Rồi một ngày kia, trên thi đàn của đất đỏ miền Đông, người ta bỗng xôn xao về sự xuất hiện của một giọng thơ lạ. “Người lạ” ấy không chỉ làm cho ta ngạc nhiên bởi cô mang đến một luồng thơ trong trẻo, lấp lánh giữa bộn bề của giới thơ “ưu, say” mà còn vì chiều sâu trí tuệ của một thi sĩ vốn là một tiến sĩ ở tuổi đời còn khá trẻ.
Nếu ai có dịp trò chuyện với Tạ Anh Thư, nữ thi sĩ xinh đẹp của xứ Bình Dương (giảng viên tại Đại học Thủ Dầu Một), tác giả của tập thơ Người lạ thì bạn sẽ thấy cuộc đời mình được đẹp lên từ giây phút ấy vì từ đó rồi…. ta sẽ biết yêu quý mình và yêu quý kiếp nhân sinh.
Ám ảnh bởi người đến từ xa lạ
. Có người nói với tôi rằng Thư đã xinh đẹp thế này sao lại đi vào con đường thi nghiệp chi cho hao tâm khổ tứ?
+ Nhà thơ Tạ Anh Thư: Thơ là vẻ đẹp của đời. Vậy thì người đẹp làm thơ đâu có gì chống lại cái đẹp của nhan sắc và cái đẹp của thi ca đâu. Người làm thơ, người đi tìm cái đẹp cho đời mà đẹp nữa thì tốt hơn chứ (cười tươi rói).
. Người ta thường biết tới nhà thơ như là những người rất say “cảm xúc”, thậm chí là phải say thật (say rượu, say khói thuốc) mới làm được thơ hay, nhưng có vẻ Thư không phải như thế?
+ Ngược lại, Thư thường rất “tỉnh” khi viết. Thơ Thư là “thơ hóa thân”, tức là không phải đem câu chuyện của riêng mình mà thổ lộ với đời bằng thi ca; không phải say, buồn quá mà thốt lên thành thơ như bao người.
. Thiệt lòng là tôi thấy rất lạ bởi cái tên tập thơ Người lạ của Thư. Thường thì phải “diện tri âm, đối tri kỷ”mới thành thơ, không lẽ nguồn thi hứng của Thư là đến từ “người lạ” chứ không phải người quen?
+ Thư bị ám ảnh bởi người xa lạ. Thư luôn muốn biết những người lạ xung quanh mình và tìm thấy một phần mình trong họ. Vẻ xa lạ đó hấp dẫn Thư.
Người ta thường lấy mình ra làm vũ trụ, lấy bản ngã ra làm thi hứng. Còn Thư, Thư lấy “tha nhân” làm cảm hứng.
“Với Thư, cả niềm vui, nỗi buồn đều đẹp và mình đều thong thả đón nhận chúng trong kiếp nhân sinh này.”
Từ không yêu bản thân đến sự chiếm giữ thô bạo
. Xin lạm bàn một xíu về “tính lạ” trên mạng xã hội. Sự thật là “tính lạ” có sự hấp dẫn của nó như Thư nói. Nhưng cũng chính “tính lạ” ấy gây ra lắm chuyện, nhất là trong văn hóa biểu đạt và tranh luận trên mạng xã hội. Khi tấn công ai trên Facebook, người ta tấn công dữ dội và bất chấp… Thư nhìn nhận gì vềđiều này?
+ Có lẽ khi giấu mặt phía sau màn hình, người ta thật hơn với bản chất của họ. Họ có thể hiền lành hơn, hung hăng hơn hoặc độc ác hơn, nhưng phần lớn là hung hăng hơn.
Trong mối quan hệ đó, người ta nghĩ mình không chịu trách nhiệm về nó, không ràng buộc gì cả, không chịu tình quen chi phối. Điều này dẫn đến dễ bị chủ quan và khó kiềm chế sự hung hăng.
Thế giới ảo nhưng sự công phá là rất thật. Đôi khi nó làm cho người ta vô tình thành “người thủ ác”.
. Nhiều người cho rằng những “quy chuẩn giá trị” - cái neo giữ sự hợp lý trong hành vi của con người đang ngày càng mong manh. Vì thế người ta dễ dàng tấn công, hủy hoại nhau đến trí mạng từ mạng xã hội đến đời thật… Theo Thư thì thế nào?
+ Thư nghĩ họ chưa biết cách yêu bản thân mình. Nhiều người nhầm yêu bản thân mình là ích kỷ nhưng không phải thế. Mình phải yêu mình, hãy xem bản thân mình là tình yêu, là sự trọn vẹn. Chỉ khi thế thì hạnh phúc, tươi vui tự trong thân ta sẽ lan tỏa đến
người khác.
