Trên số báo trước, chúng tôi nêu thực trạng công tác bảo vệ hiện trường làm “đau đầu” ngành công an vì ngoài người dân tò mò làm xáo trộn hiện trường còn do chính lực lượng bảo vệ ban đầu không có kỹ năng, nghiệp vụ gây ra.
Các cán bộ điều tra, người trong cuộc phải than: “Xin đừng làm hỏng việc của công an!”.
Phá án nhờ giữ được hiện trường
Hầu hết công an, kiểm sát viên đều chung quan điểm: Bảo vệ hiện trường, khám nghiệm hiện trường là tiền đề giúp cơ quan điều tra xác định được sự thật vụ án.
Thượng tá Trần Văn Nghiệp, Phòng Kỹ thuật hình sự Công an TP.HCM, cũng khẳng định điều trên và kể: Đầu tháng 10-2014, người dân phát hiện một túi xách may miệng nằm cạnh quốc lộ 1 ở phường Tân Tạo, quận Bình Tân, TP.HCM bên trong chứa xác người. Ngay khi nhận thông tin, công an địa phương có mặt khoanh vùng bảo vệ hiện trường. Lực lượng chức năng của Phòng Kỹ thuật hình sự Công an TP.HCM xuống khám nghiệm. Nhờ có việc bảo vệ sớm nên hiện trường không bị xáo trộn. Dù dấu vết rất ít nhưng bằng sự tỉ mỉ, kiên nhẫn trong việc khám nghiệm tử thi, thu thập, phân tích tang vật, lời khai của nhân chứng tại hiện trường, chỉ trong một tuần lực lượng chức năng đã xác định được danh tính nạn nhân, tìm ra hung thủ của vụ án.
“Khi mở túi ra khám nghiệm tử thi, chúng tôi xác định những vết thương trên cơ thể, ước chừng được độ tuổi của nạn nhân. Gần hiện trường là áo mưa, mền, giỏ cói loại lớn làm bằng nhựa. Ngay tại hiện trường, anh em nhận định: Nạn nhân sống ở ngoại thành hoặc vùng nông thôn, làm nông nghiệp” - ông Nghiệp kể.
Khi xem xét các tang vật tại hiện trường, lực lượng điều tra thấy trong hai cái áo mưa có một cái in quảng cáo cho hãng điện thoại ở miền Tây, cái kia quảng cáo cho hãng bán xe máy ở Vĩnh Long. “Hàng hóa có ở toàn quốc nhưng sự trùng hợp ngẫu nhiên như thế ít khi xảy ra nên chúng tôi nhận định nạn nhân ở miền Tây. Từ tang vật này, trinh sát chia nhau đi tìm tung tích nạn nhân ở các tỉnh nghi vấn” - ông Nghiệp nói.
Qua xác minh, công an xác định thời điểm đó ở Vĩnh Long có người mất tích. So sánh nhận dạng, độ tuổi, vân tay giữa người mất tích với nạn nhân trùng khớp nên lực lượng phá án xác định được danh tính, tung tích nạn nhân, nhanh chóng tìm được hung thủ chính là con ruột của ông này. “Từ lúc phát hiện tử thi đến khi bắt hung thủ chỉ mất một tuần. Bên cạnh các yếu tố khác thì công tác bảo vệ hiện trường ban đầu tốt đã góp phần nhanh chóng làm rõ vụ án” - Thượng tá Trần Văn Nghiệp chia sẻ.
Công an TP.HCM khám nghiệm hiện trường nữ sinh bị tạt acid ở Gò Vấp ngày 30-3-2016. Ảnh: N.TÂN
Thu thập dấu vết vụ cháy chợ Bà Chiểu, TP.HCM. Ảnh: TL
Hiện trường chỉ dành cho người có trách nhiệm
Theo lãnh đạo một đội hình sự đặc nhiệm Công an TP.HCM, việc bị xáo trộn hiện trường, mất dấu vết còn do lực lượng chức năng bảo vệ ban đầu như công an xã, dân quân, dân phòng… không có kỹ năng, nghiệp vụ.
