Đánh người, đốt xe: Thiếu hiểu biết mà thành tội phạm

Chỉ trong tháng 7 đã có bảy vụ vì nghi bắt cóc mà đánh người, đốt xe. Cơ quan chức năng xác định nghi ngờ của người dân là không có cơ sở. Ngay cả khi những nghi ngờ này có cơ sở thì việc tự xử của người dân cũng vi phạm pháp luật. Bởi các hành vi đó của người dân không rơi vào các trường hợp tình thế cấp thiết hay phòng vệ chính đáng.

Pháp luật không cho phép tự xử

Trước đây, ở một số địa phương đã liên tiếp xảy ra việc người dân tự xử đối với người trộm chó. Nhiều người bị cho là cẩu tặc đã bị người dân đốt xe, đánh chết. Hậu quả là những người đánh chết cẩu tặc đã bị xử lý hình sự. Tình trạng này được người dân lý giải rằng vì rất bức xúc với nạn trộm chó nhưng khó xử lý hình sự được các đối tượng này (do con chó bị bắt trộm thường có giá trị dưới 2 triệu đồng) nên người dân tự xử để răn đe.

Đặc biệt, đầu tháng 7 này đã xảy ra một sự việc rúng động và hết sức đau lòng khi một cháu bé sáu tuổi ở Quảng Bình nghi bị bắt cóc và sát hại. Các thông tin ấy được truyền thông đến nhân dân và đặc biệt là được chia sẻ dày đặc trên mạng xã hội. Thực tế đó làm phát sinh tâm lý cảnh giác và nghi ngờ đối với hành vi của người lạ nhằm bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng. Vì thế, việc người dân cảnh giác cũng là điều dễ hiểu.

Nhưng điều đáng quan tâm là hiện nay các trang mạng xã hội chia sẻ những thông tin không đáng tin cậy, không qua kiểm chứng và thậm chí là dàn dựng, bịa đặt để câu like, câu view, làm ảnh hưởng đến tâm lý của cộng đồng và xã hội. Nhất là đối với những khu vực mà nhận thức của người dân còn bị hạn chế thì hậu quả là người dân dễ tin và hành xử bột phát khi bị kích động.

Trong bối cảnh xã hội hiện nay, việc người dân nêu cao cảnh giác để bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng là rất đáng hoan nghênh vì góp phần vào việc ngăn chặn và phòng ngừa tội phạm. Tuy nhiên, người dân cần tuân thủ quy định của pháp luật. Pháp luật không cho phép người dân được tự xử, nếu vẫn cố tình thực hiện thì sẽ bị xử lý, trừ trường hợp phòng vệ chính đáng và tình thế cấp thiết.

Bị phạt tù nếu gây thiệt hại người khác

Việc xử lý hình sự những người tham gia đánh người, đốt xe người khác cũng tùy vào mức độ thiệt hại của người bị hại. Nếu mức độ thiệt hại chưa đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự thì họ sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính. Cụ thể, nếu có hành vi đánh nhau hoặc xúi giục người khác đánh nhau; tụ tập nhiều người ở nơi công cộng gây mất trật tự công cộng… sẽ bị phạt từ 500.000 đến 1 triệu đồng (theo khoản 2 Điều 5 Nghị định 167/2013).

Ở mức độ hình sự, những người đã đốt phá ô tô Fortuner ở Hải Dương vì nghi ngờ có hành vi thôi miên vào ngày 20-7 vừa qua có thể sẽ bị xử lý về tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản được quy định tại Điều 143 BLHS.

Đối với vụ hai phụ nữ bán tăm bị hành hung vào ngày 22-7 ở Sóc Sơn, Hà Nội vì nghi bắt cóc trẻ em thì dựa vào kết quả giám định thương tật hoặc mức tổn hại về sức khỏe của từng người, cơ quan điều tra sẽ có hướng xử lý cụ thể. Nếu có cơ sở để xử lý hình sự thì những người tấn công sẽ bị xem xét xử lý theo Điều 104 BLHS về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Ngoài ra, trong cả hai vụ việc, những đối tượng tuy không thực hiện hành vi hủy hoại tài sản hay cố ý gây thương tích nhưng kích động người khác thực hiện, gây ồn ào, lôi kéo nhiều người làm ảnh hưởng đến trật tự, an toàn của khu vực có thể bị xem xét xử lý về tội gây rối trật tự công cộng theo Điều 245 BLHS.

Hiện nay có rất nhiều thông tin thất thiệt, bịa đặt trên mạng xã hội làm người dân rất hoang mang. Trong khi Nhà nước cũng đang có những biện pháp chấn chỉnh thì hơn ai hết mỗi người dân hãy tiếp nhận thông tin một cách có chọn lọc để hành xử đúng theo pháp luật.