Thi hành án hình sự: Còn vướng và rối!

Qua công tác kiểm sát, VKSND tỉnh Hà Tĩnh đã đúc kết được một số bất cập, vướng mắc trong lĩnh vực thi hành án (THA) hình sự. Theo cơ quan này, các bất cập, vướng mắc chưa được khắc phục kịp thời có phần nguyên nhân là đến nay các cơ quan chức năng còn chậm ban hành các văn bản hướng dẫn hoặc hướng dẫn thiếu cụ thể, thiếu thống nhất dù Luật THA hình sự đã có hiệu lực từ ngày 1-7-2011…

Hoãn, tạm đình chỉ THA: Chưa rõ

Vướng mắc đầu tiên là căn cứ hoãn, tạm đình chỉ THA phạt tù. Theo VKSND tỉnh Hà Tĩnh, Thông tư liên tịch số 02/2006 của TAND Tối cao, VKSND Tối cao, Bộ Quốc phòng, Bộ Y tế và Nghị quyết số 01/2007 ngày 2-10-2007 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 61, Điều 62 BLHS về hoãn, tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù đối với người bị phạt tù bị bệnh nặng như sau: “… phải có kết luận của bệnh viện cấp tỉnh trở lên…”. Hai văn bản nói trên lại không nêu rõ “kết luận” là nội dung kết luận trong bệnh án điều trị hay bằng một văn bản kết luận riêng của bệnh viện cấp tỉnh trở lên nên đã tạo ra sự thiếu thống nhất trong nhận thức, dẫn đến việc áp dụng một cách tùy tiện.

Hiện nay hầu hết các trường hợp xin hoãn, tạm đình chỉ THA đều sử dụng kết luận trong bệnh án điều trị tại bệnh viện cấp tỉnh trở lên vì không có quy định nào bắt buộc bệnh viện cấp tỉnh trở lên phải cung cấp văn bản kết luận riêng cho bệnh nhân điều trị. Do quy định, hướng dẫn về căn cứ để xét hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án đối với trường hợp bệnh nặng không cụ thể, rõ ràng, dẫn đến có tình trạng hợp thức hóa căn cứ để xin hoãn, tạm đình chỉ THA phạt tù.

Nhiều điểm trong thi hành án hình sự còn thiếu thống nhất, chưa hướng dẫn cụ thể. Ảnh minh họa: HTD

Bên cạnh đó, tại Hà Tĩnh vừa qua có bốn bị án tuổi cao, bệnh nặng nên được tạm đình chỉ THA phạt tù nhiều lần. Các bị án này sức khỏe đều rất yếu, không thể đi THA được song lại không có quy định, hướng dẫn về căn cứ hoãn, tạm đình chỉ THA do bị án bị bệnh nặng, già yếu để đình chỉ việc THA cho họ.

Thời điểm tính thời gian thử thách của án treo: Mâu thuẫn

Vướng mắc thứ hai, theo VKS tỉnh Hà Tĩnh, là chuyện thời điểm tính thời gian thử thách của án treo. Nghị định số 61/CP của Chính phủ quy định thời gian thử thách được tính từ ngày cơ quan, tổ chức giám sát, giáo dục người phải chấp hành bản án tù treo nhận được quyết định thi hành bản án và trích lục án. Trong khi đó, Nghị quyết số 01ngày 2-10-2007 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao lại hướng dẫn áp dụng Điều 60 BLHS như sau: “Thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách là ngày tuyên án đầu tiên cho hưởng án treo”.

Như vậy, giữa nghị định của Chính phủ và nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao hướng dẫn thiếu thống nhất, đã dẫn đến tình trạng áp dụng tùy tiện. Thực tế hiện nay ngành tòa án hai cấp ở Hà Tĩnh thực hiện theo hướng dẫn trong Nghị quyết số 01 của TAND Tối cao chứ không thực hiện theo quy định của Nghị định số 61 của Chính phủ.

Đánh đồng tù chung thân với tù có thời hạn?

Một bất cập khác là cách tính thời hạn tù còn lại đối với tù chung thân sau khi phạm nhân đã được giảm xuống tù có thời hạn và giảm thời hạn lần đầu. Theo VKS tỉnh Hà Tĩnh, cách tính hiện nay đã đánh đồng giữa hình phạt tù chung thân và phạt tù có thời hạn.

Hiện nay, theo cách tính của Bộ Công an thì trường hợp án 30 năm và trường hợp tù chung thân phạm cùng một loại tội, cùng chấp hành án một thời điểm và có kết quả cải tạo tiến bộ ngang nhau thì trường hợp tù chung thân và trường hợp án 30 năm phải chấp hành án tương đương nhau. Cụ thể: Nếu phạm nhân đã thi hành 13 năm thì trường hợp án phạt tù 30 năm còn lại 17 năm (chưa tính việc được xét giảm hai lần). Phạm nhân chấp hành án phạt tù chung thân thi hành được 13 năm cũng còn lại 17 năm vì theo cách tính của Bộ Công an, nếu tù chung thân thi hành 12 năm thì được giảm xuống 30 năm (theo Điều 58 BLHS), thi hành tiếp một năm và được xét giảm thì thời gian án còn lại khi xét giảm là 17 năm.

Thiếu cơ quan THA hình sự cấp huyện

Ngoài những vướng mắc, bất cập xuất phát từ việc thiếu quy định, hướng dẫn như trên, theo VKSND tỉnh Hà Tĩnh, công tác THA hình sự còn bị ảnh hưởng từ việc cơ quan THA hình sự chấp hành chưa nghiêm quy định của Luật THA hình sự. Hoạt động THA hình sự ở cấp huyện, xã còn bị buông lỏng. Nhiều trường hợp tòa án cấp huyện giao bản án, quyết định THA nhưng công an huyện lại không nhận với lý do chưa có cơ quan THA hình sự…

Từ các đúc kết trên, VKSND tỉnh Hà Tĩnh đã kiến nghị liên ngành trung ương ban hành thông tư hướng dẫn về căn cứ để xét hoãn, tạm đình chỉ, đình chỉ chấp hành án phạt tù đối với trường hợp già yếu, bệnh nặng không thể đi chấp hành án được; hướng dẫn về thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách của án treo; tính thời hạn tù còn lại đối với tù chung thân sau khi được giảm xuống tù có thời hạn để xét giảm thời hạn lần đầu.

Song song đó, VKSND tỉnh Hà Tĩnh cũng đề nghị VKSND Tối cao kiến nghị Bộ Công an trong việc thành lập và hướng dẫn nghiệp vụ đối với cơ quan THA hình sự cấp huyện, cấp xã để các bản án, quyết định THA của tòa án được thi hành nghiêm chỉnh, thống nhất.

HÒA NHÂN