Chiều 4-4, hội nghị đại biểu Quốc hội (ĐBQH) hoạt động chuyên trách cho ý kiến về dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi). Các ĐB có nhiều tranh luận liên quan đến quy định về tổ chức cho phạm nhân lao động.
“Làm gì có chuyện phạm nhân thỏa thuận với giám thị”
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, khi thảo luận, nhiều ý kiến tán thành việc dự thảo luật bổ sung quy định cho phép trại giam phối hợp với doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân để tổ chức cho phạm nhân lao động và có thể tổ chức khu sản xuất, điểm lao động ngoài trại giam. Ý kiến này cũng đề xuất cần quy định chặt chẽ các điều kiện để đưa phạm nhân ra lao động ngoài trại giam.
Trong khi đó, ý kiến khác lại cho rằng việc tổ chức khu sản xuất, điểm lao động ngoài trại giam sẽ phát sinh nhiều vấn đề phức tạp, không bảo đảm tính nghiêm minh của bản án…
Thảo luận về nội dung này, Ủy viên Ủy ban Quốc phòng- An ninh Nguyễn Thanh Hồng (ĐBQH tỉnh Bình Dương) cho rằng quyền và nghĩa vụ lao động của phạm nhân được hiến pháp quy định. Trách nhiệm của Nhà nước là phải tổ chức và bảo đảm cho phạm nhân được thực hiện quyền này.
“Chúng tôi tiếp xúc với một số phạm nhân, hầu hết trong số họ đều mong muốn QH thông qua chính sách này” - ông Hồng nói và đề nghị Ủy ban Tư pháp, Chính phủ có đánh giá tác động, xem phạm nhân nói gì về vấn đề này.
“Tôi cũng tiếp xúc với một số cán bộ quản giáo, cán bộ dẫn giải phạm nhân, họ khá lo lắng bởi nếu dẫn phạm nhân ra ngoài lao động, lỡ phạm nhân trốn thì anh em phải chịu trách nhiệm đầu tiên, sẽ bị kỷ luật nghiêm khắc. Vì vậy chúng ta phải yên tâm và tin tưởng vào trách nhiệm của anh em” - ông Hồng nói thêm.
Trong khi đó, Ủy viên Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) lại cho rằng mục đích số một của hình phạt là để trừng trị, sau nữa là giáo dục cải tạo, cải tạo thông qua lao động.
Đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) bảo vệ quan điểm cho phạm nhân đi lao động ngoài trại giam. Ảnh: TN
“Dư luận người ta đang nói đối với người gây án thì tích cóp, cộng lại tất cả những cái có lợi để giảm nhẹ, từ lúc bắt giam đến thi hành án. Đối với nạn nhân thì keo kiệt, cộng vào với nỗi đau của họ. Chúng ta nhân đạo với ai?” - ông Nhưỡng nói và cho rằng chúng ta phải có thái độ rất rõ ràng đối với tội phạm.
“Thử nhìn ra xung quanh, xã hội đang bị đe dọa rất trầm trọng, từ trẻ em đến phụ nữ. Trong thời gian ngắn vừa qua, biết bao thứ đau đớn mà cả xã hội phải chịu đựng” - vẫn lời ĐB Nhưỡng. Từ lập luận này, ông đề nghị nên bỏ điều khoản trong dự thảo cho phép trại giam được phối hợp với doanh nghiệp tổ chức cho phạm nhân lao động và có thể tổ chức khu sản xuất, điểm lao động ngoài trại giam. “Đây là mô hình có thể dẫn đến nhiều rủi ro. Chúng ta chưa lường được hết tất cả phức tạp. Chúng ta nói là cần được sự thỏa thuận, đồng ý của phạm nhân?... Tôi là giám thị, tôi yêu cầu phạm nhân đi làm, tôi bảo ông ký vào đây, ông đồng ý đi chứ làm gì có chuyện phạm nhân thỏa thuận với giám thị” - ĐB Bến Tre phân tích. “Chúng ta chỉ nên tổ chức cải tạo cho phạm nhân trong phạm vi của trại giam và trại tạm giam, tận dụng tất cả nguồn lực sẵn có. Nếu cần thiết, Nhà nước và ngành công an hỗ trợ làm sao để chúng ta tạo được môi trường lao động trong phạm vi để phạm nhân biết họ đang chấp hành án, đang là người đi tù” - ông Nhưỡng kết luận.
Chưa thể bổ sung quyền kết hôn, sinh con… cho phạm nhân
Liên quan đến quy định về quyền và nghĩa vụ của các phạm nhân, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết một số ý kiến đề nghị rà soát, bổ sung một số quyền của phạm nhân như quyền kết hôn, quyền hiến xác, quyền hiến mô và bộ phận cơ thể người…
Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị cân nhắc việc mở rộng các quyền của phạm nhân vì đây là đối tượng phải chấp hành hình phạt, bị hạn chế quyền tự do nên không thể có các quyền như công dân bình thường.
Ủy ban Thường vụ QH cho rằng phạm nhân là người bị kết án phạt tù, bị cách ly khỏi xã hội trong một thời gian nhất định theo bản án. Họ có nghĩa vụ lao động, học tập, cải tạo để trở thành công dân có ích cho xã hội. Vì vậy, họ không thể được hưởng tất cả quyền con người, quyền công dân như những công dân khác đang ở ngoài xã hội.
“Việc xác định các quyền cụ thể của phạm nhân vừa phải bảo đảm tính nhân đạo nhưng cũng vừa phải bảo đảm tính nghiêm khắc của hình phạt tù, đồng thời khả thi, phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội, khả năng đáp ứng của Nhà nước” - bà Nga nêu quan điểm của Ủy ban Thường vụ QH.
Do đó, Ủy ban Thường vụ QH cho rằng ngoài những quyền cơ bản đã được quy định và bảo đảm thực hiện như quyền được bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe, bảo đảm chế độ ăn, mặc, ở, gặp; quyền lao động, học tập, học nghề..., việc bổ sung các quyền khác đối với phạm nhân (như quyền kết hôn, quyền sinh con, quyền được gửi, lưu giữ trứng, tinh trùng…) phải có bước đi phù hợp…
Tiếp thu ý kiến ĐBQH, Ủy ban Thường vụ QH đã chỉ đạo các cơ quan rà soát, quy định cụ thể các quyền của phạm nhân trong dự thảo luật, đồng thời bổ sung quy định: “Phạm nhân có quyền và nghĩa vụ khác theo quy định tại luật này”.
