Thi hành án hình sự: Nhiều sai sót, vướng mắc

Gần đây, TAND tỉnh Quảng Ninh đã tuyên phạt Nguyễn Đình Chính 33 tháng tù, Nguyễn Văn Mạnh 45 tháng tù về tội mua bán trái phép chất ma túy. Sau khi bản án có hiệu lực pháp luật, tòa này đã ra quyết định thi hành án (THA) phạt tù đối với Chính và Mạnh.

Tòa… lạc hậu, cho hoãn THA sai

Tháng 7-2011, nhận được quyết định của tòa, VKS tỉnh Quảng Ninh phát hiện ra sai sót nên đã ban hành kháng nghị yêu cầu tòa bãi bỏ quyết định trên để thay thế bằng quyết định mới. Theo VKS tỉnh, quyết định THA tù của tòa lại căn cứ vào Điều 2 của Pháp lệnh THA phạt tù, vốn đã hết hiệu lực pháp luật để ban hành. Đúng ra tòa phải căn cứ vào Luật THA hình sự (có hiệu lực từ ngày 1-7-2011).

Cuối năm 2011, VKS tỉnh Quảng Ninh cũng phải ra công văn đôn đốc TAND tỉnh này yêu cầu một bị án phải chấp hành hình phạt tù vì quyết định cho hoãn THA của tòa là sai. Cụ thể, bị án B. bị tòa phạt ba năm tù về tội cưỡng đoạt tài sản. Tháng 12-2007, TAND tỉnh ra quyết định THA phạt tù nhưng sau đó lại cho B. hoãn chấp hành ba lần, mỗi lần 12 tháng. Tháng 4-2011, tòa lại cho B. hoãn chấp hành án lần thứ tư với lý do bị bệnh lao, thể trạng gầy yếu không đủ điều kiện sức khỏe để THA.

Sau khi xác minh, VKS tỉnh thấy B. ch­ưa mắc bệnh lao nặng độ 4 kháng thuốc nên không đủ điều kiện được hoãn chấp hành án phạt tù theo Nghị quyết số 01-2007 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao.

Thiếu hướng dẫn

Ngoài việc để xảy ra sai sót, việc THA hình sự còn gặp những vướng mắc về ủy thác THA, xét giảm thời hạn thụ án, quản lý án treo… mà nguyên nhân là do thiếu quy định, thiếu hướng dẫn cụ thể.

Trong một buổi tổng kết ngành tòa án mới đây, một thẩm phán TAND Tối cao đề xuất cần có hướng dẫn dưới luật điều chỉnh, bổ sung một số quy định liên quan đến ủy thác THA các hình phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ, án treo, hình phạt bổ sung. Cụ thể là nếu nơi nhận ủy thác trả hồ sơ vì không xác định được địa chỉ của người bị kết án thì có tiếp tục xác minh nữa hay không? Ai xác minh? Nếu không thì tòa tạm đình chỉ thi hành hình phạt theo trình tự, thủ tục nào?

Tương tự, việc xét thời hạn thụ lý án cũng đang gây lúng túng vì chưa có văn bản quy định về trình tự, thủ tục. Chẳng hạn theo quy định hiện hành, thời gian phạm nhân đã chấp hành hình phạt để được xét giảm lần đầu là 1/3 mức án tù từ 30 năm trở xuống, 12 năm đối với tù chung thân. Nhưng nếu phạm nhân bị tổng hợp hình phạt tù của nhiều bản án, có hình phạt chung là tù chung thân thì phải tính thời gian đã thụ án để xét giảm ra sao?

Theo luật sư Cao Minh Triết, Đoàn Luật sư tỉnh Tiền Giang, việc đình chỉ chấp hành hình phạt tù với người bị kết án đã chết trong lúc được hoãn hay tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù cũng đang thiếu trình tự, thủ tục thực hiện. Cạnh đó, trường hợp bị án là người nước ngoài đã thụ án tù xong thì giao họ cho ai quản lý cũng chưa rõ.

Cạnh đó, việc quản lý án treo cũng chưa đi vào nề nếp, trong khi trách nhiệm phối hợp giữa tòa, chính quyền địa phương hoặc cơ quan, tổ chức nơi THA như thế nào cũng không rõ. Theo quy định, người được hưởng án treo sẽ giao về cho chính quyền địa phương nơi cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi công tác giám sát, giáo dục và họ được cấp sổ theo dõi việc chấp hành án. Tuy nhiên, về trình tự, thủ tục việc giao người và cấp sổ theo dõi lại thiếu thống nhất, mỗi nơi làm một kiểu nên khó xác định trách nhiệm...

THANH TÙNG