Hội thảo có sự tham dự của lãnh đạo Bộ GTVT, lãnh đạo chính quyền các tỉnh ĐBSCL, các chuyên gia kinh tế hàng đầu Việt Nam và nhiều doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực xây dựng hạ tầng giao thông trên cả nước.
Hạ tầng giao thông ở ĐBSCL rất khiêm tốn
Ông Nguyễn Ngọc Toàn, Tổng Biên tập báo Thanh Niên cho biết ĐBSCL là một trong những đồng bằng lớn nhất, phì nhiêu nhất ở Đông Nam Á và thế giới. ĐBSCL cũng là vùng sản xuất và xuất khẩu lương thực, thực phẩm, thuỷ hải sản và trái cây lớn nhất của cả nước.
 |
Ông Nguyễn Ngọc Toàn, Tổng Biên tập báo Thanh Niên phát biểu về tầm quan trọng của cao tốc ở khu vực ĐBSCL. Ảnh: ĐL. |
Bên cạnh đó, ĐBSCL đóng góp khoảng 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, gần 65% sản lượng thuỷ sản nuôi trồng, 60% lượng cá xuất khẩu và gần 70% các loại trái cây nên còn được gọi là vựa nông sản. Đồng thời, khu vực này cũng sở hữu chuỗi đảo quan trọng kiểm soát tuyến đường biển Thái Bình Dương qua Biển Đông nối với Ấn Độ Dương.
Ông Nguyễn Ngọc Toàn, Tổng Biên tập báo Thanh Niênlý giải: "Xoá trắng" cao tốc - cụm từ thể hiện sự quyết tâm của Bộ Chính trị, của Chính phủ trong Nghị quyết 13 về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và một loạt các Hội nghị triển khai Nghị quyết sau đó.
"Xóa trắng" còn thể hiện sự mất cân xứng giữa vai trò, vị trí, tiềm năng và những đóng góp của ĐBSCL và hạ tầng giao thông vận tải.
Tuy nhiên, hạ tầng giao thông nói chung và cao tốc nói riêng của khu vực này lại hết sức khiêm tốn và việc này đã được đề cập rất nhiều lần tại nghị trường Quốc hội. Đảng và Nhà nước đều nhìn nhận rất rõ nghịch lý này nên tuyến đường cao tốc hiện đại đầu tiên của cả nước nói chung và ĐBSCL nói riêng được xây dựng cách đây gần 2 thập kỉ.
"Đó là tuyến cao tốc TP.HCM - Trung Lương dài 40 km dành riêng cho ô tô với vận tốc 120 km/h khởi công tháng 12-2004 trong niềm vui của hàng triệu người dân Tây Nam Bộ.
Gần một thập kỉ sau, tháng 2-2010, tuyến đường mới hoàn thành đưa vào hoạt động. Tuyến cao tốc này đã giải phóng con đường độc đạo QL1 từ TP.HCM đi miền Tây đã xuống cấp, quá tải và thường xuyên bị ùn tắc"- Tổng Biên tập báo Thanh Niên chia sẻ.
 |
Các địa phương rất mong chờ các tuyến cao tốc kết nối ở ĐBSCL và Đông Nam bộ. Ảnh: ĐÔNG HÀ. |
Đáng nói là dù khởi động sớm để rồi suốt hơn một thập kỉ qua, trong khi nhiều tỉnh, thành trên cả nước nhộn nhịp khởi công, xây dựng, khánh thành rất nhiều tuyến đường cao tốc, song khu vực ĐBSCL nói riêng gần như "đóng băng".
Ông Toàn cho biết chỉ có một dự án đường cao tốc được khởi công (cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận, dài hơn 50 km), nhưng rồi dự án đã nằm im kéo dài, đến mãi dịp 30-4-2022 mới hoàn thành đưa vào sử dụng. Sự mất cân xứng này đã kìm hãm rất nhiều lợi thế phát triển của ĐBSCL trong suốt 2 thập kỉ qua.
"Có thể thấy nỗi khổ của người dân phía Nam nói chung và ĐBSCL nói riêng đã bị kìm nén vì hạ tầng giao thông kém phát triển" - ông Toàn nhấn mạnh.
