Bàn giải pháp về nguồn nước vùng đồng bằng sông Cửu Long

Chiều 26-4, báo Tuổi Trẻ phối hợp với Bộ TN&MT, Trường Đại học Cần Thơ tổ chức hội thảo "Giải pháp về nguồn nước vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)". Đây là một hoạt động trong chuỗi sự kiện Việt Nam Xanh của báo Tuổi Trẻ vừa được phát động ngày 20-4 vừa qua.

Hội thảo nhằm thúc đẩy, tìm giải pháp, đề xuất cơ chế, chính sách quản lý, sử dụng nguồn nước hợp lý, hướng tới phát triển bền vững vùng ĐBSCL.

Cạnh đó, lan toả truyền thông giúp các địa phương, người dân, doanh nghiệp có thông tin đầy đủ hơn về tình hình hạn mặn, thiếu nước trong sản xuất, sinh hoạt. Từ đó, có những hành động thiết thực từ việc sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, đảm bảo nhu cầu sinh hoạt, sản xuất trước diễn biến cực đoan của thời tiết hiện nay.

Theo dõi chặt diễn biến để kịp thời ứng phó

Thông tin tại Hội thảo, ông Nguyễn Hồng Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ TN&MT) cho biết nguồn nước mặt ở ĐBSCL phụ thuộc vào thượng nguồn sông Mê Kông. Vì vậy, các hoạt động khai thác phía thượng nguồn lưu vực sông Mê Kông đã và đang là nguy cơ trực tiếp làm suy giảm nguồn nước chảy vào Việt Nam.

Cạnh đó, nguồn nước mặt phân bố không đồng đều theo không gian và thời gian. Ngoài ra, ĐBSCL cũng đang chịu tác động mạnh mẽ của biến đổi khí hậu, hạn hán, xâm nhập mặn. Cùng với đó là vấn đề suy giảm dòng chảy, xâm nhập mặn và nguy cơ ô nhiễm xuyên biên giới, áp lực về gia tăng dân số và phát triển kinh tế xã hội...

Về giải pháp trước mắt cho nguồn nước cho ĐBSCL, ông Hiếu cho rằng cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ, cập nhật liên tục các bản tin cảnh báo, dự báo diễn biến tình hình khí tượng, thủy văn, hạn hán... của Bộ TN&MT. Từ đó, các địa phương chủ động trong triển khai các kế hoạch sản xuất, thực hiện các biện pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Trong đó, cần ưu tiên cao nhất đảm nguồn nước sinh hoạt cho người dân.

Đồng thời, vận hành hiệu quả các hệ thống, công trình thủy lợi để lấy nước, chủ động trữ nước, bảo đảm đáp ứng nhu cầu tối thiểu nước tưới cho cây trồng hạn chế thiệt hại.
Ngoài ra, cần rà soát lại diện tích cây trồng vùng ĐBSCL và khuyến cáo thực hiện cắt vụ, chuyển đổi mùa vụ, cơ cấu cây trồng, nhằm hạn chế thiệt hại do hạn mặn gây ra. Mặt khác, triển khai các phương án ngăn mặn, giữ ngọt, tiết kiệm nước cho vùng ĐBSCL.

Tính đến giải pháp lâu dài cho ĐBSCL

Về giải pháp lâu dài, các địa phương ĐBSCL khi đầu tư phát triển các ngành phải tuân thủ các quy hoạch liên quan đến vùng ĐBSCL đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Trong đó, đặc biệt lưu ý định hướng phát triển các ngành phù hợp với các vùng sinh thái nước mặn, nước lợ, nước ngọt của vùng ĐBSCL đã chỉ ra trong các quy hoạch và Nghị quyết 120 của Chính phủ.

Đồng thời, xây dựng và công bố kịch bản nguồn nước sông Cửu Long. Căn cứ vào đó, các Bộ NN&PTNT, Công Thương, Xây dựng và các địa phương xây dựng kế hoạch sử dụng nước phù hợp, nhằm chủ động nguồn nước cho sản xuất và nhất là nước cho sinh hoạt của người dân trong vùng.

Theo PGS.TS Lê Anh Tuấn, Giảng viên cao cấp Khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên (trường Đại học Cần Thơ), giải pháp sống còn cho vấn đề an ninh nguồn nước ở ĐBSCL là tập trung cắt giảm các sản xuất công nghiệp có mức xả thải cao.

Cạnh đó, tăng cường pháp chế liên quan kiểm soát nguồn nước; thường xuyên theo dõi các vấn đề nước xuyên biên giới trên lưu vực và tăng cường bảo tồn nguồn nước; sử dụng nước hợp lý, chia sẻ thông tin nguồn nước rộng rãi, hiện đại hóa hệ thống quan trắc nguồn nước.

Tập trung khắc phục hạn hán, xâm nhập mặn vùng ĐBSCL

Liên quan đến việc khắc phục hạn hán, xâm nhập mặn, PGS TS Lê Anh Tuấn cho rằng nên phục hồi khả năng hấp thụ và lưu trữ nước tự nhiên ở các vùng trũng, công trình hồ chứa nước lũ và vật dụng chứa nước mưa.

Ngoài ra, có thể xây dựng nhà máy xử lý nước mặn thành nước ngọt, hạn chế khai thác nước ngầm, chuyển diện tích lúa - màu sang nuôi trồng thủy sản, khuyến khích sử dụng nước tuần hoàn.

Hội thảo cũng đã được nghe chia sẻ về các mô hình ứng phó hạn mặn thành công ở Trà Vinh; các giải pháp cung cấp nước ngọt cho các tỉnh ĐBSCL.

Đặc biệt, hội thảo còn kết nối trực tuyến nghe các chuyên gia ở Israel chia sẻ về kinh nghiệm, giải pháp giải quyết từ bị thiếu nước đến đủ nguồn cung và chia sẻ nước cho các quốc gia khác.