Giám đốc bộ phận phân tích kinh tế vĩ mô và nghiên cứu thị trường (CFA) của VinaCapital, ông Michael Kokalari, vừa có một báo cáo về tình hình tỷ giá cũng như dự báo biến động lãi suất tiền gửi trong hệ thống ngân hàng từ nay đến cuối năm.
Áp lực trong, ngoài
Báo cáo cho biết tỷ giá USD/VND thời điểm này đã tăng 4,5% so với đầu năm, cao hơn 1% so với mức bình quân dưới 3,5% một năm trong 8 năm qua. Ngân hàng Nhà nước đang chịu sức ép rất lớn trước yêu cầu giữ giá đồng nội tệ.
Đây là một nhiệm vụ đầy thách thức, bởi lạm phát và tăng trưởng kinh tế của Mỹ nóng hơn dự kiến đang khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tính toán giảm số lần cắt giảm lãi suất cơ bản trong năm. Diễn biến này khiến đồng bạc xanh tăng giá mạnh gần 5% so với đầu năm.
Tiền đồng Việt Nam còn phải đối mặt với áp lực từ tình huống bất thường của giá vàng thế giới. Thay vì giảm giá theo quy luật khi lãi suất của Fed neo ở mức cao và chỉ số giá USD tăng mạnh thì giá vàng thế giới thời gian qua luôn biến động ở mức cao. Tính ra, trên sàn giao dịch New York, giá vàng thời điểm này đã tăng 16% so với đầu năm, và tăng 30% so với cuối năm 2022.
Cùng với chênh lệch lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới, người Việt Nam đã đẩy mạnh việc mua vàng, cũng tức là tăng nhu cầu sử dụng USD.
Ở trong nước, yếu tố lạm phát cũng gây áp lực lên tỷ giá USD/VND. Chuyên gia của VinaCapital dự báo lạm phát ở Việt Nam sẽ đạt 4-5% vào cuối năm.
Các giải pháp can thiệp
Chuyên gia VinaCapital phân tích trong những năm gần đây, đặc biệt năm 2022, Ngân hàng Nhà nước đã chứng tỏ rằng sẵn sàng hy sinh một phần tăng trưởng trước mắt để giữ được tỷ giá USD/VND ở mức ổn định. Lập luận là sự ổn định của tỷ giá hối đoái sẽ khuyến khích kênh đầu tư FDI, từ đó hỗ trợ cho sự tăng trưởng kinh tế lâu dài của Việt Nam.
Theo cách ấy, nhà điều hành đã sử dụng một số công cụ trong hai năm qua để ngăn chặn sự giảm giá của đồng VND, gồm: (1) Bán dự trữ ngoại hối cho các ngân hàng thương mại trong nước; (2) Áp dụng giao dịch hối đoái kỳ hạn có thể hủy ngang; (3) Tăng lãi suất điều hành; (4) Và/hoặc rút thanh khoản ra khỏi thị trường tiền tệ để đẩy lãi suất liên ngân hàng ngắn hạn.
Nhưng ở thời điểm này, việc áp dụng các giải pháp ấy là không dễ dàng. Chẳng hạn, dự trữ ngoại hối hiện tại theo các tính toán là vào khoảng 90-100 tỷ USD. Con số này tương đương giá trị nhập khẩu khoảng ba tháng, được coi là lượng dự trữ ngoại hối an toàn tối thiểu mà ngân hàng trung ương của mỗi quốc gia cần nắm giữ. Do đó, chuyên gia VinaCapital cho rằng Ngân hàng Nhà nước sẽ rất thận trọng trong việc sử dụng dự trữ ngoại hối để can thiệp tỷ giá USD/VND.
Các yếu tố bên ngoài sẽ được nhà điều hành tính tới, trong đó có kinh tế Mỹ. Nghịch lý đang diễn ra là Fed duy trì lãi suất cao trong thời gian dài nhưng nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn tăng trưởng tốt. Lãi suất cao của Fed theo cách ấy đang là con dao hai lưỡi đối với Việt Nam: Về mặt tiền tệ thì gây áp lực giảm giá của tiền đồng nhưng kinh tế Mỹ mạnh lên lại giúp phục hồi xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ, từ mức giảm 21% so với cùng kỳ trong quý I/2023 lên mức tăng 26% trong quý I/2024.
Tăng lãi suất tiền gửi để giữ giá đồng nội tệ, nhưng chỉ có thể tăng nhẹ
Trước diễn biến đồng nội tệ mất giá mạnh so với trung bình 8 năm qua, nhà điều hành hẳn sẽ phải có giải pháp để tăng lãi suất tiền gửi trong hệ thống ngân hàng. Nhưng mức tăng sẽ phải đảm bảo cân bằng giữa yêu cầu ổn định tỷ giá và thúc đẩy tăng trưởng. Nghĩa là lãi suất cần đủ cao để hỗ trợ tiền đồng Việt Nam, nhưng không thắt chặt tiền tệ quá mức gây cản trở tăng trưởng GDP.
Chuyên gia VinaCapital dự báo lãi suất tiền gửi trong hệ thống ngân hàng từ nay đến cuối năm có thể tăng 50 - 100 điểm cơ bản. Đây sẽ là diễn biến ngược chiều với cả năm 2023, khi lãi suất tiền gửi đã giảm đáng kể so với trước đó.
Một số diễn biến gần đây đang hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước thực hiện nhiệm vụ của mình. Đó là thặng dư thương mại đã tăng từ 6% GDP năm 2023 lên 8% GDP trong quý I, và giải ngân vốn FDI tăng mạnh khoảng 5% GDP trong ba tháng đầu năm nay. Điều này giúp cho nguồn cung ngoại tệ tương đối dồi dào.
