Sáng 13-8, tiếp tục phiên họp chuyên đề pháp luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Công chứng sửa đổi.
Một trong những nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo liên quan đến quy định về mô hình tổ chức của văn phòng công chứng (VPCC).
Đề xuất bổ sung loại hình VPCC là doanh nghiệp tư nhân
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho hay quá trình thảo luận, một số ý kiến đề xuất bổ sung thêm loại hình VPCC là doanh nghiệp tư nhân có một công chứng viên, bên cạnh loại hình công ty hợp danh có từ hai công chứng viên trở lên.
Về điều này, một số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành với cơ quan chủ trì soạn thảo, đề nghị tiếp tục kế thừa Luật Công chứng hiện hành quy định mô hình tổ chức của VPCC là công ty hợp danh có từ hai công chứng viên trở lên.
Trong khi đó, nhiều ý kiến trong cơ quan thẩm tra lại tán thành bổ sung loại hình VPCC là doanh nghiệp tư nhân có một công chứng viên. Loại hình này chỉ áp dụng tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn.
Những người theo quan điểm này cho rằng việc bổ sung mô hình VPCC là doanh nghiệp tư nhân có ưu điểm là mở rộng sự lựa chọn của công chứng viên khi thành lập tổ chức hành nghề công chứng.
Luật hiện hành và dự thảo luật đều quy định cho phép VPCC được thuê công chứng viên làm việc theo hợp đồng lao động, qua đó đã giải quyết những bất cập của mô hình doanh nghiệp tư nhân do phụ thuộc vào một công chứng viên duy nhất.
Mặt khác, theo ý kiến này, việc quy định VPCC phải có từ hai thành viên hợp danh trở lên còn dẫn đến tình trạng hợp danh hình thức, gây bức xúc trong thời gian qua.
Ý kiến khác nhau
Nêu ý kiến, Tổng thư ký Bùi Văn Cường thống nhất với đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật, đề nghị bổ sung loại hình VPCC là doanh nghiệp tư nhân chỉ có một công chứng viên bên cạnh công ty hợp danh.
“Trước mắt loại hình này chúng ta cho phép áp dụng tại các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, còn các địa bàn khác thì áp dụng loại hình công ty hợp danh”- ông Bùi Văn Cường đề nghị.
Tương tự, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại - Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn cho biết VCCI tán thành mở rộng mô hình VPCC theo hướng trên. Vị đại diện đến từ VCCI thông tin thời gian qua, việc bắt buộc hợp danh phải có hai thành viên trở lên khiến rất nhiều địa bàn kinh tế khó khăn, quy mô thị trường nhỏ đã gặp khó khăn khi thực hiện các giao dịch tại đây.
“Thực tế thời gian qua, tình trạng những VPCC chỉ có một công chứng viên là tương đối nhiều chứ không phải ít”- theo ông Đậu Anh Tuấn.
Trong khi đó, Chủ tịch Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam Nguyễn Chí Thiện cho rằng Luật Công chứng 2006 đã đưa ra loại hình VPCC là doanh nghiệp tư nhân với một công chứng viên.
Tuy nhiên, 8 năm thực hiện Luật cho thấy mô hình này không khả thi. Ông Thiện phân tích công chứng là hoạt động bổ trợ tư pháp mang tính chất đặc thù, nếu tổ chức hành nghề công chứng chỉ có một công chứng viên thì thực sự rất khó để duy trì, phát triển bền vững và thường xuyên, liên tục.
Dù vậy, Chủ tịch Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam thừa nhận thực tế có các VPCC không đủ hai công chứng viên, nhưng luật và các văn bản hướng dẫn yêu cầu trong một thời gian nhất định phải bổ sung đầy đủ số lượng công chứng viên để duy trì hoạt động.
Cũng theo ông Thiện, nếu Luật mở theo hướng cho phép thành lập VPCC một công chứng viên thì số lượng VPCC sẽ rất nhiều. “Quan điểm của Hiệp hội Công chứng viên là duy trì văn phòng công chứng dưới hình thức là công ty hợp danh như hiện này là phù hợp”- ông Thiện nói.
Nguy cơ tạo ra “đại vấn đề” về quản lý
Trao đổi tại phiên họp, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long cho biết Luật Công chứng 2006 đã quy định hai loại hình, nhưng đến Luật Công chứng 2014 phải điều chỉnh chỉ còn loại hình hợp danh.
Theo Phó Thủ tướng, dịch vụ công chứng là dịch vụ công, lẽ ra Nhà nước làm toàn bộ vì phải đảm bảo tính liên tục, bền vững và chịu trách nhiệm.
“Bây giờ VPCC tư nhân chỉ có một người, nếu có bất trắc sẽ gây ra hệ quả pháp lý của việc chứng nhận tài sản. Điều này không đúng với bản chất của dịch vụ công là phải liên tục và chịu trách nhiệm”- ông Long nhấn mạnh và cho hay báo cáo của Bộ Tư pháp đã dẫn khá nhiều các trường hợp cụ thể công chứng viên ốm đau, chết, “trái gió, trở trời”… gây ra nhiều hệ lụy.
“Chúng ta đã thử một lần rồi nhưng thấy không ổn nên mới xin phép chỉnh lại vào năm 2014. Bây giờ Chính phủ muốn báo cáo Thường vụ và báo cáo Quốc hội tiếp tục cho giữ quan điểm như trong luật hiện hành”- Phó Thủ tướng nói.
Thông tin thêm, ông Long cho biết vào năm 2014, Chính phủ vẫn trình hai phương án và Quốc hội quyết định là chỉ chọn phương án chỉ có một loại hình hợp danh.
“Quốc hội cũng đã trải nghiệm cả một quá trình rồi”- Phó Thủ tướng nói thêm.
Vẫn theo Phó Thủ tướng, trước đây công chứng viên khan hiếm. Vào năm 2014, cả nước có khoảng trên 1.300 công chứng viên và 600 tổ chức hành nghề công chứng. Nhưng hiện nay, số công chứng viên đã khoảng 3.400 và 1.400 hành nghề.
Do đó, nếu chia đôi số lượng công chứng viên để đảm bảo VPCC có hai công chứng viên trở lên thì vẫn đủ, thậm chí là 2,5 người.
Một lý do khác, ông Long cho rằng nếu cho tự do thoải mái và số công chứng viên, VPCC tách hết ra thì số lượng VPCC sẽ tăng gấp đôi, thậm chí hơn sẽ tạo ra “đại vấn đề” về quản lý.
“Chính phủ vẫn đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội tốt nhất chỉ đưa ra một phương án. Trong trường hợp vẫn đưa ra hai phương án thì cố gắng làm sao để phương án 1 như Chính phủ trình, với các lý do như tôi vừa báo cáo”- Phó Thủ tướng đề nghị.
Dự án Luật Công chứng sửa đổi vừa được cho ý kiến tại kỳ họp 7 (tháng 5-2024), dự kiến sẽ được thông qua tại kỳ họp 8 vào tháng 10 tới.
