Đọc hồ sơ không kỹ, có thể làm oan!

Trong hội nghị khảo sát thực tiễn thi hành Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 do VKSND Tối cao phối hợp với VKSND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu tổ chức ngày 16-8, nhiều vướng mắc khác đã được tiếp tục nêu lên, nhất là vướng mắc về thời hạn tố tụng…

Theo ông Trần Văn Lân (VKSND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu), sẽ là một thách thức đầy rủi ro cho VKS nếu phải đưa ra quyết định phê chuẩn khởi tố hay không một bị can chỉ trong vòng ba ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ của cơ quan điều tra như Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) năm 2003 quy định.

Tăng thời gian nghiên cứu hồ sơ

Ông Lân phân tích thời gian ba ngày như trên là quá ngắn, cần thiết phải tăng lên gấp ba lần (bằng với thời gian tạm giữ tối đa). Bởi lẽ cũng có những trường hợp với tài liệu của cơ quan điều tra gửi qua thì VKS thấy chưa đủ căn cứ để xác định bị can có thực hiện hành vi phạm tội hay không. Mặt khác, VKS không có đủ cán bộ, phương tiện hỗ trợ, trong khi phải chịu toàn bộ trách nhiệm về việc phê chuẩn khởi tố bị can, kể cả những sai lầm hoặc lỗi chủ quan của cơ quan điều tra. Do đó, nếu không đọc hồ sơ kỹ sẽ rất dễ dẫn đến khởi tố oan hoặc sai.

Cũng theo ông Lân, thực tiễn cho thấy khoản 1 Điều 239 BLTTHS quy định thời hạn kháng nghị của VKS cùng cấp là bảy ngày, của VKS cấp trên trực tiếp là 15 ngày kể từ ngày tòa ra quyết định là bất hợp lý. Bởi lẽ luật không quy định thời hạn tòa phải gửi quyết định cho VKS và VKS cũng không biết lúc nào tòa ra quyết định. Cho nên, có trường hợp khi VKS nhận được quyết định tòa gửi sang thì thời hạn kháng nghị đã hết. Vì vậy, ông Khánh kiến nghị sửa luật theo hướng đổi cách tính thời hạn kháng nghị, quy định kể từ ngày VKS nhận được quyết định của tòa.

Thời gian quy định phê chuẩn việc khởi tố một bị can quá ngắn dễ dẫn đến oan sai. Ảnh minh họa: HTD

Chờ giám định quá lâu, nạn nhân bất hợp tác…

Thượng tá Nguyễn Hữu Tụng (Chánh Văn phòng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) cho biết một bất cập hiện đang gây khó khăn cho hoạt động điều tra là phải chờ rất lâu mới có kết quả giám định. Trong khi đó, thực tế có những vụ án rất nghiêm trọng, gây dư luận xấu trong xã hội, cần phải sớm khởi tố vụ án, khởi tố bị can, đề phòng bị can bỏ trốn nhưng cơ quan điều tra vẫn phải bị động, phụ thuộc vào kết quả giám định để có căn cứ xử lý đúng người, đúng tội.

Liên quan đến công tác giám định, trong nhiều vụ việc, việc có xử lý hình sự người gây án hay không cũng phụ thuộc vào kết quả giám định. Tuy nhiên, nạn nhân có thể bị mua chuộc hay bị dọa dẫm… nên không đi giám định theo yêu cầu của cơ quan điều tra. Lúc này cơ quan điều tra lại không đủ căn cứ để xử lý hình sự người gây án.

Thượng tá Tụng kiến nghị khi sửa đổi, bổ sung BLTTHS, các nhà làm luật phải có quy định để điều chỉnh, gỡ vướng cho các trường hợp này.

TRÙNG KHÁNH