Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý dự thảo Nghị định quy định việc kê khai, tính thuế, khấu trừ thuế và sử dụng hóa đơn điện tử của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
Hơn 3,6 triệu hộ kinh doanh nhưng chỉ có 1.474 hộ chuyển lên doanh nghiệp
Theo Tờ trình gửi Chính phủ, Bộ Tài chính cho biết tính đến cuối năm 2024, tổng số hộ kinh doanh trên toàn quốc khoảng 3,6 triệu hộ. Trong đó, 2,2 triệu hộ đang hoạt động ổn định và 1,3 triệu hộ có doanh thu trên ngưỡng chịu thuế, chiếm 59%.
Thu từ khu vực hộ kinh doanh sáu tháng đầu năm 2025 đạt 17.100 tỉ đồng, bằng 131% cùng kỳ năm trước. Số liệu này cho thấy tiềm năng và dư địa quản lý còn rất lớn. Ngành Thuế đã ban hành Đề án 420/QĐ-TCT về đổi mới, nâng cao chất lượng quản lý thuế đối với khu vực này.
Công tác phối hợp liên ngành được tăng cường, qua đó bổ sung vào diện quản lý thuế hơn 254.000 hộ kinh doanh. Cơ quan chức năng đã truy thu và xử lý vi phạm với số thuế tăng thu hơn 1.783 tỉ đồng.
Chuyển đổi số cũng được đẩy mạnh với 98% hộ kinh doanh kê khai thuế điện tử. Hơn 110.000 hộ sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, trong đó có trên 20.000 hộ khoán tự nguyện tham gia.
Bên cạnh kết quả đạt được, thực tiễn quản lý thuế đối với hộ kinh doanh hiện nay cho thấy còn nhiều tồn tại.
Thống kê cho thấy trong sáu tháng đầu năm 2025, chỉ có khoảng 1.474 hộ chuyển sang doanh nghiệp trên tổng số hơn 3,6 triệu hộ. Đây là một tỉ lệ rất nhỏ, cho thấy chính sách khuyến khích chuyển đổi chưa đủ hấp dẫn.
Bên cạnh đó, phương pháp khoán hiện nay khiến cơ quan thuế gặp khó khăn trong việc xác định đúng nghĩa vụ thuế, dẫn đến nguy cơ thất thu. Dù cơ quan thuế đã khai thác dữ liệu điện, nước, giao dịch ngân hàng nhưng việc quản lý hàng triệu hộ vẫn là thách thức lớn do nguồn lực hạn chế.
Tình trạng chênh lệch số liệu giữa cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế cũng cho thấy nhiều hộ chưa được quản lý đầy đủ.
Trước những bất cập trên, việc ban hành một Nghị định riêng về quản lý thuế đối với hộ kinh doanh là yêu cầu cấp thiết.
Mục tiêu nhằm đảm bảo thống nhất, minh bạch, công bằng và khuyến khích hộ kinh doanh tiềm năng chuyển lên doanh nghiệp.
Doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm không bắt buộc dùng hóa đơn điện tử
Đáng chú ý, nhằm đảm bảo đảm tính minh bạch, công bằng và khả thi trong quản lý thuế, đối với hộ và cá nhân kinh doanh, phù hợp với quy mô, hình thức và mức độ phát triển của từng loại hình kinh doanh.
Theo đó, dự thảo Nghị định quy định rõ nguyên tắc khai, tính thuế và sử dụng hóa đơn điện tử.
Về nguyên tắc tính các loại thuế, từ ngày 1-1-2026, hộ kinh doanh tự xác định doanh thu thực tế hàng năm để biết mình thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập cá nhân (TNCN).
Đối với thuế GTGT, thuế TNCN, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên, thuế bảo vệ môi trường: Nếu sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, hệ thống sẽ hỗ trợ xác định số thuế phải nộp.
Trường hợp không sử dụng hóa đơn điện tử, hộ kinh doanh tự xác định số thuế phải nộp theo quy định.
Đối với phí bảo vệ môi trường và các khoản thu khác, người nộp thuế cũng tự xác định nghĩa vụ của mình.
Về sử dụng hóa đơn điện tử, dự thảo quy định bắt buộc áp dụng đối với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP.
Ngược lại, hộ kinh doanh có doanh thu hằng năm dưới 1 tỉ đồng không bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu.
Tuy nhiên, cơ quan thuế vẫn khuyến khích và hỗ trợ hộ kinh doanh có nhu cầu đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử. Trường hợp hộ kinh doanh không đăng ký nhưng có nhu cầu sử dụng lẻ, họ phải khai và nộp thuế theo từng lần phát sinh để được cấp hóa đơn điện tử có mã.
Đơn giản hóa thủ tục cho hộ kinh doanh không chịu thuế
Dự thảo Nghị định quy định, đối với nhóm hộ kinh doanh không thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN), chính sách mới sẽ ưu tiên đơn giản hóa thủ tục.
Cụ thể, các hộ này thực hiện kê khai doanh thu 1 lần/năm, chậm nhất là ngày 31-1 năm sau.
Cơ quan thuế sẽ thực hiện rà soát cơ sở dữ liệu năm 2025 để hướng dẫn cụ thể:
Đối với hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán hoặc kê khai trong năm 2025 mà có doanh thu thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, thuế TNCN việc khai nộp từ ngày 1-1-2026 sẽ áp dụng theo quy định tại Nghị định này.
Riêng trường hợp doanh thu thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT, thuế TNCN theo quy định từ ngày 1-1-2026, hộ kinh doanh sẽ thực hiện khai doanh thu của năm 2026 chậm nhất vào ngày 31-1-2027.
Đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh mới bắt đầu hoạt động sản xuất, kinh doanh trong sáu tháng đầu năm 2026, việc kê khai doanh thu thực tế được tính từ thời điểm bắt đầu đến hết ngày 30-6.
Người nộp thuế phải nộp tờ khai thuế lần 1 cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp chậm nhất vào ngày 30-7. Tờ khai thuế lần 2 phải được nộp chậm nhất là ngày 31-1 năm sau.
Trường hợp bắt đầu hoạt động sản xuất, kinh doanh trong sáu tháng cuối năm 2026, hộ kinh doanh thực hiện kê khai doanh thu thực tế trong năm chậm nhất là ngày 31-1 năm sau.
