Hết thời hiệu phạt, buộc tháo dỡ được không?

Lập biên bản vi phạm của gần 10 năm trước

Thời điểm này ông Hai hành nghề tài xế. Năm 1968, ông Hai nghỉ lái xe, về nhà cất cái quán lá ở phần đất đã khai thác thêm nói trên với diện tích khoảng 20 m² để bán đồ ăn sáng nuôi các con ăn học. Ông Hai kể vào khoảng năm 2008, ông sửa lại quán thành khung cột sắt, vách tôn, mái tôn để chấp hành chủ trương xóa nhà tre lá trên địa bàn quận.

Đến năm 2010, khi dự án nâng cấp đô thị tiến hành mở rộng hẻm thì quán của ông Hai phải giải tỏa sâu vào 0,6 m, chiều ngang khoảng 4,5 m và được bồi thường vật kiến trúc trên đất là 11 triệu đồng (không bồi thường đất).

Tháng 12-2011, Đội QLTT đô thị quận Ninh Kiều đã lập biên bản đối với ông Hai về hành vi xây dựng nhà không có giấy phép xây dựng trên phần đất do Nhà nước quản lý với quy cách nhà trệt khung cột sắt tiền chế, vách tôn với lưới B.40 và mái bằng tôn. Đáng chú ý là trong biên bản của Đội QLTT đô thị thể hiện nhà (thực chất là cái quán) xây dựng lại, cải tạo từ năm 2002 và sử dụng đến nay. Điều này có nghĩa là hành vi vi phạm đã xảy ra cách thời điểm lập biên bản gần 10 năm.

Ông Phan Quang Hai (bìa trái) và con trai tại phiên tòa sơ thẩm cuối tháng 1-2014. Ảnh: G.TUỆ

Đến ngày 3-1-2012, lãnh đạo UBND quận Ninh Kiều đã ký Quyết định số 05 về việc áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, buộc tháo dỡ công trình xây dựng theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 4 Nghị định số 23 ngày 27-2-2009 của Chính phủ (về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng; kinh doanh bất động sản…).

Hoãn xử để giám định chữ ký

Ông Hai khiếu nại Quyết định số 05 nói trên nhưng bị UBND quận Ninh Kiều bác đơn. Không đồng tình, ông khởi kiện yêu cầu TAND quận này hủy bỏ Quyết định số 05.

Tại các phiên hòa giải do tòa tổ chức, phía ông Hai cho rằng dù phần đất đang tồn tại quán nước của gia đình ông là đất do Nhà nước quản lý nhưng ông đã cất quán từ năm 1968.

Trong khi đó, đại diện UBND quận Ninh Kiều cho rằng căn cứ trên bản đồ được đo đạc năm 1997 và 1998 không thể hiện rằng phần đất mà ông Hai đang sử dụng bị buộc tháo dỡ công trình xây dựng nằm trong giấy đỏ của ông Hai. Mặt khác vào năm 2002, UBND phường An Phú đã lập biên bản về việc cất mái chái do Nhà nước quản lý. Ông Hai có cam kết trong biên bản này là khi nào Nhà nước sử dụng đất thì ông sẽ tháo dỡ. Theo đại diện UBND quận, do ông Hai xây dựng công trình đã lâu nên không còn thời hiệu xử phạt hành chính nhưng vẫn phải áp dụng biện pháp buộc khắc phục hậu quả.

Cuối tháng 1-2014, TAND quận Ninh Kiều đã đưa vụ kiện của ông Hai ra xử sơ thẩm. Tại tòa, đại diện UBND quận Ninh Kiều vẫn giữ nguyên quan điểm buộc ông Hai tháo dỡ công trình vi phạm. Trước câu hỏi của đại diện VKS vì sao ông Hai xây dựng quán từ năm 2002 nhưng đến năm 2011 mới lập biên bản rồi phạt, đại diện UBND quận Ninh Kiều thừa nhận vào năm 2002, phường đã xử lý không dứt điểm, đến năm 2011 bà con ở khu vực có đơn nên mới tiến hành xử lý.

Đến đây, phiên xử xuất hiện tình tiết mới: Phía ông Hai nói không biết gì về biên bản mà phường buộc ông Hai ngừng thi công lập năm 2002, chữ ký và chữ viết trong biên bản không phải là chữ ký và chữ viết của ông Hai. Mặt khác, ông Hai cho rằng vào năm 2002 không có việc xây dựng, sửa chữa quán như chính quyền địa phương xác định mà chỉ đến năm 2008 ông mới sửa quán để chấp hành chủ trương xóa nhà tre lá trên địa bàn quận.

Sau khi hội ý, tòa đã tuyên hoãn xử để tiến hành trưng cầu giám định chữ viết, chữ ký của ông Hai trong biên bản vi phạm lập năm 2002.

Hết thời hiệu phạt, giải quyết sao?

Từ vụ việc trên, một vấn đề pháp lý được đặt ra: Trong trường hợp hành vi vi phạm đã hết thời hiệu xử phạt hành chính như trên, cơ quan chức năng có quyền buộc khắc phục hậu quả như buộc tháo dỡ công trình xây dựng vi phạm hay không?

Theo TS Đặng Anh Quân (giảng viên Trường ĐH Luật TP.HCM), vấn đề này đã được quy định rất rõ và xuyên suốt, thống nhất trong các văn bản quy phạm pháp luật về xử lý vi phạm hành chính từ trước đến nay. Cụ thể là Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính trước đây và Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện nay cũng như các nghị định liên quan của Chính phủ.

Theo đó, các văn bản này đều có quy định về thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính. Nếu quá thời hạn thì không xử phạt nhưng cơ quan chức năng vẫn có quyền ra quyết định buộc người vi phạm khắc phục hậu quả, trong đó có việc buộc tháo dỡ công trình xây dựng vi phạm.

GIA TUỆ - HỒNG TÚ