh nghiệp bị xử phạt thôi. Vậy thì tác động của pháp lệnh này có lớn không? Các đồng chí giải trình được điểm này thì Thường vụ Quốc hội mới yên tâm bấm nút thông qua dự thảo, nếu không ban hành ra chỉ giải quyết được một “khe” rất hẹp”- ông Vương Đình Huệ nhấn mạnh.
Dự thảo cũng quy định về hành vi mua chuộc, hối lộ Trưởng Đoàn kiểm toán, Phó trưởng Đoàn kiểm toán, Tổ trưởng Tổ kiểm toán, thành viên Đoàn kiểm toán. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội lưu ý thực tế xảy ra trường hợp hối lộ, mua chuộc qua trung gian.
“Hành vi qua trung gian đã xảy ra rồi và bị phát hiện. Tức là lỗi đã có rồi, nhưng bước từ trung gian đến người bị tác động thì chưa. Vậy trường hợp này có xử lý không và xử lý thế nào?”- ông Vương Đình Huệ cho rằng quy định này chưa rõ, dẫn đến rất khó khả thi.
Không thể can thiệp vào kết quả kiểm toán
Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính- Ngân sách Nguyễn Phú Cường góp ý về quy định xử phạt với hành vi “che giấu hành vi vi phạm pháp luật về tài chính công, tài sản công, can thiệp trái pháp luật vào hoạt động kiểm toán, kết quả kiểm toán”.
Theo ông Cường, phạm vi, nội hàm “tài chính công”, “tài sản công” rất lớn, chưa kể dự thảo quy định “buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được” thì khó khả thi vì thực tế có một số trường hợp chỉ là vô tình, không hưởng lợi.
 |
Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính- Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường. Ảnh: PHẠM THẮNG |
Dự thảo cũng quy định phạt tiền 30 - 50 triệu đồng đối với hành vi can thiệp trái pháp luật vào hoạt động kiểm toán, kết quả kiểm toán.
“Cái này phạt ai đây? Báo cáo các đồng chí, ở địa phương không can thiệp được. Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch tỉnh, tôi nói không can thiệp được. Bộ trưởng Tài chính cũng không can thiệp được, chỉ có người trong ngành cao hơn trưởng đoàn kiểm toán có thể can thiệp trái pháp luật vào hoạt động kiểm toán. Vậy cái này phạt ai?”- ông Cường băn khoăn quy định trên đưa ra có khả thi hay không?
Với việc xử phạt hành vi vi phạm quy định về thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước, ông Nguyễn Phú Cường cho rằng “có chỗ phạt quá nặng, có chỗ lại phạt quá nhẹ”. Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính- Ngân sách của Quốc hội đánh giá thực tế một số kiến nghị kiểm toán không thực hiện được mà phạt tiền thì không thỏa đáng.
“Đến giờ này, rất nhiều kiến nghị kiểm toán không thực hiện được”- ông Cường nói thêm và dẫn chứng kết luận kiểm toán yêu cầu thu hồi của doanh nghiệp 50, 100 triệu, nhưng doanh nghiệp phá sản rồi thì không thể thực hiện được.
Trong khi đó, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng băn khoăn về quy định phạt tiền 20-30 triệu đồng với hành vi “không cung cấp thông tin, tài liệu cần thiết để thực hiện kiểm toán” nhưng lại xử phạt 30-50 triệu đồng về hành vi “từ chối trả lời và giải trình các vấn đề theo yêu cầu” của Đoàn kiểm toán, Tổ kiểm toán, Kiểm toán viên nhà nước.
Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp đề nghị làm rõ sự khác nhau giữa hai hành vi này, và đặc biệt, cần làm rõ vì sao hành vi không cung cấp thông tin lại phạt thấp hơn việc từ chối cung cấp thông tin.
Sau khi thảo luận, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết đồng ý về mặt nguyên tắc, giao Kiểm toán nhà nước và Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội tiếp thu các ý kiến tại phiên họp, hoàn chỉnh dự thảo để trình lại bằng văn bản, ban hành trong tháng 2-2023, có hiệu lực từ 1-5-2023.
Bảy nhóm hành vi bị xử phạt
Dự thảo Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán nhà nước quy định bảy nhóm hành vi vi phạm phổ biến, xảy ra thường xuyên trên thực tế, tương ứng với đó là hình thức, mức phạt tiền và các biện pháp khắc phục hậu quả. Cụ thể gồm:
+ Hành vi vi phạm các quy định về gửi báo cáo định kỳ (Điều 8);
+ Hành vi vi phạm quy định về cung cấp thông tin, tài liệu cần thiết để thực hiện việc kiểm toán (Điều 9);
+ Hành vi vi phạm quy định về trả lời và giải trình liên quan đến nội dung kiểm toán (Điều 10);
+ Hành vi không ký biên bản kiểm toán, không chấp hành quyết định kiểm toán (Điều 11);
+ Hành vi mua chuộc, hối lộ thành viên Đoàn kiểm toán, cản trở công việc của KTNN (Điều 12);
+ Hành vi che giấu hành vi vi phạm pháp luật về tài chính công, tài sản công, can thiệp trái pháp luật vào hoạt động kiểm toán, kết quả kiểm toán (Điều 13);
+ Hành vi vi phạm quy định về thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của KTNN (Điều 14).
