Nhân vật chính trị đang rất nổi và thu hút nhiều sự chú ý tại Mỹ chưa hẳn là Tổng thống Donald Trump mà là bà Nikki Haley - Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc (LHQ). Bà Haley 45 tuổi, từng rất thành công trong vai trò thống đốc bang South Carolina trước khi được chọn vào vị trí này.
Hiện trong giới ngoại giao Mỹ đang có xôn xao đồn đoán rằng nhiều khả năng bà Haley không chỉ sẽ là người thay thế vị trí ngoại trưởng của ông Rex Tilleson mà còn có thể sẽ là tổng thống Mỹ sau khi ông Trump hết nhiệm kỳ.
Đồn đoán, nhận định này hoàn toàn có cơ sở khi bà Haley thời gian gần đây dường như đã trở thành một đại diện cho chính sách đối ngoại Mỹ, đã chứng minh được mình là nhân vật quan trọng trong chính phủ Trump.
Nữ đại sứ Mỹ tại LHQ trong kỳ họp Hội đồng Bảo an ngày 11-9. Ảnh: REUTERS
Từ khi nhậm chức đại sứ Mỹ tại LHQ từ tháng 1, bà Haley đã làm các nhà ngoại giao bất ngờ lớn với lời lẽ và thái độ quyết liệt bảo vệ Mỹ trong các vấn đề chính sách. Hai lần trong năm tuần vừa rồi, bà Haley ra sức thuyết phục 15 nước thành viên Hội đồng Bảo an đồng lòng trừng phạt Triều Tiên.
Bà Haley còn ghi điểm với cuộc chiến đối với cái bà gọi là làn sóng chống Israel ở LHQ, vận động LHQ cải cách giữa lúc ông Trump kêu gọi giảm hỗ trợ LHQ, cáo buộc Iran can thiệp vào Trung Đông, thách thức Nga về chuyện ủng hộ Ukraine và Syria.
Reuters dẫn nhận định nhiều nhà ngoại giao rằng nhiều lúc ảnh hưởng đối ngoại của bà Haley còn vượt cả của ông Tillerson, dù bà trước đó không có nhiều kinh nghiệm về chính sách đối ngoại.
“Với Mỹ, Nikki Haley rất sáng giá. Khó có thể thấy có trường hợp nào tương tự trong chính phủ Trump. Đó là người không những rất dễ tiếp cận mà còn rất quyết đoán về chính trị” - một nhà ngoại giao châu Âu không nêu tên nhận định. “Tôi thấy bà ấy có khả năng vượt qua cả ông Tillerson. Và chức tổng thống rõ ràng là mục tiêu dài hạn của bà ấy”.
Nhiều quan chức chính phủ Trump cho biết ông Trump rất hài lòng với thể hiện của bà Haley, nhận xét bà cứng rắn, thông minh và thường xuyên liên lạc với bà. Một quan chức cấp cao chính phủ Mỹ cho biết trong cuộc họp của Hội đồng An ninh Quốc gia về Iran vừa rồi, ông Trump đã đặc biệt hỏi ý kiến bà Haley về chiến lược với Iran.
“Bà ấy nói lên quan điểm và ông Trump thích quan điểm này. Bà ấy không ngại việc nói lên ý kiến mình” - theo quan chức này. Một quan chức cấp cao Iran cũng thừa nhận bà Haley là một mối bận tâm lớn với Iran.
Ông Tillerson (giữa) nhiều khả năng sẽ bị bà Haley thay thế. Ảnh: INDEPENDENT
Về phần mình, dù tiếng tăm ngày càng lớn nhưng bà Haley cũng đủ thận trọng không để mình lấn át độ nổi tiếng của ông Trump. Bà Haley luôn đánh giá cao ông Trump trong tất cả thành tựu của Mỹ tại LHQ. Sau khi Hội đồng Bảo an siết chặt trừng phạt Triều Tiên đầu tháng này, bà Haley khen ngợi đây là kết quả của “quan hệ vững mạnh” giữa ông Trump với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Trước sau bà Haley vẫn bác bỏ đồn đoán có thể thay thế ông Tillerson, vốn có nhiều bất đồng với ông Trump trong tám tháng qua. Nói với CNN ngày 17-9, bà Haley khẳng định ông Tillerson “sẽ chẳng đi đâu và tôi sẽ tiếp tục hợp tác tốt với ông ấy”.
Con đường dù thuận lợi vẫn tồn tại chướng ngại. Theo chuyên gia quan hệ đối ngoại Hội đồng châu Âu tại LHQ Richard Gowan, thành công của bà Haley tại LHQ có thể khiến ông Trump căng thẳng và đây có thể là ”điều bất lợi” cho bà một khi bà được đề nghị thay thế vị trí ngoại trưởng của ông Tillerson.
“Bà ấy sẽ mất đi sự độc lập bà ấy từng có ở New York và sẽ bị bó buộc hơn với chủ trương hành động của tổng thống. Nhưng đó là một đề nghị mà bà không thể từ chối. Có vẻ trớ trêu khi cách mà ông Trump có thể làm hại đến bà Haley là tiến cử bà vào vị trí cao hơn” - theo chuyên gia Gowan.
Nữ Đại sứ Mỹ tại LHQ Nikki Haley và Tổng thống Mỹ Trump (thứ hai từ trái sang) trong một cuộc họp tại LHQ tuần trước. Ảnh: REUTERS
Thời điểm tranh cử tổng thống 2016, bà Haley không tiếp xúc nhiều với ông Trump. Thực ra bà Haley ủng hộ một ứng viên Cộng hòa khác trước khi ông Trump nhận được đề cử.
Là con gái của một gia đình Ấn Độ nhập cư, bà Haley từng phê bình ông Trump với các phát ngôn cứng rắn về nhập cư trái phép cũng như không quyết liệt với các phần tử da trắng cực đoan. Tháng trước, bà Haley từng nói với truyền thông rằng bà đã có một “cuộc trao đổi cá nhân” với ông Trump khi ông đổ lỗi cả cho những người phản đối phân biệt sắc tộc trong cuộc bạo loạn sắc tộc ở Charlotte (Virginia).
