Tháo gỡ điểm nghẽn để thu hút trí tuệ, nguồn vốn kiều bào

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, ông Peter Hồng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam (VN) ở nước ngoài (BAOOV), nói bà con kiều bào lúc nào cũng mong muốn về xây dựng quê hương, đất nước giàu mạnh hơn. Nhưng kiều bào cũng mong muốn VN tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, cải cách thủ tục hành chính về đầu tư, nhất là khâu thực thi ở các địa phương để tạo điều kiện thuận lợi cho kiều bào.

Nhà đầu tư kiều bào tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Việt Nam. Ảnh: QH - PM

Kiều bào muốn đóng góp vốn, trí tuệ phát triển quê hương

. Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về việc thu hút nguồn lực của bà con kiều bào đầu tư vào VN để xây dựng đất nước trong thời gian qua?

+ Ông Peter Hồng (ảnh): Thời gian qua, các cơ quan quản lý nhà nước đã triển khai nhiều chính sách ngày càng thông thoáng nhằm khuyến khích nhà đầu tư Việt kiều có tiềm lực tài chính, trình độ, tay nghề, kinh nghiệm… về cống hiến lâu dài cho quê hương. Chẳng hạn, các thủ tục đầu tư áp dụng đối với kiều bào đơn giản, thuận lợi hơn so với nhà đầu tư nước ngoài.

Với các chính sách đáp ứng được kỳ vọng của kiều bào, lượng kiều hối về VN ngày càng tăng cao. Nếu như thập niên 1990, lượng kiều hối chỉ có 1 triệu USD thì sau đó đã tăng lên con số hàng tỉ USD mỗi năm. Đặc biệt trong nhiều năm trở lại đây, lượng kiều hối chuyển về VN dao động 17-18 tỉ USD/năm, xếp trong nhóm các nước có lượng kiều hối lớn nhất thế giới.

Hậu dịch bệnh, lượng kiều hối này đặc biệt có ý nghĩa cho sự phục hồi cuộc sống của người dân cũng như thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế và bổ sung ngoại tệ cho đất nước.

Không chỉ vậy, các dự án đầu tư với số vốn hàng tỉ USD của doanh nhân kiều bào đã góp phần tạo công ăn việc làm, đào tạo nghề, phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương và tăng nguồn thu từ thuế cho ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, kiều hối và dự án đầu tư của kiều bào chỉ là một phần câu chuyện. Quan trọng hơn chính là thu hút, tận dụng được trí tuệ của người VN được đào tạo ở nước ngoài.

Có nhiều kiều bào làm việc trong các tập đoàn đa quốc gia và chính họ là nhân tố rất hữu ích trong việc kết nối nhà đầu tư nước ngoài với các đối tác trong nước.

. VN mong muốn vươn lên trong số các nước phát triển. Vậy chúng ta cần làm cách nào để thu hút nhân tài là người VN ở nước ngoài về tham gia đóng góp xây dựng đất nước, thưa ông?

+ VN đã có những chủ trương, chính sách tương đối thuận lợi trên nhiều khía cạnh. Ví dụ như chính sách về quốc tịch, nhà đất, đầu tư, cư trú hay các chính sách ưu đãi để thu hút và tạo điều kiện để kiều bào ở nước ngoài về nước lập nghiệp. Mới đây, TP.HCM cũng đã mời bà con kiều bào đóng góp ý kiến làm thế nào để TP thu hút nhân tài.

Hiện nay có khoảng 500.000 trí thức là con em người Việt ở nước ngoài được đào tạo bài bản, trong đó nhiều trí thức rất muốn về VN làm việc. Nhưng vẫn còn một số điểm nghẽn trong việc thu hút bà con kiều bào làm việc, như chính sách lao động tiền lương còn thấp; điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị cho nghiên cứu khoa học và môi trường học thuật chuyên nghiệp còn hạn chế.

