Ngày 17-3, phiên tòa xét xử Nguyễn Thị Hà Thành và 25 bị cáo trong vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự và vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng (NH), hoạt động khác liên quan đến hoạt động NH xảy ra tại NH Đại Chúng (PVcomBank), NH Quốc dân (NCB) và NH Việt Á (VAB) tiếp tục với phần tranh luận của các luật sư bào chữa.
Đề nghị xác minh quy trình cho vay
Theo cáo buộc, do cần tiền, Hà Thành đã nghĩ ra cách vay tiền của người khác dưới hình thức gửi tiết kiệm đồng sở hữu. Sau đó, Thành và các đồng phạm cầm cố các sổ tiết kiệm này để vay tiền rồi chiếm đoạt của NCB 47,5 tỉ đồng, của PVcomBank 49,4 tỉ đồng, của VAB 273,9 tỉ đồng và của nhiều cá nhân khác 63 tỉ đồng.
 |
Các bị cáo tại tòa. Ảnh: BT |
Tại VAB, Hà Thành đưa người đồng sở hữu đến Phòng giao dịch (PGD) Đông Đô gửi tiền đồng sở hữu. PGD Đông Đô phát hành hợp đồng tiền gửi và giấy phong tỏa để người đồng sở hữu yên tâm. Thực chất PGD Đông Đô đưa vào gửi tiết kiệm và phát hành sổ tiết kiệm cho Hà Thành. Sau đó, Hà Thành dùng sổ tiết kiệm này cầm cố vay tiền rồi chiếm đoạt.
Có bốn bị cáo thuộc VAB gồm Nguyễn Thị Thu Hương (chuyên viên quan hệ khách hàng Phòng khách hàng doanh nghiệp), Quản Trọng Đức (cựu giám đốc chi nhánh), Nguyễn Mai Phương (kiểm soát viên), Đặng Thị Quỳnh Hương (cựu trưởng Phòng khách hàng cá nhân PGD Đông Đô) bị cáo buộc đồng phạm với Hà Thành về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Riêng bị cáo Quỳnh Hương còn bị truy tố về tội vi phạm quy định về hoạt động NH, hoạt động khác liên quan đến hoạt động NH.
VAB có hai văn bản quy định về việc cho vay, giải ngân gồm Quyết định 1760 về cấp tín dụng và Quyết định 588 về sản phẩm cho vay cầm cố số dư tiền gửi. Các luật sư bào chữa đặt vấn đề liệu các quy trình nghiệp vụ ban hành kèm theo các quyết định này của VAB đã đúng chuẩn.
Cụ thể, Quyết định 1760 quy định cấp phê duyệt cho vay phải có trách nhiệm kiểm soát hồ sơ giải ngân, đảm bảo thực hiện đầy đủ yêu cầu về điều kiện giải ngân… Tuy nhiên, Luật Các tổ chức tín dụng 2010 quy định NH phải tổ chức xét duyệt cho vay theo nguyên tắc phân định trách nhiệm giữa khâu thẩm định và quyết định cho vay.
Theo Luật Các tổ chức tín dụng 2010, để có giá trị thi hành, NH phải gửi các quy định nội bộ về cho vay đến NH Nhà nước để cơ quan này kiểm tra, giám sát. Vì vậy, luật sư của bị cáo Quỳnh Hương đề nghị làm rõ việc báo cáo của VAB tới NH Nhà nước và việc phê duyệt của NH Nhà nước (nếu có) đối với các quy trình, nghiệp vụ có đúng quy định pháp luật.
Phạm tội vì tin tưởng khách hàng VIP
Trong phần tranh luận, bị cáo Hà Thành nhận tội nhưng xin giảm nhẹ hình phạt. Trong thời gian tạm giam, bị cáo đã nhận thức sai phạm của mình. Bị cáo có con gái mắc bệnh hiểm nghèo, mong được sớm trở về để chăm sóc cho con.