Đến năm 2030 có khoảng 760 km ở ĐBSCL
Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm cho biết ĐBSCL có vị thế, chiến lược vô cùng quan trọng. Chính vì vậy, Chính phủ đã có nhiều chính sách để phát triển hạ tầng từ đường bộ, đường thuỷ, hàng hải và hàng không. Đến nay đã có nhiều bước phát triển về đường thuỷ và đường bộ.
 |
Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Độc Lập. |
Tuy nhiên, chúng ta cũng thẳng thắn nhìn nhận, vùng vẫn chưa thực sự phát huy hết thế mạnh, tính kết nối vùng còn hạn chế, nguyên nhân là hệ thống đường bộ cao tốc còn hạn chế. Đến nay, trong toàn vùng mới có 91 km đường bộ cao tốc (cả nước có hơn 1.000 km), chiếm 7%.
Thứ trưởng Nguyễn Duy Lâm lý giải: Nguyên nhân chủ yếu do nguồn lực đầu tư cho kết cấu hạ tầng giao thông cho khu vực tuy đã được Đảng, nhà nước quan tâm bố trí nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu do điều kiện địa hình bị chia cắt, nền địa chất yếu, ảnh hưởng nghiêm trọng bởi biến đổi khí hậu, nước biển dâng nên suất đầu tư xây dựng lớn. Chính vì vậy, số lượng công trình đầu tư chưa được nhiều, đồng thời khả năng kêu gọi nguồn lực từ xã hội bị hạn chế.
Thực hiện chủ trương của Đảng, Quốc hội, ngay từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã hết sức quan tâm, quyết liệt chỉ đạo xây dựng quy hoạch, kế hoạch, các cơ chế chính sách có tính đột phá, tập trung ưu tiên bố trí mọi nguồn lực nhằm phát triển kết cấu hạ tầng giao thông của khu vực.
Trên cơ sở đó, Bộ GTVT đã rà soát, đánh giá và căn cứ điều kiện đặc thù, lợi thế của các phương thức vận tải của từng vùng, miền, trong đó có ĐBSCL.
Bộ GTVT đã triển khai lập đồng thời 5 quy hoạch ngành quốc gia, đây là điều kiện thuận lợi để hoàn thành xây dựng quy hoạch hệ thống giao thông đồng bộ, hiện đại bảo đảm kết nối hiệu quả giữa các phương thức nhằm tái cơ cấu thị phần vận tải, nâng cao chất lượng vận tải và giảm chi phí logistics.
Trong đó, riêng về quy hoạch đường bộ cao tốc đã hoạch định đến năm 2050 toàn vùng ĐBSCL có khoảng 1.180 km/9.014 km của cả nước. Đến năm 2030 có khoảng 760 km và sau năm 2030 tiếp tục đầu tư thêm khoảng 420 km.
Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm cho biết với nhu cầu vốn để hoàn thành hệ thống đường cao tốc trong vùng giai đoạn 2026-2030 rất lớn. Ngoài ngân sách trung ương, huy động nguồn lực xã hội, các địa phương có tuyến cao tốc đi qua cần ưu tiên, phân bổ ngân sách địa phương.
Bộ GTVT cho biết đến hết năm 2025 sẽ cơ bản hoàn thành thêm khoảng 460 km đường bộ cao tốc, nâng tổng số lên khoảng 550 km cao tốc trong vùng.
Cụ thể gồm: Hoàn thành tuyến cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ và cầu Mỹ Thuận 2. Triển khai và cơ bản hoàn thành tuyến Cần Thơ - Cà Mau với chiều dài 109 km.
Chính phủ đang trình Quốc hội khóa XV chủ trương đầu tư tuyến Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng với chiều dài 188 km.
Bộ GTVT đang lập dự án đầu tư tuyến Mỹ An - Cao Lãnh dài 26 km, dự kiến khởi công trong năm 2023.
Tiếp tục đầu tư một số hạng mục để tổ chức khai thác đoạn Cao Lãnh - Lộ Tẻ - Rạch Sỏi (80 km) theo tiêu chuẩn đường cao tốc.