Vì không có kỹ năng nên khi có vụ án xảy ra, lực lượng bảo vệ ban đầu không khoanh vùng được nơi bảo vệ, để người dân hoặc hung thủ, thủ phạm vào xóa dấu vết, đánh lạc hướng điều tra.
“Ngay cả lực lượng chức năng được đào tạo khám nghiệm cũng rất thận trọng khi vào hiện trường. Ngoài kỹ thuật quan sát, ghi hình thì họ còn tuân thủ hàng loạt nguyên tắc khác trong điều tra, khám nghiệm. Ví dụ khi cầm cái tách, mở cánh cửa phải làm sao để không mất dấu vết cũ hay tạo ra dấu vết lạ làm mất thời gian, lạc hướng điều tra… Cũng là cầm, nắm, di chuyển đồ vật nhưng họ sẽ biết cách không làm nhiễu kết quả điều tra. Những kỹ năng này phải qua trường lớp chứ không phải ai cũng biết” - Trung tá Lê Mạnh Hà, Phó Trưởng phòng Pháp chế điều tra, xử lý về cháy nổ, nói.
Chỉ những người được giao nhiệm vụ điều tra như cơ quan điều tra, kỹ thuật hình sự, pháp y, VKS và những người được lực lượng chủ trì khám nghiệm hiện trường mời vào phối hợp mới được vào hiện trường.
“Ngay cả công an, lực lượng bảo vệ hiện trường cũng không được bước vào hiện trường nếu không phải trường hợp khẩn cấp (cứu hỏa, cứu người…)” - Trung tá Lê Minh Lê, Đội trưởng Đội Tổng hợp Công an quận 3, nói.
Bảo vệ hiện trường không tốt sẽ bế tắc trong điều tra. Nhiều vụ án như “vườn mít”, “vườn điều” phải điều tra nhiều lần, bế tắc, làm oan… có một phần từ việc bảo vệ hiện trường ban đầu không tốt. “Công tác khám nghiệm hiện trường rất tỉ mỉ, khó khăn nên mọi người đừng làm hỏng việc của công an” - Thượng tá Trần Văn Nghiệp nói.
Cần chuyên nghiệp hơn khi bảo vệ hiện trường
Theo Trung tá Hà, công tác bảo vệ hiện trường cần chuyên nghiệp hơn. Hiện có nơi chăng dây, đặt biển báo cấm, biển báo chỉ dẫn, dựng hàng rào, kéo dây hoặc chính lực lượng chức năng lập hàng rào bảo vệ ngăn những người không có trách nhiệm vào hiện trường… Thế nhưng có nơi chỉ có cán bộ đứng nhắc nhở.
Ông Hà cho hay Pháp lệnh Tổ chức cơ quan điều tra hình sự (trước đây) và Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015 quy định rõ công an cấp xã, đồn công an có trách nhiệm bảo vệ hiện trường. “Tuy nhiên, công an cấp xã huy động các lực lượng khác không có kỹ năng, nghiệp vụ, đôi khi gây xáo trộn hiện trường” - ông Hà nói.
Cũng theo ông, hiện việc chế tài các hành vi xâm phạm, không chấp hành yêu cầu của người thi hành công vụ trong công tác bảo vệ hiện trường chưa được quy định cụ thể trong luật và các văn bản dưới luật. Tùy hành vi, tính chất, mức độ người vi phạm có thể bị xử lý hình sự hoặc xử lý hành chính về các hành vi tương ứng như tội che giấu tội phạm; tội chống người thi hành công vụ; hành vi cản trở, chống lại việc thanh tra, kiểm tra, kiểm soát của người thi hành công vụ.
| Cần trang bị cho công an cấp xã dây chuyên dụng, hàng rào di động, trụ phân cách giao thông bằng nhựa… để bảo vệ hiện trường. Những vật dụng này không nhiều tiền nhưng sẽ tạo sự nghiêm túc trong mắt người dân, tạo được niềm tin của cộng đồng trong việc thực thi nhiệm vụ của lực lượng công an. Một kiểm sát viên VKSND TP.HCM |
