Ngày 22-11, Công ty SJC niêm yết giá vàng miếng ở mức 148,3 - 150,3 triệu đồng/lượng, đi ngang so với phiên trước, bất chấp giá vàng thế giới đã lùi khoảng 30 USD/ounce, xuống 4.043 USD/ounce.
Quy đổi theo tỉ giá Vietcombank, giá vàng thế giới tương đương khoảng 128,6 triệu đồng/lượng (chưa bao gồm thuế, phí), đồng nghĩa vàng SJC đang cao hơn giá quốc tế khoảng 21 triệu đồng/lượng, mức chênh lệch gây nhiều tranh cãi suốt thời gian qua. Nếu tính theo giá chợ đen, thì khoảng cách vàng miếng SJC chợ đen với thế giới lên đến 25 - 28 triệu đồng/lượng tùy thời điểm.
Vàng miếng bán trở lại, người dân mua tấp nập
Ghi nhận sáng nay tại thị trường vàng cho thấy Công ty SJC tiếp tục duy trì hình thức bán vàng miếng trực tiếp tại quầy, thay cho cơ chế đăng ký trực tuyến trước đó. Việc mua bán vẫn được siết chặt với các quy định hành chính như khách hàng bắt buộc xuất trình CCCD bản gốc, vàng nhẫn bị giới hạn tối đa 1 chỉ/người/ngày, còn vàng miếng SJC mỗi người chỉ được mua không quá một lượng.
Kể từ thời điểm SJC mở lại kênh bán vàng miếng trực tiếp từ ngày 18-11, trước cửa hàng SJC trên đường Nguyễn Thị Minh Khai (TP.HCM), dù 8h30 sáng mới mở cửa, nhưng nhiều người đã có mặt từ chiều hôm trước để giữ vị trí, thậm chí hình thành cả “thị trường ngầm” mua - bán suất chờ mua vàng miếng.
Điều khiến không ít người ngỡ ngàng là dòng người xếp hàng mua vàng miếng giá 150 triệu đồng/lượng lại chủ yếu là những gương mặt còn rất trẻ. Trong khi đó, không ít lao động làm công ăn lương vẫn chật vật tích cóp từng tháng lại chỉ gom nhặt đủ để mua 3 phân, 5 phân hoặc 1 chỉ vàng nhẫn 9999 mà thôi. Thực trạng này cho thấy sự lệch pha giữa nhu cầu đầu cơ và khả năng tích lũy thực chất.
Trên mạng xã hội, tình trạng “xếp hàng thuê” để mua vàng miếng SJC nhanh chóng trở thành đề tài tranh cãi gay gắt. Trên mạng, nhiều người phản ánh việc một số “cò” chiếm trước các vị trí đẹp rồi sang tay lại với giá 2 - 3 triệu đồng/suất, hình thành một lớp trung gian hưởng lợi ngay trước cửa tiệm vàng, có người bức xúc chia sẻ , chỉ mới có vài khách thực sự đứng đợi, nhưng suất đầu đã bị chiếm trọn để bán chỗ, tiền công xếp hàng từ 18 giờ chiều hôm trước đến 8 giờ sáng hôm sau lên tới 3 triệu đồng/suất/lượng.
Tại cửa hàng vàng Mi Hồng (phường Gia Định), tình trạng mua bán không quá căng thẳng do vàng miếng SJC không phải ngày nào cũng có hàng. Với vàng nhẫn do doanh nghiệp sản xuất, mỗi khách chỉ được mua một chỉ/lần, nếu muốn mua thêm buộc phải xếp hàng lại từ đầu.
Đáng chú ý, những ngày gần đây, Công ty SJC, Mi Hồng chỉ bán vào buổi sáng, buổi chiều không còn nguồn cung. Sáng 21-11, nhiều khách đến Mi Hồng sau 8h30 đã không còn cơ hội nhận số thứ tự mua vàng nhẫn hoặc vàng miếng.
Khi nguồn cung bị siết chặt và kênh phân phối bị kiểm soát, vàng miếng SJC dần mang dáng dấp của một loại tài sản “có lãi ngay khi mua”, bởi giá trên thị trường tự do luôn cao hơn giá niêm yết từ 5 - 7 triệu đồng/lượng.
Trong khi trên thị trường quốc tế, khoảng vênh giữa hai chiều chỉ dao động 1-2 USD/ounce, tại Việt Nam, mức chênh đã bị đẩy lên 2 - 2,5 triệu đồng/lượng ngay cả khi thị trường lặng sóng và có thể mở rộng tới 5 - 7 triệu đồng/lượng khi biến động gia tăng.
Khoảng chênh lệch này vô hình trung trở thành “chi phí bắt buộc” mà người mua vàng trong nước phải gánh chịu, đồng thời tạo ra môi trường thuận lợi cho giới đầu cơ, trung gian và các giao dịch ngoài luồng lộng hành. Hệ quả là vàng không còn vận hành đúng vai trò của một tài sản tích trữ an toàn, mà bị đẩy thành cuộc đua giành suất, giành lợi, một nghịch lý đang ngày càng bộc lộ rõ trên thị trường kim loại quý trong nước.
