Sáng 17-10, TAND TP.HCM đối đáp tranh luận vụ án ông Tất Thành Cang (cựu phó bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM), Trần Công Thiện (cựu Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV đầu tư và xây dựng Tân Thuận) và tám đồng phạm vi phạm về quy định quản lý sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí.
Trước nhất, về việc áp dụng tình tiết giảm nhẹ và mức án đề nghị đối với các bị cáo, VKS nhắc đến quan điểm nghiêm trị chủ mưu, cầm đầu ngoan cố, chối tội, khoan hồng đối với người thành khẩn khai báo,ăn năn hối cải, tích cực hợp tác với cơ quan tố tụng.
 |
Bị cáo Tất Thành Cang tại tòa. Ảnh: H.YẾN |
Trong suốt quá trình xét xử, VKS luôn nhắc nhở các bị cáo về việc này. Khi đưa ra mức đề nghị trước đó, VKS đã cân nhắc từng bản cung, lời khai, thái độ và đối xử bình đẳng với các bị cáo.
Về việc chuyển nhượng dự án KDC Phước Kiển (Nhà Bè) và KDC Ven Sông (quận 7), VKS khẳng định quan điểm Công ty Tân Thuận là công ty 100% vốn nhà nước và việc thực hiện chuyển nhượng dự án phải đảm bảo quy định thông quan việc đấu giá và thẩm định giá.
Theo VKS, Công ty Tân Thuận khi thực hiện các hoạt động về quản lý doanh nghiệp phải thực hiện theo các quy định của Nhà nước về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước. Trong đó có các quy định của Luật Doanh nghiệp và Nghị định số 91 năm 2015 của Chính phủ.
Các bị cáo, trong phạm vi chức trách, nhiệm vụ của mình đã thực hiện những hành vi cụ thể, dẫn đến hậu quả Công ty Tân Thuận hoàn tất thủ tục chuyển nhượng hai dự án KDC Phước Kiển, Ven Sông cho Công ty QCGL, gây hậu quả là tài sản Nhà nước bị thất thoát 730 tỉ đồng như Cáo trạng đã truy tố.
Do vậy, việc VKS truy tố các bị cáo về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí là hoàn toàn có căn cứ, đúng người, đúng tội.
Nói về việc luật sư của bị cáo Trần Công Thiện cho rằng Thiện không phải là người chủ mưu, cầm đầu, VKS nêu: “Việc xác định vai trò cầm đầu của bị cáo, là căn cứ vào chuỗi hành vi mà bị cáo thực hiện, căn cứ vào vai trò của bị cáo ở Công ty Tân Thuận, vào nội dung các Tờ trình, Công văn mà bị cáo gửi chủ sở hữu xin ý kiến về việc chuyển nhượng. Chuỗi hành vi này liên tục, xuyên suốt đồng thời đúng với kết quả của việc chuyển nhượng các dự án Phước Kiển, Ven Sông như cáo trạng đã truy tố.
Kết quả điều tra, cũng như kết quả thẩm vấn tại phiên tòa, các bị cáo tại Công ty Tân Thuận đều xác định Trần Công Thiện là người triệu tập các cuộc họp HĐ xây dựng giá, đưa ra giá cho các thành viên thống nhất, và quyết định giá bán. Việc xin ý kiến chủ sở hữu là phải thực hiện theo quy định, và kết quả điều tra, kết quả xét xử tại phiên tòa cho đến ngày hôm nay cũng xác định chủ sở hữu thuận tất cả các nội dung mà bị cáo đã quyết định, trình lên.