Các chính sách cũng chưa đủ tạo một khung chế độ đãi ngộ cụ thể, hấp dẫn về điều kiện sống, làm việc và học tập của trí thức kiều bào cũng như gia đình của họ về nước làm việc. Điều quan trọng hơn, để bà con kiều bào bỏ chất xám, đầu tư mạnh hơn, đóng góp nhiều hơn về trí tuệ của mình không chỉ nằm ở vấn đề tài chính mà là cơ chế đãi ngộ.

Thế hệ kiều bào thứ hai, thứ ba… vẫn luôn hướng về VN

. Nhà nước đã ban hành nhiều quy định pháp luật bám sát thông lệ quốc tế, nhờ đó nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào VN nhiều. Người VN ở nước ngoài về nước đầu tư cũng được hưởng khá nhiều ưu đãi nhưng xem ra kiều bào đầu tư vào VN vẫn còn khá dè dặt?

+ Thực tế bên cạnh những đóng góp trực tiếp, hiện có nhiều kiều bào làm việc trong các tập đoàn lớn, các công ty đa quốc gia và chính họ là nhân tố rất hữu ích trong việc kết nối nhà đầu tư nước ngoài với các đối tác trong nước. Đồng thời góp phần quảng bá, xúc tiến, làm tăng uy tín, sự hấp dẫn của môi trường đầu tư VN đối với các nhà đầu tư quốc tế.

Theo tôi được biết, nhiều công ty đa quốc gia vào VN thông qua sự kết nối của người VN ở nước ngoài không phải là con số nhỏ.

Tuy vậy, theo tôi, VN cần mở một diễn đàn với sự tham gia của các bộ, ngành để đưa thông tin chính thống về pháp luật, đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước, cũng như hỗ trợ bà con kiều bào tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong đầu tư, kinh doanh.

Việc kết nối và hỗ trợ tháo gỡ vướng mắc từ thông tin chính thống sẽ thu hút được nguồn vốn đầu tư của kiều bào vào các dự án tốt và hiệu quả, đồng thời tránh làm nản lòng bà con kiều bào do thiếu thông tin về pháp luật.

. Một số ý kiến nhận xét rằng người VN ở nước ngoài thế hệ đầu tiên với tình cảm quê hương gắn bó sâu sắc, sẵn sàng quay về nước đầu tư. Nhưng thế hệ thứ hai, thứ ba… vốn sinh trưởng và làm việc tại nước ngoài liệu có thể tiếp nối được thế hệ trước về VN đầu tư phát triển đất nước phát triển?

+ Bây giờ ranh giới của thế giới hầu như phẳng và cụm từ “công dân toàn cầu” đang là xu hướng mạnh mẽ. Nếu một cá nhân có tài năng thì đến quốc gia nào làm việc cũng được.

Thế hệ thứ nhất vốn sinh trưởng tại VN nên thường có kỷ niệm sâu sắc với đất nước. Nhưng thế hệ thứ hai khó có kỷ niệm như vậy vì họ sinh trưởng ở nước ngoài, song chắc chắn tình yêu quê hương rất lớn vì họ mang trong mình dòng máu của người VN và luôn được cha mẹ truyền đạt tình cảm yêu quê hương, đất nước.

Có những câu chuyện rất cảm động mà tôi trực tiếp nghe được. Đó là nhiều ông bố, bà mẹ (thế hệ thứ nhất) viết trong di chúc rằng sau khi mất muốn được an nghỉ tại quê hương. Triết lý ở đây rất đơn giản, nếu cha mẹ ở VN thì các con sẽ luôn hướng về VN.

Vì vậy, chúng ta chỉ cần làm thật tốt các chính sách với sự chú trọng bồi dưỡng và củng cố mối liên hệ với quê hương của các thế hệ người Việt thứ hai, thứ ba… sẽ thu hút được nguồn lực của bà con kiều bào.

. Xin cám ơn ông.•

PHƯƠNG MINH - QUANG HUY