Câu hỏi đặt ra là làm sao gỗ lậu đi qua được tất cả những chốt dày đặc, có sự tiếp tay nào hay không? Chúng tôi thử tìm hiểu con đường nào để gỗ lậu có thể chui lọt qua một “rừng” các trạm kiểm soát đường sông, đường bộ để hạ sơn an toàn.
Kiến tha lâu, rừng cũng hết
Trường Sơn là vùng giáp ranh của lâm trường Trường Sơn, lâm trường Khe Giữa, rừng phòng hộ Long Đại. Đây là khu vực có rất nhiều gỗ lim, táu, hương và nhiều thứ quý hiếm khác như sưa, mun… Nhiều năm trở lại đây, vùng này là trọng điểm để các đầu nậu gỗ đánh quả về xuôi. Nhưng trước tiên phải kể đến những người buôn gỗ lẻ, đội quân này rút gỗ rừng mỗi ngày vài thanh. Nhưng tích tiểu thành đại, tính cả năm, số gỗ lìa rừng thì không hề ít.
Ở vùng Cộn (Đồng Hới), không ai không biết bà Đ., một chủ hàng tạp hóa, sắm xe bán gạo mắm lên Trường Sơn đổi chác cho người miền núi. Xe lên bán nhu yếu phẩm, trở về là những thanh gỗ lim, táu, mun, huỵnh… Mỗi chuyến bà Đ. đưa về không nhiều, được ngụy trang dưới những sản vật khác như ngô, lạc, đậu, mè, chuối. Mỗi ngày trót lọt một chuyến, riêng tiền gỗ đã lãi cả triệu. Tích tiểu thành đại, bà Đ. hiện là đại gia có tiếng buôn gỗ ở vùng Cộn, rất nhiều người biết.
Đội quân lỉa gỗ ra khỏi rừng Trường Sơn.
Gỗ lớn kết thành bè mảng đi bằng đường sông.
Gỗ lậu tung hoành trên đường Hồ Chí Minh ở xã Trường Sơn.
Một góc rừng Trường Sơn bị hạ.
Cửu vạn gùi gỗ ở rừng Long Đại. Ảnh: MINH QUÊ
Không chỉ bà Đ., những người buôn chuyến bằng xe máy ở miền xuôi lên bán cá, muối cũng mua mỗi ngày từ hai đến ba thanh gỗ các loại bỏ trong sọt. Những thanh gỗ ngắn để làm cầu thang, đóng bàn ghế. Khi qua các trạm gác, đội quân này nói mua về làm nhà, xin được cho qua. Đổi lại, họ sẽ biếu các trạm ít hàng hóa, thịt, cá, hoặc có khi là tiền.
Ở vùng Trường Sơn có ít nhất 10 chiếc xe ô tô, một nửa số đó chạy khách nhưng chỉ lưa thưa vài người. Nhưng trong các xe khách lại chứa các thanh gỗ được gửi về cho ông A, ông B, ông C. Mỗi chuyến không chở nhiều, chỉ vài thanh gỗ lim, gỗ mun cũng đủ lãi tiền triệu…
Chúng tôi theo một chuyến xe khách Trường Sơn - Đồng Hới, phát giác trên xe có năm thanh gỗ gõ. Xe đến mỗi trạm kiểm soát lâm sản, lơ xe chạy xuống, tươi cười với người mang sắc phục kiểm lâm là xe được qua barie, không cần kiểm tra.
Lỉa gỗ khỏi rừng, kết bè qua trạm
Trong một quán nhỏ ven đường, chúng tôi thấy có một số bộ phản gõ dài 3 m, bề mặt mỗi tấm 0,8 m, gạ mua, liền nhất trí. Nhưng không biết cách đưa về thế nào, gia chủ liền nói “làm luật”. “Người ở đây quen biết cả, bỏ tiền ra “thông trạm” đường sông là xong xuôi” - người này khẳng định chắc nịch.
Tôi dò hỏi đi đường sông là bằng cách nào. Không chỉ ông chủ quán nước nói trên mà nhiều người dân ở đây đều trả lời “thì cứ cho xuôi sông Long Đại. Đêm tối, cho trâu lỉa (kéo) gỗ ra bến, có khi kết bè nếu nhiều, có khi áp vào mạn thuyền cole để chạy”.
Có một trạm kiểm soát lâm sản của huyện Quảng Ninh án ngữ cạnh sông, làm sao qua được? Gia chủ nhanh nhẹn nói “thông quan, thông quan”. Thấy chúng tôi tỏ vẻ không hiểu, người chủ bộ phản nói: “Cứ dày tiền là xuôi”.
Xã Trường Sơn có một đội quân dùng trâu lỉa gỗ ra khỏi rừng sau mỗi chiều tắt nắng. N., một thanh niên Vân Kiều, cho biết: “Ở đây có chủ nậu L., D., dưới Hiền Ninh có chủ nậu V., A… đều thuê nhiều thanh niên trong xã đi lỉa gỗ. Cứ mỗi thanh gỗ bất kỳ ra khỏi rừng được chủ cho tiền 300.000 đồng công cán và nuôi ăn. Ngày nào khá thì lỉa được hai chuyến, ngày nào khó thì được một chuyến”.
Đội quân lỉa gỗ khỏi rừng Trường Sơn rất đông, chưa ai thống kê hết được. Chỉ biết mỗi lần có người hô là vài ba chục thanh niên bỗng dưng biến mất khỏi địa bàn cùng những con trâu đực béo núc ních.
Chúng tôi vào rừng của lâm trường Trường Sơn, trong vùng lõi của nó, nhiều lâm tặc sử dụng cưa máy để hạ gỗ. Có những tiểu khu, tiếng cưa máy rền tai. Cứ sau chừng 30 phút lại nghe thanh âm gãy đổ của cây rừng. Lâm tặc hiện không chặt rừng theo kiểu tự phát mà làm theo đơn đặt hàng của từng chủ nậu. Có nậu đặt một lượng lớn kiểu cách cầu thang gỗ, có nậu đặt khung ngoại làm nhà, có nậu đặt phản... Tất thảy đều được đáp ứng chu đáo. Một cửu vạn lùa trâu lỉa gỗ nói ngày trước các nậu để sơn tràng khai thác và vận chuyển, nay khó khăn hơn thì sơn tràng khai thác riêng, lỉa gỗ riêng, vận chuyển về xuôi riêng nên gỗ lậu giá đắt hơn nhiều so với trước đây.
Không chỉ rừng của lâm trường Trường Sơn mà rừng của Ban Quản lý rừng phòng hộ Long Đại cũng chảy máu bởi bàn tay lâm tặc. Cách thức để đưa gỗ ra khỏi rừng đều được cho biết là “mua đường”, “thông quan” giữa một rừng kiểm soát gắt gao. Hiện Hạt Kiểm lâm Quảng Ninh không có bình luận nào về cung đường gỗ lậu được “thông quan” bởi khi chúng tôi liên hệ làm việc họ đều nói bận theo việc rừng.
Thật bất công cho những người giữ rừng chân chính. Trong hàng ngũ của họ có những người đã tiếp tay cho lâm tặc nên gỗ mới chui lọt qua những “lỗ kim” kiểm lâm nơi con đường độc đạo từ Trường Sơn về xuôi.
MINH QUÊ
