Ba nguyên nhân IS chọn tấn công Brussels

Vụ đánh bom liên hoàn tại thành phố Brussels - thủ đô nước Bỉ vào ngày 22-3 đã khiến cả châu Âu thêm một lần rúng động. Lực lượng đặc nhiệm và cảnh sát Bỉ đang ráo riết truy lùng các nghi phạm có liên quan đến vụ khủng bố. Tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) đã nhận trách nhiệm vụ việc. Một làn sóng phẫn nộ lan tỏa khắp châu Âu. Nhưng xen lẫn đó còn là nỗi sợ hãi khi mà những động cơ để “quân cờ đen” IS lựa chọn tấn công Brussels báo hiệu một tương lai đẫm máu.

Báo thù cho đồng bọn

Chỉ ba ngày trước vụ khủng bố tại Brussels, đặc nhiệm Bỉ đã bắt giữ thành công Salah Abdeslam - đối tượng tham gia tổ chức vụ khủng bố kinh hoàng tại Paris tháng 11-2015 khiến hơn 130 người thiệt mạng.

Khi cuộc truy lùng gần nửa năm trời kết thúc, người dân đã nhen nhóm hy vọng khép lại một chương đen tối và đẫm máu của châu Âu. Hy vọng đó bị nhấn chìm bởi nỗi khiếp đảm với ba vụ đánh bom liên tiếp tại sân bay quốc tế  Zaventem và ga điện ngầm Maelbeek của Brussels.

Người ta đã tìm thấy một lá cờ đen IS tại hiện trường cơ sở chế bom của bọn khủng bố. Nghi phạm còn sống sót vừa bị bắt giữ - Najim Laachraoui đã tham gia tổ chức vụ khủng bố tại Paris. Các cơ quan điều tra vẫn chưa chính thức liên hệ vụ bắt giữ Abdeslam với vụ khủng bố. Thế nhưng sự trùng hợp về thời gian mở ra nghi vấn đây là một vụ trả thù.

Cuộc tấn công vào Brussels đã khắc họa rõ nét cách thức mà mạng lưới khủng bố toàn cầu đáp trả trước mỗi bước tiến trong cuộc chiến chống khủng bố: Bất ngờ và đẫm máu.

Việc một đối tượng mang vai trò tổ chức bị bắt giữ cũng không làm rối loạn kế hoạch khủng bố, mà có thể còn thúc đẩy chúng tiến hành nhanh hơn. Những phần tử cực đoan phải chạy đua với lực lượng điều tra, tấn công phủ đầu trước khi đồng bọn khai nhận và cơ sở của chúng bị bại lộ.

Sau vụ khủng bố, đầu não IS tại Syria phải mất một thời gian mới nhận trách nhiệm. Điều này cho thấy: Ngay cả các thủ lĩnh của IS cũng không biết trước được thời điểm tấn công. Theo The Guardian, điều này một phần thể hiện chính sách của IS cho phép các “ổ” khủng bố mỗi nước hoạt động độc lập, miễn là giết được nhiều người. Mặt khác, nó cho thấy vụ tấn công có thể là một hành động báo thù tự phát của những phần tử được đào tạo bởi IS, theo The Guardian.

Người dân Bỉ bày tỏ sự thương tiếc các nạn nhân vụ khủng bố với khẩu hiệu “Tôi là Brussels”. Ảnh: GETTY

Hình ảnh ba nghi phạm thực hiện vụ đánh bom sân bay Zaventem được camera an ninh ghi lại. Ảnh: REUTERS

Vụ đánh bom thứ ba tại nhà ga Maelbeek chỉ cách các văn phòng đầu não của EU hơn 500 m. Đồ họa: TÚ QUYÊN

Phản công chứng tỏ sức mạnh

Không dừng lại ở việc báo thù cho một phần tử đơn lẻ, vụ khủng bố tại Brussels có thể được xem như một cuộc phản công của IS vào thế giới phương Tây.

Nếu như Paris là “kinh đô ánh sáng” - thủ đô tinh thần của châu Âu thì Brussels chính là thủ đô đúng nghĩa của lục địa này, theo The New Yorker. Địa điểm nổ bom thứ ba - nhà ga tàu điện ngầm Maelbeek chỉ cách khu vực các văn phòng đầu não của Liên minh châu Âu (EU) có 500 m, theo tờ Telegraph.

Brussels là nơi tập trung bộ máy hành chính của EU, nơi tập trung các chính trị gia và cơ quan điều hành của liên minh này. Một vụ khủng bố tại Brussels đồng nghĩa rằng “toàn bộ châu Âu bị tấn công”, như lời tuyên bố của Tổng thống Pháp FranÇois Hollande.