Với vai trò, nhiệm vụ, tính chất quyết định và xuyên suốt của mình, việc VKS truy tố bị cáo Thiện với vai trò chủ mưu là có căn cứ.
 |
Các bị cáo tại tòa. Ảnh: H.Yến |
Ngoài ra, VKS cũng cho rằng với vai trò, nhiệm vụ của mỗi bị cáo, nếu tất cả không phụ thuộc vào ý kiến của người khác, mà với trách nhiệm, thẩm quyền và vai trò của mình, mà có chính kiến, tự đánh giá và kiểm tra tài liệu, kiểm tra các quy định của pháp luật đối với việc chuyển nhượng dự án tại doanh nghiệp có vốn nhà nước một cách cẩn trọng, chặt chẽ, thì hậu quả của vụ án đã không xảy ra, các bị cáo không phải có mặt tại phiên tòa này.
Các bị cáo, mỗi bị cáo đều được pháp luật quy định về chức năng, nhiệm vụ riêng của mình với các vai trò của các bị cáo ở Công ty Tân Thuận, Văn phòng Thành ủy, đại diện Thành ủy. Khi thực hiện nhiệm vụ của mình, có thể do các bị cáo tin tưởng vào sự tham mưu của cấp dưới, tin tưởng vào sự chỉ đạo lãnh đạo của cấp trên, có thể do các bị cáo tin tưởng vào việc cho ý kiến thống nhất của đại diện chủ sở hữu.
Tuy nhiên, dù là với lý do gì, thì khi thực hiện nhiệm vụ với vai trò cụ thể của mình, mà các bị cáo không thực hiện đúng quy định của pháp luật, dẫn đến gây hậu quả thất thoát tài sản Nhà nước, thì phải liên đới chịu trách nhiệm đối với hành vi cụ thể của mình.
VKS đồng tình với quan điểm của bị cáo Tất Thành Cang, đó là “bị cáo nhận thấy trách nhiệm của tất cả các thành viên, trong đó có trách nhiệm của 10 bị cáo trong phiên tòa ngày hôm nay, đặc biệt là trách nhiệm của chính bị cáo. Nếu mỗi bị cáo ngồi đây hôm nay, mà làm đúng, làm đủ các quy định của Nhà nước với trách nhiệm của mình, thì hậu quả đã không xảy ra. Và nếu cách nhìn nhận trách nhiệm, đổ lỗi cho nhau, không nhận thức đúng trách nhiệm của mình, thì hậu quả không sớm thì muộn, cũng xảy ra”.
Bản thân bị cáo Cang cũng thừa nhận việc không xin ý kiến cấp trên về việc chuyển nhượng dự án KDC Phước Kiển là vi phạm và xin thừa nhận trách nhiệm.
Việc nhận tội của bị cáo, theo đánh giá VKS là hết sức thành khẩn, thể hiện được thái độ ăn năn, hối cải không chỉ đối với riêng cho bị cáo, cho các bị cáo trong vụ án này, mà còn là lời cảnh tỉnh cho cán bộ hiện đang công tác.
Do vậy, VKS không đối đáp quan điểm của luật sư đề nghị HĐXX tuyên bố bị cáo Tất Thành Cang không phạm tội.
Về xác định thiệt hại, VKS căn cứ Nghị quyết 03 năm 2020 của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao. VKS cho rằng theo quy định tại Điều 10 Nghị quyết số 03/2020 của Hội đồng thẩm phán xác định trị giá tài sản bị chiếm đoạt, thiệt hại do tội phạm tham nhũng, tội phạm khác về chức vụ gây ra.
Ở vụ án này, tài sản Nhà nước không bị chiếm đoạt, mà chỉ là bị thất thoát. Hành vi phạm tội của các bị cáo liên tục, kéo dài. Tài sản Nhà nước vẫn bị thất thoát cho đến thời điểm hủy bỏ hợp đồng ở dự án Phước Kiển. Lúc đó, tài sản Nhà nước mới trở lại với Công ty Tân Thuận. Còn ở dự án Ven Sông, tội phạm chỉ dừng lại khi vụ án được khởi tố. Tuy nhiên, tài sản ở dự án này đã không thu hồi được. Do vậy, chỉ có thể xác định trị giá tài sản bị thất thoát ở khoản 2, Điều 10: đối với tội phạm liên tục, kéo dài thì thiệt hại được xác định tại thời điểm tội phạm được phát hiện ngăn chặn hoặc tội phạm kết thúc’.
