Bạn LÊ NGỌC THÀNH, sinh viên Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM hỏi.
ANH PHÓ trả lời: Bạn Lê Ngọc Thành mến, “Cao Ly” và “Triều Tiên” là tên của hai vương quốc tiếp nối nhau trên cùng lãnh thổ thuộc chủ quyền một nước vùng Đông Bắc Á, từ thế kỷ X đến thế kỷ XX, phía bắc giáp Trung Quốc và Liên bang Nga, phía đông giáp biển Nhật Bản, phía tây giáp biển Hoàng Hải… Vương triều Koryo (918-1392), âm tiếng Việt gọi là “Cao Ly”. Triều đại Cao Ly thành lập từ năm 918, trải qua 34 đời vua. Đến năm 1392, triều đại Cao Ly chấm dứt, để thành lập triều đại mới gọi tên là Choson, âm tiếng Việt là “Triều Tiên” (1392-1910). Sau đó là thời kỳ quân xâm lược Nhật Bản chiếm và đô hộ nước này liên tục 35 năm cho tới sau Chiến tranh thế giới lần thứ II (tháng 8-1945) mới được giải phóng. Như vậy, “Cao Ly” và “Triều Tiên” là hai tên gọi cùng một quốc gia phong kiến ở vùng Đông Bắc châu Á. Cho nên, ta gọi tên nước này là “Cao Ly” hay “Triều Tiên” cũng được, cũng là một nước thôi. Sau Thế chiến thứ II (1945), Nhật đầu hàng Đồng minh, nước Triều Tiên bị chia ra thành hai khu vực: từ vĩ tuyến thứ 38 trở ra bắc do quân đội Liên Xô chiếm đóng; còn từ vĩ tuyến 38 trở vào nam do quân đội Mỹ chiếm đóng (cũng như nước ta, sau Thế chiến II, quân đội Trung Hoa (Tưởng Giới Thạch) tiến vào giải giáp quân Nhật từ vĩ tuyến 16 trở ra bắc; còn quân đội Anh thì vào giải giáp Nhật từ vĩ tuyến 16 trở vô nam vậy). Đó là sự phân công của các nước Đồng minh chiến thắng phát xít Nhật. Đến năm 1948, khu vực phía Nam lập một nước riêng, lấy tên là “Đại Hàn Dân Quốc” gọi tắt là “Đại Hàn” hay “Hàn Quốc”, có người cũng gọi là “Nam Triều Tiên”. Còn từ vĩ tuyến 38 trở ra dưới ảnh hưởng của Liên Xô và Trung Quốc cũng thành lập một nước riêng, tên gọi là “Cộng hòa Dân chủ nhân dân Triều Tiên”, thường gọi là “Bắc Triều Tiên” hay “Triều Tiên”… Cho tới nay, từ vĩ tuyến 38 trở xuống nam được gọi là “Hàn Quốc”, còn từ đó trở lên bắc thì gọi là “Triều Tiên”. Đó là cách gọi tên thôi. Bạn hỏi, tại sao Triều Tiên (Bắc Triều Tiên) là một nước xã hội chủ nghĩa mà nguyên thủ quốc gia lại “cha truyền con nối”? Theo hiểu biết của tôi qua tài liệu sách vở tham khảo, các nước xã hội chủ nghĩa tuy cũng theo chủ nghĩa Mác-Lênin nhưng mỗi nước có màu sắc riêng, như ở Trung Quốc thì chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc, cũng như Triều Tiên thì chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Triều Tiên… Theo sách Cộng hòa Dân chủ nhân dân Triều Tiên trong thập niên đầu thế kỷ XXI của tác giả Phạm Quý Long (Viện nghiên cứu Đông Bắc Á, Viện Khoa học xã hội Việt Nam) thì: “Có thể nói, thể chế chính trị của Cộng hòa Dân chủ nhân dân Triều Tiên được coi là một ví dụ điển hình về chế độ gia đình trị. Hệ thống chính trị nước này dưới sự lãnh đạo của cố Chủ tịch Kim Il Sung (Kim Nhật Thành) trong suốt 40 năm từ khi nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Triều Tiên được thành lập cho đến khi ông qua đời ở tuổi 83, vào tháng 7-1994. Sau đó, quyền lãnh đạo đảng, nhà nước và quân đội đã được trao cho con trai ông là Kim Jong Il (Kim Chính Nhật)… Trên thực tế, thể chế chính trị ấy thể hiện quan điểm của Cộng hòa Dân chủ nhân dân Triều Tiên thực hiện việc xây dựng đất nước theo “chế độ xã hội chủ nghĩa kiểu Triều Tiên” do đảng Lao động Triều Tiên lãnh đạo, lấy tư tưởng “Chủ thể (Juche)” của cố Chủ tịch Kim Nhật Thành làm kim chỉ nam cho mọi hoạt động của đời sống quốc gia” (Sđd, Nxb. Tự điển bách khoa, Hà Nội, 2009, trang 115-116). Theo chế độ đó, ở Triều Tiên, Kim Nhật Thành được gọi là “Lãnh tụ vĩ đại”; năm 1998 được Quốc hội tôn là “Chủ tịch nước vĩnh viễn” và ghi vào Lời nói đầu của hiến pháp. Ngày 17-12-1911, “Lãnh tụ kính yêu” Kim Jong Il qua đời, thì con của ông là Kim Jong Un (Kim Chính Ân) lên kế vị ở vị trí “người kế thừa vĩ đại”, lãnh đạo tối cao của nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Triều Tiên, Bí thư thứ nhất đảng Lao động Triều Tiên, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng quốc gia Triều Tiên. Tháng 7-2012, Kim Jong Un được phong quân hàm Nguyên soái là cấp bậc cao nhất trong quân đội Triều Tiên hiện nay, dù trước đó ông này chưa ở trong quân đội ngày nào… Thân chào bạn.
(Nguyệt san Pháp Luật TP.HCM số 185)
