Người dân, doanh nghiệp (DN) hài lòng hơn từ những thuận lợi của các cây cầu, tuyến đường được xây mới, nâng cấp. Cũng không quá khó để họ hiểu rằng việc nhà đầu tư thu phí hoàn vốn là tất yếu và đúng quy định.
Nhưng vì sao người dân, DN vẫn kêu ca về các dự án giao thông BOT?
Ta có thể không thể trách các nhà đầu tư đã bỏ vốn xây cầu, đường và tìm nhiều cách, thậm chí bắt chẹt chủ xe để mau chóng hoàn vốn kèm khoản lời càng cao càng tốt. Tuy nhiên, điều đáng nói là các cơ quan có trách nhiệm đã chưa tạo được niềm tin cho người dân về sự minh bạch, công bằng và chưa kiểm soát thật tốt các sai sót trong các công trình giao thông BOT. Cạnh đó, nhiều nơi có mật độ trạm thu phí quá dày, phá vỡ khoảng cách tối thiểu giữa hai trạm thu phí theo quy định. Người dân, DN vận tải không chỉ than với mức phí tăng cao mà còn cảm thấy bị bắt chẹt khi đi một nơi song phải đóng phí cho một dự án ở xa hàng chục, thậm chí cả trăm kilomet...
Sự phản ứng từ những lý do như trên là có cơ sở. Thế nên mới đây Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 35/NQ-CP yêu cầu các cơ quan liên quan “rà soát, điều chỉnh mức phí đường bộ, phí BOT và đề xuất mức điều chỉnh hợp lý để giúp DN giảm chi phí, đặc biệt là DN kinh doanh dịch vụ vận tải”.
Yêu cầu của nghị quyết này được coi là một trong những giải pháp gỡ khó cho người dân, DN trong quá trình thực hiện mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2016-2020 và kiểm soát lạm phát.
Đầu tư hạ tầng giao thông (và trong nhiều lĩnh vực khác) theo hình thức BOT hay rộng hơn là PPP (hợp tác công tư) là không thể không thực hiện. Tuy nhiên, mức “phí BOT” không chỉ tác động đơn lẻ đến từng chủ xe, DN vận tải mà có thể tạo ra sức ép mạnh tới giá cả, gây bất ổn cho xã hội. Vì vậy, việc thu phí giao thông BOT cần phải minh bạch. Các cơ quan chức năng còn phải kiểm soát chặt chẽ và tính đúng đắn về tổng mức đầu tư nhằm xác định mức phí, thời hạn thu phí phù hợp. Sự phù hợp này cũng phải cân nhắc kỹ, có xét đến sức mua của người dân, DN.
Một khi việc thu phí BOT đảm bảo được sự cân bằng về lợi ích của các bên thì mới hy vọng các dự án này sẽ mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội cao hơn và sự kêu ca từ người dân sẽ thấp xuống.
