Chiều ngày 27-5, Quốc hội đã thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự. Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm thảo luận là việc sắp xếp tổ chức bộ máy của cơ quan điều tra và hoạt động của cơ quan điều tra.
Đề nghị tổ chức lại cơ quan điều tra theo khu vực
Góp ý vào dự luật, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho hay khi chưa bỏ công an cấp huyện, trung bình mỗi cơ quan điều tra cấp huyện ở Đồng Tháp có khoảng 15 điều tra viên, dù vậy vẫn gặp khó khăn trong hoạt động tố tụng.
Sau khi bỏ công an cấp huyện thì lực lượng này được giao về công an cấp tỉnh điều phối. Cạnh đó, một số xã trọng điểm có đội điều tra thực hiện nhiệm vụ điều tra giúp cho công an tỉnh.
“Khi có vụ việc xảy ra, anh em làm việc rất vất vả”, ông Hoà nói và cho hay có một số vụ việc thì phân công cho các xã có điều tra viên, tuy nhiên nhiệm vụ chủ yếu là bảo vệ hiện trường, cung cấp hồ sơ cho điều tra viên của tỉnh chứ “không thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của điều tra viên”.
Theo đó, ông Hoà ủng hộ dự luật bố trí trưởng, phó công an cấp xã làm nhiệm vụ điều tra viên. Tuy nhiên việc chỉ bố trưởng công an hoặc thêm một phó trưởng công an cấp xã theo ông là hơi ít, không đủ để đảm đương nhiệm vụ. “Tôi đề nghị có thể báo cáo để tăng thêm số lượng điều tra viên”, ông Hoà đề nghị.
Cũng theo đại biểu Hoà, hiện hoạt động điều tra gặp rất nhiều khó khăn. Khi khởi tố vụ án hoặc khởi tố bị can, điều tra viên phải mang hồ sơ lên công an tỉnh để trình duyệt. Hồ sơ phải được Phó Thủ trưởng cơ quan điều tra xem xét kỹ càng rồi mới ký, sau đó lại chuyển qua Viện Kiểm sát phê chuẩn.
Ông dự báo sau khi sáp nhập tỉnh, tình hình còn khó khăn hơn. Mỗi khi xã có vụ việc, phải đưa hồ sơ đến tận công an tỉnh. Ví dụ, ở Đồng Tháp nếu nhập với Tiền Giang, công an tỉnh đặt ở Mỹ Tho, thì mỗi vụ việc phải di chuyển hàng trăm cây số để trình duyệt hồ sơ. Như vậy, hiện trường có khi đã không còn, tội phạm cũng có thể đã trốn thoát.
“Tôi cho rằng, cần tăng cường năng lực điều tra cho công an xã vì hiện nay công việc quá nhiều trở ngại. Một hướng khác là tổ chức các cơ quan điều tra theo khu vực, đảm bảo tương thích với hệ thống cơ quan truy tố và xét xử. Dù có thể phải tăng thêm biên chế, nhưng tôi nghĩ số lượng không nhiều. Và như thế, công an xã sẽ không cần phải có điều tra viên nữa, mà điều tra viên cấp khu vực sẽ đảm nhiệm nhiệm vụ cho toàn khu vực”, đại biểu Hoà đề nghị.
Theo ông, trưởng công an xã được giao một số quyền hạn, nhiệm vụ của thủ trưởng cơ quan điều tra, như quyền khởi tố và điều tra. Nhưng nếu chỉ có một người làm nhiệm vụ này thì không thể kham nổi, trong khi trước đây công an cấp huyện có cả một đội ngũ gồm 15 điều tra viên, Thủ trưởng và Phó Thủ trưởng cơ quan điều tra. Dù công an xã có sự hỗ trợ từ công an viên, nhưng rõ ràng vẫn là quá tải.
“Trước khi thảo luận về luật, tôi đã trao đổi với một số điều tra viên, và anh em nói rằng công việc bây giờ rất khó khăn, không đơn giản chút nào. Bởi vì tố tụng phải tuân thủ quy trình rất chặt chẽ. Làm đúng quy trình đã khó, làm sai thì nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi, nhân thân của nghi can, người bị tình nghi phạm tội”, đại biểu Hoà nói và đề xuất nên thành lập cơ quan điều tra theo khu vực, với một số lượng nhân sự vừa đủ.
“Cách làm này không những hợp lý mà còn tương thích với tổ chức của viện kiểm sát và tòa án, sẽ hiệu quả hơn rất nhiều”, ông nhấn mạnh.
Cấp xã ở Hà Nội, TPHCM có thể có 50-60 công an
Giải trình, Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến, cho biết, việc bổ sung thẩm quyền cho trưởng, phó công an xã là điều tra viên thẩm quyền điều tra, khởi tố là yêu cầu thực tiễn. Bởi lẽ, sau khi kết thúc công an cấp huyện thì thực tiễn hoạt động điều tra đang “hết sức vướng mắc”.
Ông cho biết, đây là lần đầu tiên tổ chức lực lượng điều tra ở cấp xã. Trong khi trước đây công an xã chỉ được giao một số nhiệm vụ ban đầu.
Đồng tình với ý kiến đại biểu về việc phải tăng cường năng lực cho lực lượng công an xã khi giao thẩm quyền điều tra, khởi tố các vụ án, ông Tiến cho biết, lực lượng điều tra viên ở công an xã tới đây là tăng cường từ cấp tỉnh, cấp huyện.
“Theo báo cáo của Bộ Công an, mỗi xã sẽ có 30 - 40 cán bộ công an, thậm chí ở địa bàn đặc biệt Hà Nội, TP.HCM có thể 50 - 60 cán bộ công an. Số lượng điều tra viên tương ứng từ 6 - 7 hoặc 8 - 10 điều tra viên”, ông Tiến cho biết.
Theo Viện trưởng Viện KSND tối cao, dự thảo luật chỉ quy định điều tra viên trung cấp trở lên là phó, trưởng công an xã được thực hiện một số thẩm quyền do thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh ủy quyền trực tiếp thông qua luật. “Anh này được chỉ huy điều tra viên ở công an xã, chứ không phải ở xã chỉ có 1 điều tra viên. Báo cáo để đại biểu yên tâm”, ông Tiến nói.
