Án hành chính bị hủy, sửa nhiều, do đâu?

Theo thống kê, từ 1-10-2011 đến 31-7-2012, ngành tòa án giải quyết được 2.312/5.769 vụ án hành chính đã thụ lý. Tỉ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa là 8,4%, chủ yếu do nguyên nhân chủ quan như tòa xác định sai người bị kiện, áp dụng pháp luật chưa chính xác…

Trước đây, vì không đồng ý với quyết định bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, ông Trần Trung Nghĩa đã khởi kiện chủ tịch UBND quận 9
(TP.HCM) ra TAND quận này. Tòa xác định người bị kiện là UBND quận nên đưa vào tham gia tố tụng.

Kiện sai đối tượng, vẫn xử

Ông Nghĩa phản đối, xác định rõ mình chỉ kiện chủ tịch quận chứ không kiện UBND quận. Dù vậy, tháng 6-2011, TAND quận 9 vẫn đưa vụ kiện ra xử sơ thẩm, tuyên bác đơn của ông Nghĩa.

Xử phúc thẩm, TAND TP.HCM nhận định thẩm quyền ban hành quyết định về bồi thường, hỗ trợ thiệt hại là của UBND quận 9 chứ không phải của chủ tịch UBND quận. Do vậy, việc ông Nghĩa khởi kiện chủ tịch quận thuộc trường hợp người khởi kiện không có quyền khởi kiện (điểm a khoản 1 Điều 109 Luật Tố tụng hành chính) nên tòa không thụ lý, giải quyết.

Trong vụ này, lẽ ra TAND quận 9 phải giải thích cho ông Nghĩa biết về thẩm quyền ban hành quyết định hành chính nêu trên, hướng dẫn ông xác định lại tư cách người bị kiện theo quy định. Nếu ông Nghĩa không đồng ý mà vẫn kiện chủ tịch quận thì tòa trả lại đơn kiện. Do vậy, việc TAND quận 9 đưa UBND quận 9 vào làm người bị kiện dù ông Nghĩa không đồng ý là không phù hợp quy định và không phù hợp nguyên tắc tự định đoạt của đương sự. Từ đó, TAND TP đã hủy án sơ thẩm, đình chỉ giải quyết vụ án, trả lại đơn kiện cho ông Nghĩa.

Vụ khác, xác định nhà đất của bà Nguyễn Thị Huệ thuộc khu vực dự án đầu tư xây dựng khu công nghệ cao, UBND quận 9 đã ban hành quyết định bồi thường và yêu cầu bà Huệ bàn giao đất. Bà Huệ không đồng ý nên bị cưỡng chế. Bà Huệ khiếu nại nhưng bị chủ tịch UBND quận 9 bác. Vì vậy, bà Huệ khởi kiện yêu cầu TAND quận 9 hủy quyết định cưỡng chế hành chính và quyết định giải quyết khiếu nại của chủ tịch UBND quận.

Xử sơ thẩm hồi tháng 8-2011, TAND quận 9 đã bác yêu cầu khởi kiện của bà Huệ nên bà kháng cáo. Theo TAND TP, cấp sơ thẩm xác định người bị kiện là chủ tịch UBND quận 9 và xét xử hành vi hành chính của chủ tịch UBND quận là không đúng bởi quyết định cưỡng chế hành chính đối với bà Huệ thuộc thẩm quyền của UBND quận 9. Đây là sai sót mà tòa phúc thẩm không thể bổ sung, khắc phục được nên phải hủy án để đảm bảo quyền tham gia tố tụng của UBND quận 9.

Quên đối chiếu quy định

Bà Tôn Nữ Anh Thư đăng ký kinh doanh ngành nghề cho người Việt Nam thuê nhà để ở tại phường Trung Mỹ Tây (quận 12). Bà bị chủ tịch UBND quận ban hành quyết định phạt tiền hơn 15 triệu đồng vì có nhiều vi phạm: Nhà cho người Việt Nam thuê để ở nhưng lại tính tiền theo ngày giờ, sử dụng nhân viên không ký hợp đồng lao động… Ngoài ra, chủ tịch quận còn xác định bà Thư hành nghề kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự mà không có giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự.

Bà Thư khiếu nại thì bị chủ tịch quận bác. Bà bèn khởi kiện yêu cầu TAND quận 12 hủy quyết định xử phạt hành chính và quyết định giải quyết khiếu nại của chủ tịch quận. Tháng 9-2011, TAND quận 12 đã bác yêu cầu của bà.

Xử phúc thẩm, TAND TP nhận định: Quyết định giải quyết khiếu nại được thực hiện theo trình tự, thủ tục của Luật Khiếu nại, tố cáo. Quyết định này không phải là đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính, không thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa.

Về quyết định xử phạt hành chính, TAND TP cho rằng theo điểm d khoản 1 Điều 1 Nghị định 72 ngày 3-4-2009 của Chính phủ thì ngành nghề kinh doanh của hộ bà Thư (cho người Việt Nam thuê nhà để ở) không buộc phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự. Do vậy, việc chủ tịch UBND quận 12 xử phạt nội dung này đối với bà Thư là không phù hợp. Tòa sơ thẩm chỉ căn cứ vào việc bà Thư ký tên vào biên bản xác nhận nội dung vi phạm, không xem xét, đối chiếu hành vi khách quan với điều luật áp dụng vào hành vi đó để bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Thư là chưa thỏa đáng.

Cuối cùng, TAND TP đã sửa án sơ thẩm, hủy quyết định xử phạt vi phạm hành chính của chủ tịch UBND quận 12.

SONG PHƯƠNG