Đa phần các bị cáo xin giảm nhẹ hình phạt với lý do tin tưởng Hà Thành là khách hàng VIP hoặc chịu sự chỉ đạo, ép buộc từ cấp trên nên làm sai quy định.
Làm rõ quy định nội bộ
Cũng liên quan đến bị cáo Quỳnh Hương, công văn gửi tới cơ quan điều tra của VAB xác định khi cho vay cầm cố bằng sổ tiết kiệm, nhân viên NH phải tuân thủ các quy trình tại Quyết định 1760 và Quyết định 588.
Cáo trạng xác định Quỳnh Hương đã ký trên tờ trình thẩm định đề xuất cấp tín dụng ở mục Cấp kiểm soát đề xuất cấp tín dụng quy định nhưng đã không thực hiện đúng quy trình thẩm định; không thẩm định người có tài sản đảm bảo để đảm bảo người này đồng ý cho Hà Thành hoặc người của Hà Thành dùng sổ tiết kiệm làm tài sản đảm bảo để đảm bảo cho khoản vay hay không…
Luật sư bào chữa cho bị cáo Quỳnh Hương cho rằng sản phẩm cho vay cầm cố số dư tiền gửi là một sản phẩm đặc thù, chỉ áp dụng theo quy trình đã được quy định tại Quyết định 588 chứ không phải áp dụng cả Quyết định 588 và Quyết định 1760.
Điều này cũng thể hiện ở sự khác biệt ngay tại các bước thực hiện trong hai quy trình này. Ví dụ, quy trình cho vay bảy bước của Quyết định 588 nêu trách nhiệm của giao dịch viên tại quầy (tư vấn, tiếp nhận hồ sơ, định giá, thẩm định khách hàng) và kiểm soát viên (soạn thảo, ký kết hợp đồng). Thẩm quyền phê duyệt khoản vay thuộc giám đốc PGD/chi nhánh. Việc phong tỏa, hạch toán, nhập kho, giải trên hệ thống phần mềm Flexcube do giao dịch viên và kiểm soát viên tại quầy. Kiểm soát tín dụng hội sở thực hiện việc theo dõi sau cho vay…
Còn theo Quyết định 1760 thì chuyên viên quan hệ khách hàng là người trực tiếp làm việc với khách hàng, thẩm định hồ sơ, lập hồ sơ xét duyệt... Luật sư cho rằng bị cáo Quỳnh Hương là trưởng Phòng khách hàng cá nhân, không có chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn can thiệp vào nghiệp vụ cho vay, cầm cố số dư tiền gửi của quầy giao dịch.
Bị cáo Đức bị truy tố vì phát hành hợp đồng tiền gửi đồng sở hữu trái quy định của NH. Tuy nhiên, luật sư bào chữa cho bị cáo Đức cho biết NH này có giấy ủy quyền vào năm 2017 cho phó giám đốc chi nhánh, trưởng PGD ký các loại hợp đồng tiền gửi có kỳ hạn hoặc không kỳ hạn với khách hàng cá nhân, tổ chức.
Đề nghị điều tra bổ sung việc áp dụng quy trình của ngân hàng
Về việc phát hành hợp đồng tiền gửi và sổ tiết kiệm cùng lúc, luật sư của bị cáo Đức cho biết khi gửi tiết kiệm đồng sở hữu, NH chỉ cho phép phát hành một sổ tiết kiệm. Bị cáo Thành giữ sổ tiết kiệm. Vì thế, PGD phát hành hợp đồng tiền gửi cho người đồng sở hữu, trong đó ghi rõ “Hợp đồng này là phần không tách rời của sổ tiết kiệm’’ kèm theo mã số sổ tiết kiệm để hai bên gửi tiền biết rõ.
Luật sư của bị cáo Đức đề nghị trả hồ sơ điều tra bổ sung để làm rõ việc áp dụng các quy trình, quy định của NH, từ đó xem xét lại việc quy kết trách nhiệm, kết luận tội danh cho bị cáo Đức có đúng hay không.