Còn khi không biết yêu chính mình thì người ta thường tìm sự bù đắp từ “tha nhân”. Khi không được thì họ chiếm giữ một cách thô bạo, phi đạo đức, luật pháp.
. Năm qua, xã hội ồn ào, lắm chuyện cô Quỳnh Anh ở xứ Thanh từ một vị trí rất bình thường đã leo lên chiếc ghế lãnh đạo rất nhanh. Người ta nói “cô ấy đẹp cô ấy có quyền”, nhưng chuyện đâu phải chỉ có thế…
+ Thư nghĩ lỗi một phần nằm ở sự giám sát quyền lực.
Chúng ta đều biết trong mỗi con người luôn có phần tốt và phần xấu. Khi người ta có cơ hội thì dục vọng và bản năng trỗi dậy. Thật khó để kêu gọi người ta tự nguyện từ chối một món quà, một căn hộ, huống gì một vị trí quyền lực.
Điều thiết yếu là phải giám sát quyền lực bằng pháp luật. Chỉ khi nào luật pháp đủ mạnh thì cơ hội trở thành người xấu sẽ bớt đi.
Mới đây chắc anh đã nghe chuyện cô diễn viên người Úc đã tự nguyện trả lại nữ trang kim cương cho anh người yêu là tỉ phú khi biết anh này vi phạm pháp luật và nguồn tiền mua quà cho cô ấy là bất minh.
Nếu chúng ta xây dựng được sự “phản vệ” như thế trong xã hội thì đã có thể ngăn chặn Quỳnh Anh dừng bước trước vòng xoáy “ảo vọng” quyền lực-kim tiền, vốn là những thứ không thuộc về mình.
Nuôi dưỡng sự tử tế
. Nhiều người nói với tôi xã hội đang thiếu vắng sự tử tế quá. Tình trạng bất chấp hết mọi cái để làm giàu, đánh đổi, bước qua các giới hạn, thậm chí là các giới hạn thiêng liêng ngày càng nhiều hơn.
+ Người ta làm giàu là không xấu nhưng làm giàu mà bất chấp; giàu mà không đóng góp chút gì cho sự phát triển của xã hội; làm giàu bất minh thì anh phải trả giá đấy.
Quan sát những gì diễn ra thời gian gần đây bạn sẽ thấy rõ điều đó. Có người đang trên đỉnh tiền tài, danh vọng, nhưng không đi lên từ nền tảng tự thân, khi sụp là sụp ngay. Tất nhiên, có khi anh lọt qua được lưới pháp luật, nhưng lưới trời thì lồng lộng lắm.
Vì thế hãygiữ gìn sự tử tế để có hạnh phúc. Còn giàu có mà không tử tế thì giàu để làm gì.
. Theo Thư điều gì đã tạo nên sự bất chấp đó?
+ Họ bất chấp vì có cơ hội để bất chấp. Một khi lòng tham quá lớn, cộng với cơ hội thì sẽ dẫn đến bất chấp hết.
Cơ hội đó có thể đến từ lỗ hổng luật pháp, có thể đến từ cộng đồng xung quanh. Nếu xã hội mà rất nhiều người nhận thức kiểu “mình không ăn thì thì thằng khác ăn” rồi ăn đại dù biết sai thì môi trường đang dung dưỡng cho thói “ăn bẩn” chứ gì nữa.
Một xã hội mà sự tham lam được coi là biểu hiện sự khôn ngoan, còn người biết từ chối cái sai thì bị coi là “thằng đần” thì là dung dưỡng cho sự tham lam chứ gì nữa. Trên cái mảnh đất như thế thì rất khó cho những mầm thiên lương bật dậy.
. Vậy làm sao nuôi dưỡng sự tử tế, lương thiện để nó lan tỏa mạnh mẽ hơn trong bối cảnh hiện nay?
+ Thực ra thì xã hội nào cũng điên đảo vì tiền cả. Chẳng thế mà Nguyễn Du đã viết “Làm cho khốc liệt chẳng qua vì tiền” đó sao.
Nhưng Thư tin trong mỗi con người và xã hội vẫn tồn tại phần lương thiện của mình. Việc còn lại là đừng để nó lẻ loi, cô độc mà phải tạo được sự lan tỏa, truyền cảm hứng cho nhiều người.
. Hãy cho tôi biết, Thư đang mong đợi điều gì nhất?
+ Thư đợi xem mỗi ngày cuộc sống sẽ mang đến điều bất ngờ gì và tận hưởng nó. Với Thư, cả niềm vui, nỗi buồn đều đẹp và mình đều thong thả đón nhận chúng trong kiếp nhân sinh này.
. Cám ơn Anh Thư!