Do đó, việc VKS xác định trị giá tài sản Nhà nước bị thất thoát ở thời điểm hủy bỏ Hợp đồng chuyển nhượng ở dự án Phước Kiển, ở thời điểm khởi tố vụ án ở dự án Ven Sông, là hoàn toàn có căn cứ, phù hợp với việc xác định tài sản bị thất thoát, phù hợp với quy định tại Nghị quyết số 03/2020 của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao.
Đối với quan điểm của luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Công ty QCGL về đề nghị HĐXX trả lại cho số tiền 16,9 tỉ đồng là tiền lãi mà Công ty QCGL đã tạm nộp vào tài khoản tạm giữ của cơ quan an ninh điều tra, VKS không đồng tình.
Vì xuyên suốt quá trình điều tra, cũng như diễn biến thực tế của phiên tòa đã xác định: việc Công ty Tân Thuận chuyển nhượng phần đất đã đến bù tại dự án Phước Kiển cho Công ty QCGL là trái quy định của pháp luật.
Do đó, hợp đồng đã ký giữa Công ty Tân Thuận và Công ty QCGL là vô hiệu. Theo quy định của Bộ luật Dân sự, khi hợp đồng vô hiệu, hai bên trả lại cho nhau những gì đã nhận, nếu bên nào có lỗi thì phải bồi thường. Do đó, Công ty QCGL trả lại cho Công ty Tân Thuận toàn bộ dự án Phước Kiển, còn Công ty Tân Thuận lại trả lại cho Công ty QCGL toàn bộ số tiền đã nhận là 374 tỉ đồng, tiền thuế VAT là 23 tỉ đồng.
Tuy nhiên, việc Công ty Tân Thuận là doanh nghiệp Nhà nước đầu tư là sự thật khách quan, bản thân Công ty QCGL khi thực hiện việc giao dịch tài sản với doanh nghiệp Nhà nước đầu tư buộc phải biết là phải thực hiện theo đúng quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp. Khi thực hiện thương vụ bán dự án Phước Kiển mà không thực hiện đúng quy định của Nhà nước, các cá nhân thực hiện hành vi chuyển nhượng trái pháp luật đã phải chịu trách nhiệm hình sự theo nội dung vụ án. Riêng Công ty QCGL cũng có phần lỗi khi không tìm hiểu kỹ các quy định của pháp luật về chuyển nhượng dự án tại Doanh nghiệp nhà nước.
Việc Công ty QCGL cho rằng do hai bên có biên bản thỏa thuận về việc Công ty Tân Thuận trả tiền lãi cho Công ty QCGL là giao dịch dân sự, nên công ty QCGL được nhận số tiền lãi này. Như chúng tôi đã nhận định, việc chuyển nhượng dự án đã được xác định là trái pháp luật, các cá nhân thực hiện hành vi trái pháp luật đều bị xét xử hình sự, nên không thể giải quyết phần hủy hợp đồng theo quy định dân sự được.
Do vậy, việc Công ty QCGL yêu cầu được nhận lại số tiền lãi đã nộp cho Cơ quan An ninh điều tra là không có căn cứ.
Ngoài ra, đề nghị HĐXX nhận định ở Bản án về việc Công ty QCGL không được hoàn thuế đối với 20% tiền nộp thuế thu nhập doanh nghiệp đối với số tiền lãi hơn 21 tỉ đồng đã nhận của Công ty Tân Thuận. Bởi Công ty QCGL đã nộp số tiền thuế này cho Nhà nước, thì mới chấp nhận Công ty QCGL chỉ nộp lại số tiền 16,9 tỉ đồng; nếu cho phép Công ty QCGL được hoàn thuế, thì phải buộc Công ty QCGL trả lại toàn bộ số tiền 21 tỉ đã nhận cho Công ty Tân Thuận.