Bà Federica Mogherini, người đứng đầu cơ quan hoạch định chính sách đối ngoại của EU, bật khóc nói rằng châu Âu “đang chịu đựng những gì đang xảy ra hằng ngày tại Trung Đông”. Cuộc tấn công khủng bố vào Brussels mang theo nó thông điệp kinh hoàng của IS - cả châu Âu là chiến trường khủng bố.

Thông điệp đẫm máu này là một phần trong sự thay đổi chiến thuật sinh tồn của IS. Kể từ khi các lực lượng quốc tế mà chủ lực là Mỹ và Nga mở chiến dịch chống lại IS, tổ chức này đã bị đẩy lùi và mất nhiều lãnh thổ tại Iraq và Syria. Cái uy và nguồn lực của IS giảm mạnh trong mạng lưới khủng bố toàn cầu. IS đã nỗ lực mở rộng ảnh hưởng ra các nước láng giềng như Afghanistan hay Ả Rập Saudi nhưng không thu lại kết quả. Những khu vực này lại là vùng hoạt động truyền thống của tổ chức khủng bố al-Qaeda mà IS từng là một chi nhánh trực thuộc.

Theo trang bình luận Vox, để đảm bảo được nguồn tài trợ khủng bố, thu hút tuyển mộ thêm các phần tử cực đoan, IS cần chứng tỏ được sức mạnh của mình. Từ đó, hàng loạt cuộc tấn công tại các thành phố lớn tập trung đông dân cư được tiến hành. Sau những vụ tàn sát du khách nước ngoài tại các nước Bắc Phi, hai vụ khủng bố lớn tại Paris, đến lượt Brussels trở thành mục tiêu để chúng khẳng định: “Ta vẫn đang tiến quân”.

Môtíp hành động của IS giờ đây đã định hình rõ rệt. Nó báo hiệu về một tương lai không bình yên cho châu Âu.

Brussels quá dễ bị tổn thương

Ngày 23-3, trả lời hãng tin ABC News về khả năng Úc đối mặt những cuộc tấn công tương tự, Thủ tướng Malcom Turnbull tuyên bố: “Tôi có thể đảm bảo rằng hệ thống an ninh, kiểm soát biên giới và các tổ chức an ninh nội địa của Úc vẫn tốt hơn nhiều so với châu Âu. Hệ thống an ninh của họ đã để lọt các phần tử khủng bố. Sự yếu kém đó có quan hệ mật thiết với tình hình khủng hoảng hiện nay tại châu Âu”.

Tuyên bố của ông Turnbull chỉ ra một nguyên do lớn mà các phần tử khủng bố chọn Brussels để tấn công: Hệ thống an ninh lỏng lẻo. Sau vụ khủng bố tháng 11-2015 tại Paris, các lãnh đạo của Bỉ đã lo ngại việc nước này trở thành mục tiêu chỉ còn là vấn đề thời gian. Nhiều phần tử tham gia vụ khủng bố là người Bỉ hoặc sinh sống tại Bỉ. Những phương tiện di chuyển, súng đạn và chất nổ vụ khủng bố cũng được chuẩn bị tại Molenbeek, ngoại ô Brussels.

“Những gì chúng ta từng sợ nay đã xảy ra”, Thủ tướng Bỉ Charles Michel cho biết trong buổi họp báo sau vụ khủng bố. Brussels không chỉ là “thủ đô hành chính” của châu Âu, nó còn là “thủ phủ” của các phần tử cực đoan châu Âu hoạt động tại Syria. Tờ New York Times cho biết có hơn 400 người Bỉ đến tham chiến cho IS tại Syria, biến Bỉ thành quốc gia có tỉ lệ dân số tham gia IS cao nhất châu Âu.

Ngay ngoại ô Brussels là Molenbeek, nơi được mệnh danh là “thiên đường” để tư tưởng Hồi giáo cực đoan phát triển. Trang Vox cho biết người Hồi giáo chiếm đến 20%-30% dân số Molenbeek - nơi có số phần tử đầu quân cho IS cao nhất nước Bỉ. Với lực lượng an ninh Bỉ chủ yếu là người châu Âu, việc kiểm soát thông tin dân số tại khu vực này vô cùng khó khăn do các bất đồng về ngôn ngữ và văn hóa, theo New York Times.

Sự tràn lan của nạn phân biệt đối xử, nghèo đói, nghiện hút và tội phạm khiến cho Molenbeek trở thành một khu vực cực kỳ phức tạp. Tình trạng xã hội tồi tệ khiến cho nhiều thanh niên Hồi giáo xem việc gia nhập khủng bố như một cứu cánh. Bước chân vào IS, họ được trân trọng, đại diện cho cả một ý thức hệ và có thu nhập cao.

Hệ thống an ninh lỏng lẻo, cùng với đó là các vấn đề bất đồng xã hội nhức nhối trong cộng đồng người Hồi giáo biến Brussels thành một địa điểm lý tưởng để IS tấn công khủng bố. Tất cả chỉ là vấn đề thời gian.