Sử dụng ảnh cá nhân trên báo: Cẩn trọng

Mới đây, một người dân đã kiện ra tòa việc một tờ báo đăng ảnh họ mà chưa được đồng ý và được tòa tuyên thắng kiện, buộc tờ báo bồi thường 70 triệu đồng. Kết quả vụ kiện đã gây ra tranh cãi về việc sử dụng hình ảnh cá nhân trên báo.

Vậy quy định hiện hành về vấn đề này cụ thể như thế nào?

Được sử dụng vì lợi ích công cộng

Bộ luật Dân sự quy định khá chi tiết về điều này.

Cụ thể, khoản 1 Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015 (có hiệu lực thi hành ngày 1-1-2017) nêu rõ: “Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý. Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác”.

Tuy nhiên, khi sử dụng hình ảnh vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng thì không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ.

Ngoài ra, hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật… mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh thì cũng không cần phải xin phép.

Việc sử dụng hình ảnh mà vi phạm các quy định trên thì người có hình ảnh có quyền yêu cầu tòa án ra quyết định buộc bên vi phạm phải thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng hình ảnh và bồi thường thiệt hại. Tuy nhiên, luật cũng chưa chỉ rõ sự đồng ý (hay không đồng ý) của cá nhân phải thể hiện bằng văn bản hay hình thức khác.

Phóng viên đang tác nghiệp tại một phiên tòa hình sự ở TAND TP.HCM. Ảnh: HTD

Nghiêm cấm báo chí tiết lộ bí mật đời tư

Báo chí bị nghiêm cấm tiết lộ thông tin thuộc bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác theo quy định của pháp luật. Bên vi phạm sẽ bị phạt tiền 1-3 triệu đồng đối với hành vi đăng, phát ảnh của cá nhân mà không được sự đồng ý của người đó, trừ các trường hợp pháp luật có quy định khác. Đây là nội dung điểm e khoản 2 Điều 8 Nghị định 159/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí xuất bản.

Nếu hành vi “đăng, phát thông tin xuyên tạc, vu khống nhằm xúc phạm danh dự, uy tín của tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân” có mức độ ảnh hưởng nghiêm trọng thì mức phạt tiền sẽ là 10-20 triệu đồng. Biện pháp khắc phục hậu quả là buộc phải cải chính, xin lỗi.

Người dân khi thấy việc hình ảnh mình bị sử dụng mà gây ảnh hưởng tiêu cực đến bản thân thì có ba cách để giải quyết. Một là yêu cầu hoặc gửi đơn trực tiếp đến cá nhân, tổ chức sử dụng hình ảnh buộc gỡ bỏ những hình ảnh ấy. Hai là gửi đơn đến Sở TT&TT nơi cá nhân, tổ chức đó cư trú hoặc có trụ sở. Ba là gửi đơn yêu cầu tòa án giải quyết.

Việc cơ quan báo chí đăng ảnh cá nhân mà không xin phép, khi cá nhân yêu cầu, Sở TT&TT có thể kiểm tra, xử phạt tờ báo đó. Sở chỉ chủ động xử phạt trong trường hợp cơ quan báo chí đăng hình ảnh, thông tin liên quan đến cá nhân mà có vi phạm thuần phong mỹ tục.