Đua nhau lên hạng đô thị

“Đằng sau việc nâng hạng hàng loạt đô thị là lợi ích của địa phương. Đằng sau việc “đẻ nhiều, đẻ mau” khu đô thị mới là lợi ích của chủ đầu tư…” - những chuyện “hậu trường” của đô thị Việt Nam đã được ông Nguyễn Thế Bá, Chủ tịch danh dự Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, chia sẻ nhân ngày Đô thị Việt Nam 8-11.

Nâng hạng, nâng quyền lợi

. Theo đề xuất của Bộ Xây dựng, tới đây 123 đô thị trên cả nước sẽ được nâng hạng. Ông đánh giá thế nào về điều này?

+ Có một thực tế là nhiều địa phương thích được nâng cấp đô thị, hay nói đúng hơn là đang “đua nhau” lên hạng đô thị. Lý do rất đơn giản, việc nâng cấp luôn gắn liền với quyền lợi của địa phương. Vì thế, dù dân số ở đó chưa đủ người ta cũng cố mở rộng ra, ghép cả một phần nông thôn vào để đủ điều kiện nâng cấp lên đô thị loại cao hơn.

Tại Việt Nam, việc nâng cấp đô thị được thực hiện khá nhiều và nhanh. Đã có hàng loạt thị xã được nâng cấp lên thành phố. Dường như tỉnh nào cũng muốn có một thành phố, cho dù đó chỉ là một tỉnh nhỏ. Theo tôi, việc ồ ạt nâng cấp đô thị là không tốt, cần phải rất thận trọng.

Thành phố Hạ Long sẽ được nâng hạng từ đô thị loại II lên đô thị loại I. Ảnh: HTD

. Ông có thể nói thêm về cái gọi là “quyền lợi của địa phương”?

+ Khái niệm này rất đơn giản. Cụ thể, khi được nâng hạng, các chỉ tiêu về quy mô đô thị, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội… của đô thị chắc chắn sẽ ở mức cao hơn so với khi còn ở hạng dưới. Cùng đó, ảnh hưởng về chính trị và xã hội của đô thị cũng lớn hơn.

Một vấn đề nữa là khi đô thị được nâng lên loại cao hơn thì trách nhiệm của chính quyền địa phương cũng nhiều hơn. Vì vậy, chế độ đãi ngộ cho họ có tốt hơn cũng là điều tất yếu. Cán bộ cũng có tiêu cực nhưng ít thôi.

Đô thị phải ra đô thị

. Vậy theo ông, cần phải làm gì để có một đô thị đúng nghĩa?

+ Việt Nam chưa có nhiều đô thị hoàn chỉnh đúng nghĩa. Hiện hầu hết các thị trấn chưa đạt được tiêu chí đô thị loại V, loại thấp nhất. Nhiều nơi hạ tầng rất kém, chỉ dừng lại ở chỗ có con đường chạy qua và có trụ sở dọc hai bên đường. Nên nhớ rằng đô thị hoàn chỉnh thì phải có đầy đủ cơ sở hạ tầng. Đô thị phải ra đô thị, chứ không chỉ là điểm dân cư buôn bán nhỏ.

Trong một đô thị, cơ sở hạ tầng đóng vai trò hết sức quan trọng. Phát triển đô thị phải đầu tư hạ tầng rất lớn, không phải cứ vẽ ra quy hoạch là thực hiện được ngay. Chẳng hạn, nói Hà Nội là đô thị xanh nhưng hiện mới chỉ xanh trên bản vẽ chứ không phải trên thực tế. Quy hoạch đô thị không thể xa rời thực tế, xa rời túi tiền của Nhà nước, địa phương, doanh nghiệp và người dân. Cũng lưu ý thêm, đang có tình trạng một số đô thị đã có quy hoạch phát triển nhưng việc thực thi lại còn nhiều hạn chế, nguyên nhân do quản lý yếu kém.

. Chúng ta cần học tập gì trong việc phát triển đô thị của các nước?

+ Nước ngoài họ làm rất nghiêm chứ không như ở ta. Các đô thị ở Pháp đều được đầu tư hạ tầng như đường sá, trường học và các công trình công cộng xong rồi mới đến các dự án nhà ở. Nếu một dự án phải thực hiện trong năm năm nhưng qua ba năm mà anh vẫn chưa xây thì sẽ bị thu hồi ngay. Đây là điều chúng ta phải học hỏi rất nhiều.

Việc phát triển đô thị ở Việt Nam còn rất nhiều điều phải bàn. “Đô thị của Việt Nam bí hiểm và khó hiểu, không chắc chắn và hay thay đổi, vừa ngẫu hứng vừa hình thức, đầy mâu thuẫn” - một chuyên gia nước ngoài đã nhận xét như vậy. Theo tôi, đó là một nhận xét khách quan.

. Xin cảm ơn ông.

HOÀNG VÂN