Tội giết người và cố ý gây thương tích: Cần hướng dẫn cụ thể hơn

Hai tội danh này đã có nhiều văn bản hướng dẫn để thẩm phán phân biệt khi xử lý. Cụ thể như Nghị quyết 01 ngày 19-04-1989, Nghị quyết 04 ngày 29-11-1996 đều của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao (HĐTP).

Nhiều hướng dẫn, nhiều tranh cãi

Cạnh đó có Công văn 03 ngày 22-10-1987, Công văn 140 ngày 11-12-1998 của TAND Tối cao hướng dẫn giải quyết hai tội danh này.

Tuy nhiên, các văn bản này vẫn còn chung chung, chưa cụ thể từng hành vi. Có hướng dẫn thì chỉ giải thích được trường hợp gây thương tích dẫn đến chết người mà không đề cập đến trường hợp giết người với lỗi cố ý trực tiếp hoặc lỗi cố ý gián tiếp. Các hướng dẫn đều quan niệm theo hướng cứ dùng hung khí nguy hiểm đánh vào vùng trọng yếu của cơ thể là xử tội giết người.

Nhưng nhiều ý kiến cho rằng hiểu như vậy là khiên cưỡng, cứng nhắc mà phải quan tâm đến ý chí của người gây án. Chẳng hạn, một người dùng thanh sắt đánh một cái vào đầu người bị hại nhưng không đánh tiếp cho đến chết mà bỏ đi thì có thể xử tội giết người được không?

Theo nhiều thẩm phán, phải tìm thêm nhiều tình tiết để xác định ý thức chủ quan, động cơ, mục đích của người phạm tội. Thông thường nếu người phạm tội cố ý đối với hành vi gây thương tích và cố ý đối với hậu quả chết người (mong muốn hoặc để mặc cho nạn nhân chết) thì xử tội giết người dù nạn nhân có chết hay không. Nếu người phạm tội cố ý đối với hành vi gây thương tích nhưng vô ý (cẩu thả hoặc quá tự tin) đối với hậu quả chết người thì chỉ cấu thành tội cố ý gây thương tích. Còn trong trường hợp nếu người phạm tội vô ý với hành vi gây thương tích và cả hậu quả chết người thì xử tội vô ý làm chết người.

Tội giết người và cố ý gây thương tích cần được hướng dẫn chi tiết để các thẩm phán giảm thiểu sai sót khi xử án. Ảnh minh họa: HTD

Và tiếp tục mổ xẻ

Với mong muốn tìm một tiếng nói chung nên trong các hội nghị của ngành tòa án, các hội thảo của TAND cấp tỉnh, thành vẫn được tổ chức để phân tích cách nhận biết hai tội danh này.

Đơn cử như giữa năm 2008 tổ chức hội thảo, TAND TP.HCM nói giữa tội này khách quan giống nhau nhưng khách thể của tội giết người là xâm hại tới quyền được sống, còn tội cố ý gây thương tích xâm hại đến sức khỏe. Hành vi khách quan của tội giết người là biểu hiện ra bên ngoài có sự điều khiển của ý chí và hành vi đó có khả năng làm chết người khác. Tội cố ý gây thương tích thì cũng có dấu hiệu trên nhưng nằm ngoài ý chí của người thực hiện hành vi.

Trong trường hợp không xác định được ý chí của người thực hiện hành vi dùng hung khí nguy hiểm đánh vào vùng trọng yếu trên cơ thể như đầu, cổ, bụng… làm nạn nhân bị thương tích thì xử tội gì? Nhiều ý kiến cho rằng phải đánh giá toàn diện về tính chất nguy hiểm của hành vi, về phương thức thực hiện, hung khí. Cạnh đó phải xem thái độ người thực hiện có quyết liệt hay không, mâu thuẫn do bột phát nhất thời hay từ trước… Tất cả những điều này gộp lại nếu chứng minh được có ý chí tước đoạt mạng sống của nạn nhân thì mới có thể xử tội giết người. Còn khi không xác định được ý chí của người thực hiện hành vi có muốn tước đoạt tính mạng của nạn nhân hay không thì hậu quả đến đâu xử đến đó.

Sau cùng, các tòa cho rằng TAND Tối cao cần có văn bản hướng dẫn chi tiết, cụ thể và chuyên sâu hơn để các thẩm phán giảm thiểu sai sót khi đụng đến hai tội danh này.

THANH TÙNG - HỒNG TÚ