Nhức nhối vấn nạn yến sào giả

Ngày 12-4, Báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức tọa đàm với chủ đề “Gỡ vướng để phát triển thương hiệu ngành yến sào”.

Sự kiện có sự tham dự của ông Nguyễn Hữu Hoài Phú, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM; ông Lê Việt Bảo, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP.HCM; TS Huỳnh Tấn Phát, Phó Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM; ông Nguyễn Viết Hồng, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng TP.HCM, cùng nhiều chuyên gia và đại diện doanh nghiệp.

Chất lượng của lọ yến sào giá 10 ngàn đồng?

Phát biểu tại tọa đàm, ông Nguyễn Thanh Hải, Tổng Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa, cho biết thị trường đang chứng kiến sự bùng phát của các sản phẩm mang danh “yến sào” nhưng thực chất là hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng và không rõ nguồn gốc, xuất xứ.

Nhiều sản phẩm được sản xuất từ các nguyên liệu rẻ tiền như bột rau câu, lòng trắng trứng hoặc pha chế từ các chất phụ gia không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn. Đáng lo ngại hơn, một số sản phẩm nước yến đóng lon, đóng lọ còn làm giả trắng trợn mẫu mã và tên gọi của những thương hiệu uy tín như Yến sào Khánh Hòa, Sanest, Sanvinest… gây nhầm lẫn nghiêm trọng cho người tiêu dùng.

Các đối tượng sản xuất hàng giả thường lợi dụng các kênh phân phối trực tuyến như sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, livestream… để đưa sản phẩm ra thị trường một cách ồ ạt mà gần như không có sự kiểm soát. Thông tin trên bao bì thường thiếu minh bạch, hàm lượng yến được công bố tùy tiện, không có kiểm định hay chứng nhận từ cơ quan chức năng.

"Chỉ tính từ đầu năm đến nay, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã phát hiện hơn 30 đơn vị có hành vi sử dụng tên gọi, thành phần và hình ảnh sản phẩm tương tự hoặc sao chép thương hiệu của công ty. Nhiều website giả mạo có chứa cụm từ 'yensaokhanhhoa' cũng đã được phát hiện" - ông Nguyễn Thanh Hải thông tin.

Ông Hải cho biết thêm các kênh trực tuyến, sàn thương mại điện tử đã trở thành điểm nóng phân phối hàng kém chất lượng. Nhiều kênh đang bị lợi dụng để tiêu thụ sản phẩm gắn mác “nước yến”, “tổ yến nguyên chất” với mức giá rẻ bất thường.

Do việc xác thực người bán còn lỏng lẻo, nhiều người tiêu dùng đã mua phải sản phẩm giả mạo, không có giá trị dinh dưỡng. Tâm lý chuộng hàng giá rẻ tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe.

Thực tế, một số sản phẩm yến lọ được bán với giá chỉ từ 9.000-15.000 đồng/lọ, mức giá này hoàn toàn không tương xứng với giá trị thật của tổ yến. Các nguyên liệu thay thế như gelatin, đường hóa học, hương liệu tổng hợp… có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là với trẻ em và người cao tuổi.

“Trước thực trạng đó, chúng tôi rất cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất tại các cơ sở sản xuất, gia công sản phẩm yến sào.

Đồng thời hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến công bố chất lượng, truy xuất nguồn gốc và ghi nhãn sản phẩm. Việc xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm là điều kiện tiên quyết để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và giữ vững uy tín của ngành yến Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế” - ông Hải đề xuất.

Tổng Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa cũng kiến nghị cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp, bao gồm: hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường kiểm tra, giám sát thị trường, áp dụng công nghệ trong quản lý truy xuất nguồn gốc, xây dựng cơ sở dữ liệu ngành, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, tăng cường liên kết cộng đồng doanh nghiệp và đặc biệt là xây dựng, ban hành bộ Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về yến sào.

Đây là những giải pháp then chốt, có tính bền vững cao nhằm tạo dựng một thị trường yến sào minh bạch, lành mạnh, có kiểm soát và phát triển đúng hướng.

Cần thống nhất ban hành quy trình cấp phép và công nhận cơ sở chăn nuôi

Theo TS Trần Quang Thắng, Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TP.HCM, tổng sản lượng yến sào Việt Nam hiện ước đạt giá trị 500 triệu USD. Điều này cho thấy tiềm năng và triển vọng phát triển rất lớn của nghề nuôi chim yến tại nước ta, một ngành mang lại sản phẩm có giá trị kinh tế cao.

Tuy nhiên, ngành chăn nuôi yến Việt Nam còn đối mặt với nhiều thách thức. Cụ thể, hiện còn nhiều cơ sở nuôi yến hoạt động tự phát, không tuân thủ quy hoạch và tiêu chuẩn kỹ thuật, gây khó khăn trong việc kiểm soát chất lượng sản phẩm và phòng chống dịch bệnh.

Bên cạnh đó, sản phẩm tổ yến hiện nay chủ yếu được xuất khẩu dưới dạng thô, giá trị kinh tế thu về chưa cao. Việc xây dựng thương hiệu và áp dụng tiêu chuẩn sản phẩm còn chưa được chú trọng đúng mức.

Trong đó, một số vấn đề pháp lý nổi cộm bao gồm các quy định liên quan đến nuôi chim yến nằm rải rác trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau như Luật Chăn nuôi, Luật Đất đai, và các quy định về môi trường. Điều này gây khó khăn cho các địa phương trong quá trình áp dụng và thực thi.

Luật Chăn nuôi yêu cầu các địa phương xác nhận và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất cho các nhà yến. Tuy nhiên, việc thực hiện thường gặp vướng mắc do thiếu hướng dẫn cụ thể và sự chưa thống nhất giữa các quy định liên quan. Hơn nữa, ngành nuôi yến hiện thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa các khâu, từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ, làm giảm hiệu quả kinh tế chung.

Từ những thách thức nêu trên, TS Trần Quang Thắng đề xuất một số giải pháp cho ngành yến Việt Nam. Trong đó, cần quy hoạch các vùng nuôi chim yến tập trung nhằm quản lý tốt hơn và hạn chế tình trạng nuôi tự phát.

"Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần có hướng dẫn, chỉ đạo các Sở Nông nghiệp và Môi trường địa phương thống nhất ban hành quy trình cấp phép và công nhận cơ sở chăn nuôi chim yến là công trình xây dựng khác trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất, bởi Luật Chăn nuôi năm 2018 đã có quy định rõ về vùng nuôi chim yến.

Đặc biệt, cần phát triển hệ thống mã QR để truy xuất nguồn gốc sản phẩm yến sào, giúp tăng cường tính minh bạch và củng cố niềm tin cho người tiêu dùng" - ông Thắng nhấn mạnh.

Đang diễn ra tọa đàm 'Gỡ vướng để phát triển thương hiệu ngành yến sào'