Sáng 11-10, Ban Nội chính Thành ủy - cơ quan thường trực Ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực TP.HCM phối hợp báo Sài Gòn Giải Phóng tổ chức tọa đàm giải pháp thu hồi tài sản tham nhũng tại địa bàn.
Một trong những vấn đề được thảo luận sôi nổi tại tọa đàm là các vụ án liên quan đến kinh tế, bất động sản và các giao dịch trong các vụ án này.
Tội phạm ngành tài chính, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước ngày càng phức tạp
Ông Ngô Phạm Việt, Phó Viện Trưởng VKSND TP.HCM cho biết trong những tháng đầu năm 2024, tình hình tội phạm kinh tế, tham nhũng, chức vụ tiếp tục có những diễn biến phức tạp, ngày càng tinh vi, xảy ra ở nhiều lĩnh vực. Có thể kể đến như trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính, đầu tư công, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước, quản lý, sử dụng đất đai, đăng kiểm có tính chất đặc biệt phức tạp.
Nhiều diện đối tượng, hành vi phạm tội có hệ thống và diễn ra trong thời gian dài, làm thất thoát tài sản nhà nước.
“Những đối tượng phạm tội tham nhũng trong lĩnh vực kinh tế đều có sự hiểu biết về luật. Trước và sau khi phạm tội, họ đều có sự chuẩn bị rất kĩ lưỡng, dùng biện pháp đưa người thân vào để tẩu tán tài sản”- ông Việt nhận định và nhìn nhận việc truy xét dòng tiền, thu hồi tài sản của các đối tượng này là yêu cầu đặt ra cho các cơ quan tố tụng.
Ngành kiểm sát TP.HCM đã đề ra nhiều giải pháp, phối hợp với cơ quan điều tra ngay từ giai đoạn tiếp nhận tin báo, từ các cơ quan thanh tra, kiểm toán… để kiểm tra dòng tiền phạm tội theo đúng luật để nhanh chóng thu hồi tài sản khi kết thúc vụ án.
Một điểm quan trọng mà ngành kiểm sát TP đang thực hiện để nâng tỉ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng là trong quá trình truy tố luôn đặt vấn đề thuyết phục bị can, gia đình bị can nộp lại tài sản phạm tội để khắc phục hậu quả, hưởng chính sách khoan hồng.
Ông Ngô Phạm Việt thông tin, tháng 4 vừa qua, ngành kiểm sát TP đã ban hành hai văn bản đề nghị các cơ quan tố tụng phối hợp thu hồi tài sản của người thân, bị can… nộp tiền khắc phục để xem xét, đề xuất mức án phù hợp, nhận chính sách khoan hồng của nhà nước, chuộc lại lỗi lầm.
“Đơn cử như đại án đăng kiểm, ngành kiểm sát đã thu hồi được 8 tỉ đồng. Điều đó cho thấy nếu làm tốt công tác vận động, có chính sách khoan hồng ngay trong quá trình thực hiện quyền công tố tại phiên tòa thì sẽ sớm thu hồi được tài sản” - ông Việt nói và cho biết ngành kiểm sát đã có hai lần đề xuất HĐXX giảm nhẹ án cho bị can, bị cáo dựa trên nỗ lực để xử lý toàn diện vụ án, thu hồi tài sản cho nhà nước.
Ngoài ra, thông qua điều tra, đối tượng phạm tội nếu tẩu tán tài sản mà không có ý chí khắc phục thì đề nghị khởi tố với tội danh rửa tiền. Ông Ngô Phạm Việt nói tội danh này gần đây xử lý rất tốt và mang lại hiệu quả.
Cổ phiếu định giá khi phạm tội là 20.000 nhưng thực tế chỉ có 5 đồng
Nêu một số khó khăn trong công tác này, đại diện ngành kiểm sát TP.HCM nêu Điều 128, 129 Bộ Luật tố tụng hình sự quy định chỉ niêm phong hay kê biên, phong tỏa số tiền tương ứng với hành vi phạm tội của các bị can nhưng khi khởi tố vụ án lại không biết thiệt hại bao nhiêu.
Ông Việt lấy ví dụ, cổ phiếu định giá khi phạm tội là 20.000 nhưng có khi thực tế chỉ có 5 đồng. “Bất động sản khi đưa vào giao dịch phạm tội thì giá nâng lên gấp 3 – 5 lần nhưng khi thực hiện thi hành án rồi bán đấu giá không có ai mua” - Phó viện trưởng VKSND TP nêu.
Do vậy, qua thực tế, ngành kiểm sát TP đã có nhiều kiến nghị với Bộ Tài chính, Cục Hải quan, UBND TP về các vấn đề trong quản lý nhà nước.
Lãnh đạo VKSND TP.HCM cũng yêu cầu kiểm sát viên thực hiện chặt chẽ các biện pháp ngăn chặn giao dịch, phong tỏa tài khoản, khám xét, thu giữ, tạm giữ tài liệu, đồ vật, tạm hoãn xuất cảnh, trưng cầu giám định, định giá tài sản, xác minh quyền sở hữu tài sản liên quan đến hành vi phạm tội (như nhà, đất, tài khoản ngân hàng, tài khoản chứng khoán, cổ phần, vốn góp, máy móc, nhà xưởng…) và việc chuyển dịch các tài sản này, trước, trong, sau thời gian phạm tội.
"Việc này sẽ giúp kịp thời áp dụng các biện pháp ngăn chặn phù hợp" - ông Ngô Phạm Việt nhấn mạnh.
Các vụ án tham nhũng phức tạp với hàng trăm ngàn bút lục
Tại tọa đàm, ông Phùng Văn Hải, Phó Chánh án TAND TP.HCM, nhìn nhận các vụ án tham nhũng, kinh tế được phát hiện trong thời gian gần đây có lượng hồ sơ lên đến hàng trăm ngàn bút lục, bản án hàng trăm trang.
Tuy nhiên, việc phát hành án theo quy định của pháp luật chỉ có 10 ngày nên khó tránh được một số sơ sót nhất định, ảnh hưởng tới tiến độ thi hành án, thu hồi tài sản.
Các vụ án này theo ông Hải thường được dư luận xã hội hết sức quan tâm, mong muốn sớm kết thúc việc điều tra. Vì vậy, các cơ quan tố tụng quá tập trung vào việc thu thập các chứng cứ liên quan đến việc chứng minh tội phạm của các bị can, bị cáo.
Việc này dẫn đến thiếu sót trong công tác thu thập chứng cứ để giải quyết phần dân sự trong vụ án hình sự (như kê biên tài sản, bồi thường, khắc phục hậu quả) và các biện pháp tư pháp (như tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm), dẫn đến việc kê biên đôi khi còn chưa đầy đủ, chưa đúng quy định.