Làm sao để hạ nhiệt thị trường vàng?
TS Lê Bá Chí Nhân, chuyên gia tài chính nêu quan điểm: Thị trường vàng Việt Nam đang ở trong trạng thái lệch pha cung cầu với hàng loạt vấn đề tồn động như khan hiếm vàng miếng SJC, người dân phải xếp hàng dài nhiều ngày để mua, trong khi Nghị định 232/2025/NĐ-CP đã chính thức có hiệu lực từ ngày 10/10/2025.
Nghị định này được xem là bước ngoặt khi chấm dứt cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, mở đường cho doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện được phép nhập khẩu nguyên liệu, sản xuất và phân phối vàng. Đồng thời, quy định thanh toán không tiền mặt với giao dịch từ 20 triệu đồng/ngày trở lên cũng nhằm tăng minh bạch, kiểm soát dòng tiền.
Tuy vậy, theo TS Nhân, các vấn đề cốt lõi vẫn tồn tại là nhu cầu đầu cơ vàng gia tăng, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới vẫn duy trì ở mức cao (khoảng 5-7%, thời gian gần đây liên tục đắt hơn từ 18-22 triệu đồng/lượng), nguồn cung thiếu liên thông, tâm lý tích trữ lan rộng và buôn lậu vẫn chưa được kiểm soát triệt để.
“Để thị trường vàng trong nước vận hành lành mạnh, không thể chỉ trông chờ vào một chính sách đơn lẻ, mà cần một gói giải pháp tổng thể, kết hợp giữa tăng cung, minh bạch hóa và kiểm soát hành vi thị trường”, TS Nhân nhấn mạnh.
Cần hành động nhanh và đồng bộ
TS Lê Bá Chí Nhân cho rằng: Giải pháp ưu tiên là đẩy nhanh triển khai Nghị định 232/2025, trong đó NHNN cần sớm cấp phép cho 5 -10 doanh nghiệp, ngân hàng thương mại lớn đủ năng lực tham gia nhập khẩu và sản xuất vàng miếng, với hạn mức linh hoạt khoảng 50 - 55 tấn/năm theo nhu cầu thị trường.
Bên cạnh đó, hoạt động đấu thầu vàng miếng vẫn nên duy trì nhưng cần điều chỉnh giá khởi điểm sát hơn với giá thế giới, cộng chi phí hợp lý, tránh vô tình đẩy giá nội địa tăng cao như thời gian qua.
Việc tăng cung sẽ góp phần xóa bỏ “cơn khát vàng”, giảm động cơ buôn lậu (đang chiếm 20–30% nguồn cung), đồng thời hạn chế cảnh xếp hàng chờ mua kéo dài, một biểu hiện điển hình của thị trường bị bóp méo.
Song song đó, việc phát triển các sản phẩm thay thế như quỹ ETF vàng, tài khoản vàng điện tử hay chứng chỉ vàng giao dịch qua sàn chứng khoán sẽ giúp nhà đầu tư tiếp cận giá vàng theo chuẩn quốc tế mà không cần nắm giữ vật chất, một hướng đi đã được nhiều quốc gia như Ấn Độ hay Trung Quốc triển khai hiệu quả.
Một trong những giải pháp then chốt là hình thành sàn giao dịch vàng tập trung, nơi giá được cập nhật theo chuẩn quốc tế và giám sát theo thời gian thực. Khi thị trường được liên thông, “vùng đệm giá” mang tính độc quyền sẽ dần bị loại bỏ, chênh lệch giá có thể giảm về dưới 3% trong 6–12 tháng, thay vì mức cao kéo dài như hiện nay. Cùng với đó là việc hoàn thiện khung pháp lý chống thao túng giá, xử lý nghiêm hành vi găm hàng, thổi giá, phát tán thông tin gây nhiễu loạn thị trường, đặc biệt trên mạng xã hội.
"NHNN cần tiếp tục tăng cường thanh tra, kiểm soát hóa đơn điện tử, phòng chống rửa tiền và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, với chế tài đủ sức răn đe. Đồng thời, cần đẩy mạnh truyền thông, nâng cao hiểu biết tài chính cho người dân để giảm xu hướng đầu cơ theo tâm lý đám đông. Việc khuyến khích tiêu dùng vàng trang sức, mỹ nghệ, nhóm ít chịu tác động đầu cơ cũng là một kênh giúp điều tiết lại cấu trúc nhu cầu trên thị trường" TS Nhân nêu quan điểm.
Theo TS Lê Bá Chí Nhân, nếu các giải pháp trên được triển khai đồng bộ trong 3-6 tháng tới, thị trường vàng hoàn toàn có thể bước vào trạng thái ổn định hơn: chênh lệch giá thu hẹp đáng kể, đầu cơ giảm 30 -50%, và người dân tiếp cận vàng thuận lợi hơn mà không phải trả “phí tâm lý” hay chen lấn xếp hàng.
“Đây không chỉ là câu chuyện cân đối cung cầu, mà còn là bài kiểm tra năng lực quản trị tâm lý thị trường trong bối cảnh bất ổn toàn cầu ngày càng lớn”, ông Nhân nhấn mạnh.
