Cơ chế đặc thù để TP Thủ Đức vận hành, cất cánh là vấn đề nhận được sự quan tâm đặc biệt hiện nay. Hãy cùng nhìn về TP Thủ Đức ở nhiều góc độ để thấy TP chính là một mũi đột phá cho sự phát triển không chỉ của TP.HCM mà của cả nước và việc xây dựng cơ chế cho nơi đây là nhiệm vụ mang tầm quốc gia.
Nhìn vào bản đồ có thể thấy ngay TP Thủ Đức là một mũi nhọn của TP.HCM vì tiếp cận liên hoàn với Đồng Nai, Bình Dương, kết nối với cả khu vực Đông Nam bộ, cũng là điểm trọng tâm trong xu thế phát triển hướng ra biển. TP Thủ Đức là một thực thể không thể tách rời của TP.HCM cả về tâm thức văn hóa - lịch sử lẫn quy hoạch đô thị. Mặt khác, đô thị này có sự độc lập tương đối so với phần diện tích còn lại của TP.HCM và dòng sông Sài Gòn là lằn ranh tự nhiên.
Những yếu tố này là cơ sở để xây dựng TP Thủ Đức thành khu vực tương đối độc lập nhưng vẫn là một phần của TP.HCM. Mối quan hệ giữa TP Thủ Đức và TP.HCM là mối quan hệ tương hỗ. TP Thủ Đức phát triển trên nền tảng thương hiệu, không khí đô thị và tầm vóc của TP.HCM, đồng thời chính là mũi nhọn kéo TP.HCM đi lên và tạo động lực phát triển cho cả nước.
Kinh nghiệm phát triển từ một số siêu đô thị trên thế giới cho thấy mô hình đô thị vệ tinh, TP trong TP với cơ chế đặc thù đã chứng minh sự thành công. TP.HCM hội tụ nhiều tiêu chí của một siêu đô thị và việc ưu tiên cơ chế riêng cho đô thị vệ tinh là hoàn toàn hợp quy luật.
Về không gian phát triển, tại TP.HCM chỉ có TP Thủ Đức vừa còn quỹ đất, vừa hội tụ khu vực bất động sản tinh hoa đủ sức thu hút những nhà đầu tư tầm cỡ thế giới.
Một yếu tố nữa tạo sự thuận lợi cho TP Thủ Đức vươn cao chính là định hướng quy hoạch với hệ thống đường cao tốc, đường vành đai; các dự án: trung tâm nghiên cứu và ứng dụng khoa học - công nghệ, trung tâm giáo dục - đào tạo nguồn nhân lực có trình độ, chất lượng cao, trung tâm thương mại quốc tế, trung tâm tài chính quốc tế…
Để đất nước từng bước hiện đại hóa, vươn tầm quốc gia phát triển, có thu nhập cao, việc phát triển công nghệ cao, xây dựng kinh tế tri thức và thu hút nguồn vốn khổng lồ trên thế giới chính là những động lực cốt lõi. Chưa kể mỗi quốc gia cần có đô thị tầm vóc toàn cầu để kết nối và cạnh tranh với những đô thị tương xứng trên thế giới, đủ sức góp phần quan trọng xây dựng thương hiệu và sức thu hút cho quốc gia. Trong tương lai, TP Thủ Đức hoàn toàn có thể nằm trong mạng lưới đô thị toàn cầu như Phố Đông (Trung Quốc), Gangnam (Hàn Quốc).
Bài học thành công của các đô thị vệ tinh, đặc khu kinh tế trên thế giới là: Quyết tâm chính trị mạnh mẽ mang tầm quốc gia để khu vực được ưu tiên phát triển, không bị ràng buộc bởi cơ chế chung; cùng với đó là có đủ quyền hạn, không gian để tranh thủ mọi cơ hội và tự tạo cơ hội. Có đội ngũ nhân sự đủ năng lực vận hành bộ máy theo yêu cầu phát triển. Ngược lại, bài học từ một số mô hình tương tự không thành công là: Thiếu sự đầu tư, tạo điều kiện từ cấp trên. Khu vực lẽ ra được ưu tiên thì bị “bỏ rơi” và ngày càng bị cô lập.
Từ nhiều góc độ để soi chiếu vào TP Thủ Đức - xem như cạnh đẹp nhất của “hòn ngọc Viễn Đông”, càng có cơ sở để khẳng định việc dồn tâm sức phát triển đô thị này xứng với tiềm năng và sứ mệnh lịch sử cần được ưu tiên đặc biệt, không thể dè dặt chờ đợi quy định chung cho mọi đô thị.
