“Ôm” và lãng phí đất công

“Một phần đất đai, trụ sở làm việc của các cơ quan nhà nước đang bị sử dụng lãng phí, sai mục đích như cho thuê, cho mượn, làm nhà ở, kinh doanh, thậm chí còn bỏ trống. Nhiều đơn vị trực tiếp quản lý, sử dụng đất và một số bộ, ngành còn có tâm lý cố giữ lại nhiều nhà đất. Trong khi đó, có rất nhiều tổ chức, cá nhân không có mặt bằng để sản xuất, kinh doanh”. Đó là những vấn đề được phản ánh trong dự thảo Đề án khai thác nguồn lực tài chính từ đất đai do Bộ Tài chính soạn thảo, được đưa ra thảo luận trong ngày 23-3.

Cố giữ đất bằng mọi giá

Dự thảo nêu rõ quá trình công nghiệp hóa và phát triển kinh doanh, dịch vụ thời gian qua không gắn kết với quy hoạch sử dụng đất, dẫn đến tình trạng nơi thừa đất, nơi thiếu đất. Chính sách cho thuê đất trước đây nghiêng về ưu đãi sản xuất, chậm được điều chỉnh nên không thúc đẩy sử dụng đất tiết kiệm.

Đáng chú ý, theo dự thảo, trong giai đoạn chính sách thu tiền sử dụng đất, tiền cho thuê đất chưa sát với giá thị trường như hiện nay, kinh doanh bất động sản thường mang lại nhiều lợi nhuận. Điều đó khiến các tập đoàn, tổng công ty nhà nước tập trung đầu tư nguồn lực lớn vào lĩnh vực này. Như vậy, các tập đoàn, tổng công ty đã vừa sao nhãng nhiệm vụ chính, vừa tạo sự phát triển quá nóng cho thị trường bất động sản.

Dự thảo cũng chỉ rõ nhiều doanh nghiệp đang thiếu vốn để tái cơ cấu và phát triển sản xuất, kinh doanh nhưng vẫn cố giữ lại đất đai. Đơn cử như Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) nắm tới 1.200 ha đất chưa sử dụng nhưng không tự giác sắp xếp lại nhà đất, không đề xuất bán để tạo nguồn vốn. Thay vào đó, đơn vị này chỉ đề xuất chuyển mục đích sử dụng đất để kinh doanh bất động sản như xây nhà ở, văn phòng cho thuê...

Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) nắm tới 1.200 ha đất chưa sử dụng. Trong ảnh: Một khu đất của Vinashin tại khu công nghiệp Sông Hậu, huyện Châu Thành, Hậu Giang. Ảnh: HA

Thu hồi đất nếu để lãng phí

Theo Bộ Tài chính, đến nay Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Công ty Thực phẩm miền Bắc thuộc Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam vẫn chưa thực hiện đúng phương án sắp xếp lại nhà đất của Bộ Tài chính và UBND TP.HCM, dẫn đến tài sản của Nhà nước vẫn bị lãng phí. “Việc sắp xếp lại nhà đất tại các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước diễn ra rất chậm. Nguyên nhân chủ yếu do các đơn vị này đang nắm giữ nhiều khu đất có giá trị  nên có tâm lý chờ đợi. Nhiều sai phạm trong sử dụng đất công cũng không được kiên quyết xử lý, để kéo dài” - Bộ Tài chính nhận định.

Để giải quyết quỹ nhà đất dôi dư, Bộ Tài chính đề xuất: Nếu doanh nghiệp không có phương án sử dụng hợp lý, hiệu quả thì phải thu hồi, bán đấu giá hoặc chuyển giao cho địa phương để phục vụ cho lợi ích công cộng. Ngoài ra, phải có biện pháp xử lý kịp thời, nghiêm minh và dứt điểm các đơn vị không thực hiện phương án sắp xếp lại nhà đất của cơ quan có thẩm quyền. Cùng đó, chuyển dần từng bước từ cơ chế giao đất không thu tiền sử dụng đất hiện nay sang thuê đất theo nguyên tắc thị trường để tạo lập sự chủ động, minh bạch trong hạch toán dịch vụ công.

HOÀNG VÂN